top of page
Writer's pictureAgni Katsioula

Ασυναγώνιστη ευαισθησία σε μαυρόασπρο φόντο

Updated: Feb 21, 2023

Ansel Adams / Άνσελ Άνταμς: από τους σημαντικότερους Αμερικανούς φωτογράφους και ακτιβιστές του 20ου αιώνα που ξυπνά την οικολογική μας συνείδηση

Ansel Adams, Clearing Winter Storm, Yosemite National Park, about 1937, Photograph, gelatin silver print, *The Lane Collection, *© The Ansel Adams Publishing Rights Trust, *Courtesy, Museum of Fine Arts, Boston
Ansel Adams, Self -Portrait, Monument Valley, Utah, 1958, Photograph, gelatin silver print, *The Lane Collection, *© The Ansel Adams Publishing Rights Trust, *Courtesy, Museum of Fine Arts, Boston

Οι εξαιρετικές του λήψεις που εκτελούνται με καταπληκτική διαίσθηση και απόλυτη ακρίβεια φέρνουν σε όλους την ιδέα πως η αμερικάνικη Δύση ήταν και παραμένει μια περιοχή παρθένας ομορφιάς. Μια μεγάλη έκθεση του 2018-2019 με τίτλο «Ansel Adams in Our Time», στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης (MFA) ανίχνευσε λεπτομερειακά την εικονική οπτική κληρονομιά του σε πλήρη συνομιλία με έργα φωτογράφων του 19ου αιώνα που τον επηρέασαν σημαντικά αλλά και φωτογραφίες σύγχρονων καλλιτεχνών, θέτοντας ζητήματα και προβληματισμούς για το περιβάλλον και την αστική ανάπτυξη. Οι οπτικές παραλλαγές της φύσης σε 200 εκπληκτικές εκτυπώσεις βάζουν ζητήματα προστασίας του φυσικού κόσμου που μας περιβάλλει και απειλείται από τις καταστροφικές μας συνήθειες.

Ansel Adams, Moonrise, Hernandez, New Mexico, 1941; print date: 1965–75, Photograph, gelatin silver print, *The Lane Collection, *© The Ansel Adams Publishing Rights Trust, *Courtesy, Museum of Fine Arts, Boston

Πολλές φορές βλέπουμε τον κόσμο διαφορετικά μέσα από τα μάτια κάποιων προικισμένων ανθρώπων. Μας εμπνέουν μέσα από την απαράμιλλη οπτική τους θέαση, αντίληψη και καθαρότητα ώστε να μπορέσουμε να καταλάβουμε την ομορφιά και την ιδιαίτερη αίσθηση που υπάρχει σε έναν τόπο, σε ένα τοπίο, στο περιβάλλοντα χώρο, στον κόσμο που μας τυλίγει.

Ρίχνοντας το βλέμμα μας άλλα και μέσα από τα μάτια τις ψυχής μας προσέχουμε πολύ διαφορετικά, σε αποτυπώσεις και εκτυπώσεις, το λευκό του χιονιού, τις διαβαθμίσεις του γκρι μέχρι ακόμα και το βαθύ μαύρο. Μέσα από ιδιαίτερα αριστουργηματικές τονικές κλίμακες, φωτοσκιάσεις και ιδιαίτερες φωτογραφήσεις μπαίνουμε στον κόσμο ενός υπέροχου δημιουργού, ενός καταπληκτικού ανθρώπου, ενός μεγάλου καλλιτέχνη-φωτογράφου, που έχει με την δουλειά του ταχθεί σε μόνο έναν ιερό σκοπό. Πρώτα η εξερεύνηση και αμέσως μετά η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της ομορφιάς του.

Ansel Adams, Monolith – The Face of Half Dome, Yosemite National Park, 1927; print date: 1950–60, Photograph, gelatin silver print, *The Lane Collection, *© The Ansel Adams Publishing Rights Trust, *Courtesy, Museum of Fine Arts, Boston

Ο Ansel Adams / Ανσελ Ανταμς (20 Φεβρουαρίου 1902-22 Απριλίου 1984) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς φωτογράφους του 20ου αιώνα. Έγινε γνωστός σ’ ολόκληρο τον κόσμο για τις υπέροχες μαυρόασπρες φωτογραφίες του από τοπία και Εθνικά Πάρκα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Ευαισθητοποιημένος από την αρχή της ζωής του σε περιβαλλοντικά ζητήματα, αφοσιώθηκε και απαθανάτισε με τον φακό του όλα εκείνα που θαύμαζε με τα μάτια και πίστευε πως χωρίς να πειραχτούν πρέπει να εξακολουθήσουν να θαυμάζονται από τις επόμενες γενιές.

Σε ηλικία 12 ετών, του δόθηκε η πρώτη του κάμερα κατά την πρώτη του επίσκεψη στο Εθνικό Πάρκο Yosemite. Ανέπτυξε την πρώιμη φωτογραφική του δουλειά ως μέλος του Sierra Club.

Ο Άνταμς άρχισε να φωτογραφίζει επαγγελματικά το 1930 και το 1932 και υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Group f/64, μιας ένωσης φωτογράφων στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια, που υποστήριζε την «καθαρή» φωτογραφία, αυτή δηλαδή που ευνοούσε την ευκρινή εστίαση και τη χρήση του πλήρους τονικού εύρους μιας φωτογραφίας.

Αυτός και ο Fred Archer ανέπτυξαν ένα απαιτητικό σύστημα δημιουργίας εικόνων που ονομάζεται Zone System, μια μέθοδο για την επίτευξη της επιθυμητής τελικής εκτύπωσης μέσω μιας βαθιάς τεχνικής κατανόησης του τρόπου με τον οποίο το τονικό εύρος καταγράφεται και αναπτύσσεται κατά την έκθεση, την ανάπτυξη των αρνητικών φιλμ και την εκτύπωση.

Ansel Adams, Pine Forest in Snow, Yosemite National Park, about 1932, Photograph, gelatin silver print, *The Lane Collection, *© The Ansel Adams Publishing Rights Trust, *Courtesy, Museum of Fine Arts, Boston

Η καθαρότητα και το βάθος τέτοιων εικόνων που προέκυψαν χαρακτήρισαν τη φωτογραφία του. Ο Άνταμς ήταν μόνιμος υπέρμαχος της προστασίας του περιβάλλοντος και η φωτογραφική του πρακτική ήταν βαθιά συνυφασμένη με αυτή την υπεράσπιση.

Το 1940 δημιούργησε το τμήμα φωτογραφίας στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (ΜοΜΑ) στη Νέα Υόρκη, μαζί με τους Beaumont Newhall και David McAlpin. ένα σημαντικό ορόσημο για τη διασφάλιση της θεσμικής νομιμότητας της φωτογραφίας. Βοήθησε στη δημιουργία της πρώτης έκθεσης φωτογραφίας αυτού του τμήματος, βοήθησε στην ίδρυση του φωτογραφικού περιοδικού Aperture και συνίδρυσε το Κέντρο Δημιουργικής Φωτογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα.

Το 1941 ο Άνταμς άρχισε να φωτογραφίζει τοπία. Από το 1942 έως το 1944 εργάστηκε ως φωτογραφικός σύμβουλος του στρατού των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το 1962 ο Adams μετακόμισε στο Carmel της Καλιφόρνια όπου ίδρυσε τους Friends of Photography το 1967.

Ansel Adams, The Tetons and Snake River, Grand Teton National Park, Wyoming, 1942, Photograph, gelatin silver print, *The Lane Collection, *© The Ansel Adams Publishing Rights Trust, *Courtesy, Museum of Fine Arts, Boston

Από το Υπουργείο Εσωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών του ανατέθηκε να κάνει φωτογραφίες των εθνικών πάρκων. Για το έργο του και την επίμονη υποστήριξή του, που βοήθησε στην επέκταση του συστήματος των Εθνικών Πάρκων, του απονεμήθηκε το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας το 1980.

Συνέχισε να καταγράφει εμπνευσμένα το τοπίο της Αμερικανικής Δύσης.

Το 2018 θαυμάσαμε μια μεγάλη έκθεση που μας γνώρισε τον Ansel Adams της εποχής μας μέσα από μία περισσότερο σύγχρονη οπτική. Με τίτλο «Ansel Adams in Our Time», το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης (MFA) άνοιξε τις αίθουσές του για να ανιχνεύσει την εικονική οπτική κληρονομιά του δημιουργού παρουσιάζοντας μερικές -περίπου εκατό- από τις πιο διάσημες εκτυπώσεις του. Μας ταξίδεψε στην αρμονική θέαση χιονισμένων κορυφών βουνών στο Εθνικό Πάρκο Grand Teton στο Γουαϊόμινγκ αλλά και σε λήψεις από ψηλά δρόμων του Λος Αντζελες και αμέσως μετά μάς «προσγείωσε» στις σκιές των δέντρων στο χαρακτηριστικής ομορφιάς πάρκο Γιοσέμιτι της Καλιφόρνια.

Ansel Adams, Grass and Burned Stump, Sierra Nevada, California, 1935, Photograph, gelatin silver print, *The Lane Collection, *© The Ansel Adams Publishing Rights Trust, *Courtesy, Museum of Fine Arts, Boston

Η έκθεση όμως κοίταξε το έργο του πρωτοπόρου δημιουργού και ακτιβιστή με μια άλλη ματιά. Μέσα από το φωτογραφικό παρελθόν που τον ενέπνευσε αλλά και το σύγχρονο παρόν στο οποίο εξακολουθεί να αποτελεί μεγάλη έμπνευση για τους καλλιτέχνες της εποχής μας.

Κοιτώντας λοιπόν τόσο πίσω όσο και μπρος οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες του προβάλλονται παράλληλα με εκτυπώσεις φωτογράφων του 19ου αιώνα που τον επηρέασαν. Φωτογραφίες που τραβήχτηκαν είτε για έρευνα κατόπιν εντολής από κυβερνητικούς φορείς είτε ήταν λήψεις για διαφημιστικούς σκοπούς των Carleton Watkins (1829–1916), Eadweard Muybridge (1830–1904), Timothy O’Sullivan (1840-1882) και Frank Jay Haynes (1853–1921) αποτέλεσαν έμπνευση για τον Adams. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα επανέλαβε τις ακριβείς θεάσεις των προκατόχων του για την κοιλάδα Γιοσέμιτι, το Canyon de Chelly και το Εθνικό πάρκο Γελοουστόουν που εκτείνεται από την πολιτεία του Γουαϊόμινγκ μέχρι την Μοντάνα και το Αϊνταχο. Αντικρίζοντας τις εξαιρετικές του λήψεις που εκτελούνται με ασυναγώνιστη ευαισθησία και απόλυτη ακρίβεια μπορούμε να αντιληφθούμε την ιδέα πως η αμερικάνικη Δύση ήταν και παραμένει μια περιοχή παρθένα και σε μεγάλο βαθμό σχεδόν χώρα ακατοίκητη.

Ansel Adams, Cemetery Statue and Oil Derricks, Long Beach, California, 1939, Photograph, gelatin silver print, *The Lane Collection, *© The Ansel Adams Publishing Rights Trust, *Courtesy, Museum of Fine Arts, Boston

Από την άλλη πλευρά βέβαια φέρνοντάς τον στο μέλλον αντιπαραθέτει το έργο του μοντερνιστή Adams με σύγχρονους καλλιτέχνες όπως οι Mark Klett (1962), Trevor Paglen (1974), Catherine Opie (1961), Abelardo Morell (1948), Victoria Sambunaris (1964), και Binh Danh (1977). Οι περισσότεροι από 20 φωτογράφοι που εκθέτουν, όχι μόνο τράβηξαν πλάνα από ίδιες τοποθεσίες αλλά και θέτουν ζητήματα και προβληματισμούς ίδιους όπως τους έθετε και ο Adams. Χώρους ερήμων και άγριας φύσης, ιθαγενείς Αμερικανούς βάζουν ζητήματα προστασίας του φυσικού κόσμου που μας περιβάλλει και απειλείται από την αλόγιστη υλοτομία, την υπερβολική εξόρυξη, την ξηρασία και τις πυρκαγιές, την άκρατη ανάπτυξη αλλά και την αστική εξάπλωση.

Οι περίπου 200 εκπληκτικές εκτυπώσεις σε πλήρη σύμπνοια και συνομιλία μεταξύ τους συνέδεσαν τον Adams μέσα από οπτικές παραλλαγές τοποθεσιών με το παρελθόν αλλά και το μέλλον της φωτογραφίας τοπίων. Απολαύσαμε μια φρέσκια, νέα οπτική στο έργο του τοποθετώντας τον σε μια διπλή συνομιλία με τους προκατόχους της τέχνης του αλλά και με τους σύγχρονους καλλιτέχνες που εξακολουθεί να τους προκαλεί και να τους εμπνέει μέχρι σήμερα μέσα από τον φακό του και όσα απαθανάτισε.

Και φυσικά αφυπνίζει πάντα την οικολογική μας συνείδηση βλέποντας τον φυσικό κόσμο που μας περιβάλλει να απειλείται κάθε μέρα και περισσότερο από τις πραγματικά καταστροφικές μας συνήθειες….

-----------

** Πληροφορίες για το έργο του μπορείτε να βρείτε στον επίσημο ιστότοπο του εδώ: https://www.anseladams.com/

** Η παλαιότερη έκθεση του 2018-2019 «Ansel Adams in Our Time», στο Μουσείο Καλών Τεχνών στη Βοστόνη (MFA) πληροφορίες εδώ: https://www.mfa.org/exhibitions/ansel-adams-in-our-time

** Photo: από την έκθεση «Ansel Adams in Our Time», *The Lane Collection, *© The Ansel Adams Publishing Rights Trust, *Courtesy, Museum of Fine Arts, Boston

Kommentare


bottom of page