21.2.2023 / Dirck van Baburen

Ο περισσότερο γνωστός πίνακας του Ολλανδού Καραβατζιστή ζωγράφου της Χρυσής Εποχής, Dirck van Baburen (Ντιρκ φαν Μπαμπούρεν) που πέθανε σαν σήμερα το 1624 στην Ουτρέχτη, είναι μια σειρά πινάκων με τίτλο “The Procuress”, 1622, (Η Μαστροπός).
Ο πίνακας δείχνει τρεις φιγούρες: μια πόρνη στα αριστερά, τον πελάτη στη μέση ο οποίος κρατά ένα νόμισμα ανάμεσα στα δάχτυλά του καθώς βάζει λάγνα το χέρι του γύρω από την πόρνη, η οποία παίζει λαούτο και την μαστροπό στα δεξιά που δείχνει την παλάμη της για να δείξει ότι περιμένει την πληρωμή.
Υπάρχουν τουλάχιστον τρεις εκδοχές του πίνακα. Στο Rijksmuseum στο Άμστερνταμ και στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης (MFA). Ένα αντίγραφο του πίνακα μάλιστα, ανήκε στη Maria Thins, πεθερά του Johannes Vermeer (1632-1675), και τον αναπαρήγαγε στο φόντο δύο δικών του πινάκων, στο “The Concert” (περίπου 1664) και στο “Lady Seated at a Virginal” (περίπου 1670). Μάλιστα βλέπουμε πως ήταν ο πίνακας αυτός άσκησε επιρροή και σε έναν από τους πρώιμους πίνακές του Vermeer με παρόμοιο θέμα, γνωστό και ως The Procuress (1656).
Ο Van Baburen γεννήθηκε το 1595 και σπούδασε ζωγραφική στην Ουτρέχτη με δάσκαλο τον ονομαστό Moreelse, πήγε (περίπου το 1612) στη Ρώμη, όπου το στυλ του επηρεάστηκε έντονα από τον Caravaggio (Καραβάτζο, 1571-1610).
Επέστρεψε στην Ολλανδία περίπου το 1621 και παρόλο που πέθανε λίγα χρόνια μετά, έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο, με τους Honthorst και Terbrugghen, στην καθιέρωση της Ουτρέχτης ως προπύργιο του στυλ των Καραβατζιστών.
Ζωγράφος έντονων μορφών, σε πολλούς πίνακές του χρησιμοποιεί θρησκευτικά θέματα. Στον πίνακά του “Prometheus Being Chained by Vulcan”, 1623, (Ο Προμηθέας αλυσοδένεται από τον Ήφαιστο) ο οποίος βρίσκεται στο Rijksmuseum, βλέπουμε τον Προμηθέα που έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς και την έδωσε στην ανθρωπότητα, να είναι αλυσοδεμένος, με το πρόσωπό του παραμορφωμένο από φόβο, ενώ ο Ερμής του γελάει. Ο Van Baburen “δανείστηκε” τον δραματικό φωτισμό και την έκφραση της κεντρικής φιγούρας από το υπέροχο μοντέλο του Caravaggio στην “Σταύρωση του Αγίου Πέτρου”. Ο Άγιος και ο Προμηθέας στους δύο πίνακες έχουν την ίδια δραματική στάση σώματος και παρόμοια εκφραστική προσώπου.
-------------------------------
Photo: α: Dirck van Baburen, The Procuress, (copy after), after 1623, Rijksmuseum, Amsterdam
b. Dirck van Baburen, Prometheus Being Chained by Vulcan, 1623, Rijksmuseum, Amsterdam