Σχέδια, παστέλ, νερομπογιές, τέμπερες, γκουάς, υπέροχα καινοτόμα έργα σε χαρτί, ένα ευαίσθητο, λεπτό μέσο, που οι ιμπρεσιονιστές και οι μετα-ιμπρεσιονιστές καλλιτέχνες, μεταμόρφωσαν σε ριζοσπαστικές δημιουργίες, μεταβάλλοντας ριζικά τη μελλοντική κατεύθυνση της εικαστικής τέχνης
------------
Δείτε το videocast / vodcast / videopodcast στο YouTube κάνοντας κλικ επάνω
Ακούστε το podcast στο Spotify κάνοντας κλικ επάνω, ή στο podcasters κάτω
------------
Άμεση εντύπωση! Ιμπρεσιονισμός! Monet (Μονέ), Degas (Ντεγκά), Cézanne (Σεζάν), Morisot (Μορισό), Toulouse-Lautrec (Τουλούζ-Λοτρέκ), Van Gogh (Βαν Γκογκ ) και τόσοι άλλοι δημιουργοί που οι πίνακές τους είναι άμεσα αναγνωρίσιμοι. Στη δίνη της νεωτερικότητας στη Γαλλία κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, που έφερε καινοτομία στην παραγωγή υλικών, οι καλλιτέχνες, δημιούργησαν έργα σε χαρτί –χρησιμοποιώντας μολύβι, παστέλ, ακουαρέλες και άλλα– που ήταν από μόνα τους ανεξάρτητα έργα τέχνης και όχι προπαρασκευαστικά εργαλεία. Ιμπρεσιονιστές και μετα-Ιμπρεσιονιστές σκιαγράφησαν, σχεδίασαν και ζωγράφισαν σκηνές από την καθημερινή ζωή με μια γρήγορη, χαλαρή πινελιά, ζωηρά χρώματα, τολμηρές απόψεις και σκόπιμη έλλειψη φινιρίσματος, παρουσιάζοντας αυτές τις δημιουργίες στις εκθέσεις τους.
** Η Βασιλική Ακαδημία Τεχνών (Royal Academy of Arts) εδώ στο Λονδίνο με μια πλούσια έκθεση με τίτλο “Impressionists on Paper: Degas to Toulouse-Lautrec” (Ιμπρεσιονιστές σε χαρτί: από τον Ντεγκά στον Τουλούζ-Λοτρέκ) στην οποία συγκέντρωσε περισσότερα από 77 έργα σε χαρτί κορυφαίων Ιμπρεσιονιστών και μετα-Ιμπρεσιονιστών καλλιτεχνών. Η παρουσίαση τιμά και διερευνά τον τρόπο που οι ιμπρεσιονιστές και μεταϊμπρεσιονιστές καλλιτέχνες έκαναν έργα που δεν θα ήταν δυνατά χρησιμοποιώντας λάδι σε καμβά, αμφισβητώντας τις παραδοσιακές συμπεριφορές, αλλάζοντας ριζικά την πορεία της τέχνης, ανοίγοντας το δρόμο για μεταγενέστερα κινήματα όπως ο Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός.
----------
Μπορεί να είναι δύσκολο να παραμείνουμε θετικοί αυτούς τους δύσκολους καιρούς, αλλά το μέλλον αχνοφαίνεται συχνά πιο ηλιόλουστο όταν το κοιτάζουμε από τη φωτεινή πλευρά του.
Ξεκινά η μέρα μας μέσα στον ορυμαγδό των ειδήσεων καθώς το παγκόσμιο χωριό μας βρίσκεται να αντιπαλεύει δύσκολες καταστάσεις. Όλοι τις ζούμε μέσα στην καθημερινότητά μας, και αποτυπώνεται δραματικά μέσα μας κάθε στιγμή που επιτρέπουμε στα ΜΜΕ και τα κοινωνικά δίκτυα, να εισβάλουν στη ζωή μας.
Και εκεί στην μουντάδα των καιρών, μια ανατολή, ένα ηλιοβασίλεμα, οι ασφόδελοι, οι αμυγδαλιές, και οι κερασιές, τα χρώματα της άνοιξης που δειλά άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους, βάζουν μια αχτίδα φωτεινής αισιοδοξίας.
Ναι, έτσι ξαφνικά σε μια στροφή του δρόμου μας, μια χαλαρή πινελιά με ζωηρά χρώματα, μια τολμηρή άποψη της καθημερινότητας σίγουρα ανεβάζει την διάθεση μας! Τέρμα λοιπόν η μελαγχολία, ζήτω το φως, το φως και η ζωή! Απλώνουμε την καλή μας διάθεση πάνω από όλα όσα μας βασανίζουν και αφήνουμε την αχαλίνωτη φαντασία μας να απογειώσει τη οπτική μας για να επουλώσουμε τις χαρακιές της ψυχής ώστε να μπουν κι εκεί οι ανθοί της φύσης…
Σίγουρα όλοι μας, δεν αντιδρούμε το ίδιο στον ερχομό της αναδημιουργίας στη φύση. Το αεράκι της αισιοδοξίας όμως που πνέει όταν έρχεται, σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης, μας παρασύρει όλους το ίδιο. Το βλέπεις, το συναντάς, το οσμίζεσαι σε όλους όσους συναντάς στον βηματισμό της καθημερινότητας.
Κάθε μέρα, μα κάθε μοναδική μέρα, φαινομενικά ασήμαντες λεπτομέρειες που εισβάλουν στην οπτική μας, αποτελούν το αντικείμενο τρομερών εμπνεύσεων και αισιοδοξίας.
Ναι είναι η άμεση εντύπωση! Αντίληψη, συναίσθημα, συνείδηση. Φωτεινά χρώματα, έντονες πινελιές και επαναστατικό πνεύμα! Και ναι η ζωή, τα καρέ και τα χρώματα, θυμίζουν πίνακες ζωγραφικής… Φύση και τέχνη καθημερινές σκηνές αισιοδοξίας, άρρηκτα συνδεδεμένα, που αιχμαλωτίζουν τον χρόνο στην οπτική μας. Πουθενά δεν υπάρχει τόσο έμπνευση, γαλήνη και παρηγοριά όσο στην επαφή με την φύση που μας προσφέρει απλόχερα ηρεμία και ελπίδα.
Άμεση εντύπωση! Ιmpression! Ιmpression και Ιμπρεσιονισμός!
Ιμπρεσιονισμός λοιπόν, είναι το καλλιτεχνικό ρεύμα που ξεκίνησε στη Γαλλία από τα μέσα του 19ου αιώνα, επηρεάζοντας αρχικά τον χώρο της ζωγραφικής αλλά και τη λογοτεχνία, μαζί και τη μουσική. Οι δημιουργοί αρνούνταν τους περιορισμούς και εστίαζαν στο συναίσθημα, απορρίπτοντας όμως τον ρομαντισμό.
Η έκρηξη του ιμπρεσιονιστικού κινήματος συνέβη και αναπτύχθηκε στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα στη Γαλλία και πέρασε από τον χώρο της ζωγραφικής επηρεάζοντας τόσο τη λογοτεχνία όσο και τη μουσική. Επανάσταση της τέχνης απέναντι στον υποκειμενισμό του Ρομαντισμού καθώς οι καλλιτέχνες οδηγήθηκαν από τα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά γεγονότα της εποχής σε δρόμους για να καταγράψουν τον πραγματικό κόσμο δίπλα τους.
Οι Κλοντ Μονέ, Πιερ Ογκίστ Ρενουάρ, Αλφρεντ Σίσλεϊ, Εντουάρ Μανέ, Εντγκάρ Ντεγκά, Καμίλ Πισαρό, Βίνσεντ βαν Γκογκ μέχρι και τον μεταϊμπρεσιονιστή Πολ Σεζάν, ως πρωτοπόροι καλλιτέχνες, αρνούνται τους περιορισμούς και τα στεγανά των ακαδημαϊκών και απογειώνουν την τέχνη και το συναίσθημα.
Ο ιμπρεσιονισμός οφείλει το όνομά του στον υπέροχο πίνακα του Μονέ “Impression, sunrise”, (Εντύπωση, ανατολή του ηλίου). Δημιουργήθηκε τον χειμώνα του 1872, από ένα δωμάτιο στο Amirauté Hotel που βρίσκεται στη διεύθυνση 41-45 Grand-Quai. Ο Κλοντ Μονέ, απαθανάτισε μαγευτικά την χαραυγή του ήλιου στο εξωτερικό λιμάνι της Χάβρης που ήταν ένα τοπίο στην ομίχλη.
Μια μελέτη μάλιστα με τοπογραφικές, εικονογραφικές, μετεωρολογικές και αστρολογικές αναφορές που πραγματοποιήθηκαν από τον αστρονόμο και καθηγητή φυσικής του Πανεπιστημίου του Τέξας Donald Olson επέτρεψαν σε αυτόν τον πίνακα να χρονολογηθεί με εξαιρετική ακρίβεια. Αποδείχθηκε πως ήταν δημιουργία μια μέρα πριν τα γενέθλιά του! Ήταν 13 Νοεμβρίου 1872, στις 7.35 π.μ. τριάντα λεπτά πριν από την αυγή, και ο καλλιτέχνης ζωγράφοισε το αριστούργημά του μεμιάς. Αποτύπωσε την στιγμή, την αίσθηση, την εντύπωση, και άλλαξε την οπτική του κόσμου μας για πάντα!
Οι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι χρησιμοποιούν ζωντανά χρώματα και παίζουν με το φως σε εξωτερικούς χώρους. Οι καλλιτέχνες αυτής της αριστουργηματικής περιόδου δεν προσπαθούσαν να ζωγραφίσουν μια αντανάκλαση της πραγματικής ζωής, αλλά μια «εντύπωση» για το πώς έμοιαζαν το άτομο, η φωτεινότητα και οι σκιές, η ατμόσφαιρα, το αντικείμενο ή το τοπίο. Και γι' αυτό βέβαια ονομάστηκαν ιμπρεσιονιστές! Προσπάθησαν να συλλάβουν την κίνηση και τη ζωή αυτού που είδαν και να μας το δείξουν σαν να συνέβαινε μπροστά στα δικά μας μάτια.
Αποτυπώνουν την καθημερινότητα κλείνοντας ένα στιγμιότυπο του χώρου και των αντανακλάσεων στον καμβά, τοποθετώντας μέσα στην καρδιά του πίνακα το συναίσθημα με λαμπρά χρώματα, παίζοντας με τη μεταβαλλόμενη επίδραση του φωτός σ’ ένα μοναδικό και άμεσα αναγνωρίσιμο εικονογραφικό στιλ.
Πριν από τον ιμπρεσιονισμό, τα τοπία στην τέχνη ήταν τις περισσότερες φορές φανταστικά. Τέλεια τοπία ζωγραφισμένα στα κλειστά, σκοτεινά στούντιο. Οι ιμπρεσιονιστές τα άλλαξαν όλα. Πήραν τα καβαλέτα και τους καμβάδες τους και ζωγράφισαν σε εξωτερικούς χώρους.
Καθώς ήταν έξω, κάτω από τον ουρανό, αναγνώρισαν πώς το φως και το χρώμα άλλαξαν την οπτική τους και τις σκηνές που αποτύπωναν. Τις περισσότερες φορές βέβαια ζωγράφιζαν με πυκνό χρώμα, παχιές στρώσεις και χρησιμοποιούσαν γρήγορες (και αρκετά «βρόμικες» από προηγούμενο χρώμα) πινελιές. Στους περισσότερους πίνακες πριν από τον ιμπρεσιονισμό σίγουρα δεν μπορούμε να δούμε καθόλου τις πινελιές, οι ιμπρεσιονιστές καλλιτέχνες όμως δεν φοβήθηκαν να βάλουν μπόλικο χρώμα.
Ο τρόπος που ζωγράφιζαν τους επέτρεπε ταυτόχρονα και σε «ισότιμη βάση» να αποτυπώνουν τον ουρανό, το νερό, τα κλαδιά, το έδαφος, τις σκιές, τις φιγούρες. Έβαλαν γενναιόδωρα και χωρίς δισταγμό χρώματα και φως για να μη χαθούν η στιγμή, η ανάσα της σκηνής, η πρώτη εντύπωση.
Η ζωγραφική των εντυπώσεων, της θέας και του ανθρώπου, με μικρές πινελιές πάνω σε «ζωντανά» χρώματα που δεν έχουν στεγνώσει ακόμα. Παχύ στρώμα μπογιάς και απουσία του μαύρου. Ασυνήθιστες οπτικές γωνίες, με έμφαση στο αποκαλυπτικό φως που ντύνει και τυλίγει τον κόσμο μας. Ναι, πραγματικά αυτό είναι Ιμπρεσιονισμός!
Ο συγκλονιστικός ιμπρεσιονισμός! Σειρές από κάθετες και οριζόντιες πινελιές που με μαεστρία χρωμάτισαν επιφάνειες ξεκινώντας από τις άκρες και τις γωνίες του τελάρου περιγράφουν αριστοτεχνικά την οπτική και την ψευδαίσθηση του δημιουργού, δίνοντας σε υπέροχες εναλλαγές πανδαισίας χρωμάτων και σκιών τον εξωτερικό και τον εσωτερικό κόσμο, με τον καμπύλο ρυθμό τους να ζωντανεύει μια απλή τεντωμένη επιφάνεια, τον καμβά.
Οι Γάλλοι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι έφεραν την ελευθερία και την ανανεωτική πνοή στην τέχνη και επηρέασαν όλη την Ευρώπη, φτάνοντας την τέχνη και την τεχνική τους, στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, στην Αμερική. Οι καλλιτέχνες σε όλα τα μέρη του κόσμου εμπνεύστηκαν από αυτήν την ιδέα, της σχεδόν φωτογραφικής σύλληψης σκηνών της καθημερινής ζωής.
Το φως του ήλιου να λαμπυρίζει στη θάλασσα, τα παιδιά στην παραλία, το πικνίκ στον κήπο που μοσχοβολάει, νοσταλγικά ηλιοβασιλέματα με υπερμεγέθης σκιές, δροσερά πρωινά, σκηνές στους δρόμους, ασυνήθιστα γυμνά, ντελικάτες χορεύτριες, εξωτικά πλάσματα, η νυχτερινή ζωή και τα κέντρα διασκέδασης της εποχής, εκφραστικές προσωπογραφίες και χαρούμενες ρομαντικές γυναίκες χώρεσαν στους ιριδίζοντες καμβάδες φέρνοντας καθαρότητα στο μάτι και αναζωογόνηση στην ψυχή.
Μαγεία και ενθουσιασμός, καθώς τα έργα των ιμπρεσιονιστών δημιουργών, σκορπούν απλόχερα αναζωογονητική πνοή, γίνονται η χαρά της ζωής και της αισιοδοξίας μας. Οι καλλιτέχνες του ιμπρεσιονισμού είναι η υπερηφάνεια και η χαρά κάθε μουσείου στις μέρες μας.
Στη δίνη της νεοτερικότητας στη Γαλλία κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, οι ιμπρεσιονιστές και οι μετα-ιμπρεσιονιστές καλλιτέχνες μεταμόρφωσαν ριζικά τη μελλοντική κατεύθυνση της τέχνης. Αλλά δεν ήταν μόνο μέσα από τους πίνακές τους και τους καμβάδες. Με μια λεπτή αλλά σεισμική αλλαγή, ανέβασαν το στάτους των έργων σε χαρτί. Δηλαδή, καταφέρνουν να μετατρέψουν, σχέδια με μολύβια, παστέλ, νερομπογιές, τέμπερες, γκουάς– από κάτι προπαρασκευαστικό στα στούντιο, σε μοναδικά, αριστουργηματικά, έργα τέχνης.
Η εποχή φέρνει καινοτομία στην παραγωγή υλικών και οι καλλιτέχνες εκμεταλλεύονται δεόντως στους πειραματισμούς τους. Το χαρτί ήταν ένα υλικό με απεριόριστες δυνατότητες που γίνεται το εργαλείο για να διερευνήσουν τις ιδέες τους. Πειραματίζονται, ζωγραφίζουν αβίαστα και αποτυπώνουν εύκολα την στιγμή, ταξιδεύοντας με συνεχή προσπάθεια, ώστε να εφευρίσκουν και να καινοτομούν. Το χαρτί λοιπόν έχει διαδραματίσει έναν τεράστιο ρόλο στην ιμπρεσιονιστική τεχνική και τέχνη.
Σχέδια, παστέλ, νερομπογιές, τέμπερες, γκουάς, υπέροχα καινοτόμα έργα σε χαρτί, ένα ευαίσθητο, λεπτό μέσο, που οι ιμπρεσιονιστές και οι μετα-ιμπρεσιονιστές καλλιτέχνες, μεταμόρφωσαν σε καταπληκτικές ριζοσπαστικές δημιουργίες, μεταβάλλοντας ριζικά τη μελλοντική κατεύθυνση της εικαστικής τέχνης.
Η Βασιλική Ακαδημία Τεχνών (Royal Academy of Arts) εδώ στο Λονδίνο με μια πλούσια, συγκλονιστική έκθεση με τίτλο “Impressionists on Paper: Degas to Toulouse-Lautrec” (Ιμπρεσιονιστές σε χαρτί: από τον Ντεγκά στον Τουλούζ-Λοτρέκ) συγκέντρωσε και εκθέτει, ένα ευρύ φάσμα αυτών των έργων σε χαρτί για να δείξει πώς τα ιμπρεσιονιστικά και μετα-ιμπρεσιονιστικά σχέδια είναι το ίδιο σημαντικά όσο και οι πίνακές τους.
Degas (Ντεγκά), Cézanne (Σεζάν), Morisot (Μορισό), Βαν Γκογκ (Van Gogh) και τόσοι άλλοι δημιουργοί που τα έργα τους είναι άμεσα αναγνωρίσιμα. Σκιαγράφησαν, σχεδίασαν και ζωγράφισαν σκηνές από την καθημερινή ζωή με μια γρήγορη, χαλαρή πινελιά, ζωηρά χρώματα, τολμηρές απόψεις και σκόπιμη έλλειψη φινιρίσματος, παρουσιάζοντας αυτές τις “άμεσες” δημιουργίες στις εκθέσεις τους.
Κάθε φορά που τα έργα σε χαρτί εκτίθενται επηρεάζεται η ποιότητά τους από τον χρόνο έκθεσής τους στον φυσικό αέρα, αλλά ακόμα και από τις συνθήκες θερμοκρασίας και το ύψος του φωτός στις γκαλερί, και σπάνια μετακινούνται και εκτίθενται.
Πάντα οι συνθήκες ελέγχονται πολύ προσεκτικά για τη διατήρηση των έργων τέχνης σε άριστη κατάσταση, για να μην καταπονούνται και επηρεάζονται.
Οι μεγάλες αίθουσες στον δεύτερο όροφο του κλασικής βρετανικής αρχιτεκτονικής Burlington House, στο πολύβουο και πολύχρωμο Πικαντίλι, γέμισαν με περισσότερα από 77 έργα σε χαρτί, που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της δημιουργίας αυτών των εμβληματικών δημιουργών. Ανατρέχουμε στις υπέροχες σκούρες αίθουσες και παρακολουθούμε βήμα-βήμα την ανάπτυξη μίας από τις πιο σημαντικές και θα μπορούσε κανείς να πει και επαναστατικές, στιλιστικές εποχές.
Αυτή η αριστουργηματική έκθεση με τα εκπληκτικά έργα σε χαρτί κορυφαίων ιμπρεσιονιστών και μετα-ιμπρεσιονιστών καλλιτεχνών τιμά και διερευνά τον τρόπο που οι καλλιτέχνες έκαναν έργα που δεν θα ήταν δυνατά χρησιμοποιώντας λάδι σε καμβά, αμφισβητώντας μέχρι τέλους τις παραδοσιακές συμπεριφορές, αλλάζοντας ριζικά την πορεία της τέχνης, και ανοίγοντας το δρόμο για μεταγενέστερα κινήματα όπως ο Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός.
Δουλεύοντας σε χαρτί, οι ιμπρεσιονιστές και οι μετα-ιμπρεσιονιστές καλλιτέχνες, όπως οι Mary Cassatt, Paul Cézanne, Edgar Degas, Paul Gauguin, Eva Gonzalès, Claude Monet, Berthe Morisot, Odilon Redon, Pierre-Auguste Renoir, αιχμαλώτισαν μια φευγαλέα στιγμή με μερικές πινελιές με μολύβι, συνδύασαν ακουαρέλες με σκίτσα από κάρβουνο για να δημιουργήσουν νέα εφέ και δούλεψαν σε παστέλ για να αποδώσουν τα παιχνιδίσματα και τις αντανακλάσεις του φωτός στους βράχους της Νορμανδίας.
Παρακολουθούμε την πορεία περισσότερων από 20 από τους πιο σημαντικούς ιμπρεσιονιστές και μετα-ιμπρεσιονιστές καλλιτέχνες, μέσα από τα εύθραυστα χάρτινα έργα τους, που συγκεντρώθηκαν για να μας αφηγηθούν την ιστορία ενός ευέλικτου, αλλά υποτιμημένου μέσου.
Η έκθεση ανοίγει με έργα από τα πρώτα χρόνια του ιμπρεσιονισμού (δεκαετίες 1860 και 1870), συμπεριλαμβανομένης της αινιγματικής Woman at a Window, 1870-71 (The Courtauld, London (Samuel Courtauld Trust)) του Ντεγκά, αλλά και της μελέτης σε παστέλ από τον Gonzalès, με τίτλο The Bride, 1879 (Ιδιωτική συλλογή).
Η έκθεση συνεχίζεται με μια εξέταση της δεκαετίας του 1880, όταν οι ιμπρεσιονιστές πραγματοποίησαν την τελευταία τους ομαδική έκθεση στο Παρίσι. Τα έργα σε αυτήν την ενότητα περιλαμβάνουν το The Fortifications of Paris with Houses, 1887 (The Whitworth, The University of Manchester) του βαν Γκογκ ( van Gogh), που συνδυάζει γραφίτη, κιμωλία, ακουαρέλα και γκουάς και ένα από τα φωτεινά τοπία του Μονέ (Monet) σε παστέλ, Cliffs at Etretat: The Needle Rock and Porte d’Aval, c.1885 (National Galleries of Scotland, Edinburgh).
Η έκθεση ολοκληρώνεται με έργα από τις δεκαετίες του 1890 και του 1900, όπου και παρατηρείται μια διαρκώς αυξανόμενη εκτίμηση από το κοινό των έργων σε χαρτί και ένας πολλαπλασιασμός των εκθέσεων αυτού του μέσου.
Ναι είναι η χρυσή εποχή του παστέλ, που χαρακτηρίστηκε Dancers on a Bench, c.1898 (Glasgow Life Museums, Glasgow) του Ντεγκά (Degas), ένα από τα τελευταία του έργα που αποδίδουν εμφατικά μια σκηνή μπαλέτου. Η τελευταία ενότητα περιλαμβάνει επίσης παραδείγματα από τις “διαλογιστικές” ακουαρέλες του Σεζάν (Cézanne), τις ανεξίτηλες εικόνες του Τουλούζ-Λωτρέκ από τον αστικό υπόκοσμο της Μονμάρτρης και τις λαμπερές ποιητικές ονειροπολήσεις του Ρεντόν (Redon).
Και αν ο Claude Monet (Κλοντ Μονέ) θεωρείται ο πατέρας του Ιμπρεσιονισμού και στο έργο του πέφτει άπλετο το φως της δημοσιότητας, εδώ σ’ αυτή την έκθεση συναντάμε και θαυμάζουμε όλους εκείνους που έδωσαν μια ισχυρή ώθηση που επέτρεψε στον κόσμο να απεικονιστεί με πιο ευφάνταστους τρόπους.
* Ο Εντγκάρ Ντεγκά (Hilaire Germain Edgar De Gas, 1834-1917), κατάφερε να ταυτιστεί με θέματα χορού στα έργα του καθώς περισσότερες από τις μισές δημιουργίες του απεικονίζουν χορευτές. Και όχι μόνο χορευτές, καθώς αυτός ο Παρισινός ιμπρεσιονιστής μάστερ απαθανάτισε την όπερα και το μπαλέτο της.
Εραστής της μουσικής και της κίνησης, ήταν φίλος με πολλούς από τους ανθρώπους που περιέγραψε στους πίνακές του, χορευτές, τραγουδιστές, μουσικούς της ορχήστρας, σκηνοθέτες, δασκάλους, επιμελητές και ανθρώπους της σκηνής και των παρασκηνίων.
Ντελικάτες φιγούρες χορεύουν, τα κορμιά αέρινα, οι πουέντ πατούν σταθερά και τα ρομαντικά τουτού θροΐζουν. Ρoζ, φούξια, κόκκινο, κεραμιδί, λευκό, πορτοκαλί, μπλε, γαλάζιο, μαύρο, κίτρινο, μοβ, πανδαισία παστέλ χρωμάτων σε εντυπωσιακές απεικονίσεις που κλείνουν όλο το συναίσθημα της στιγμής μέσα από την κίνηση.
*Η Αμερικανίδα Mary Cassatt (1844 – 1926) προσκλήθηκε αρχικά να εκθέσει με τους ιμπρεσιονιστές το 1877 από τον Degas, με τον οποίο συνέχισε να έχει μια δια βίου φιλία. Η Cassatt συνέχισε να εκθέτει στις μισές εκθέσεις των ιμπρεσιονιστών. Ήταν δεξιοτέχνης των παστέλ και είναι περισσότερο γνωστή για τις οικείες και τρυφερές της απεικονίσεις μητέρων και παιδιών.
* Η γοητεία του Eugène Boudin (1824 - 1898) βρίσκεται στη ζωγραφική της θάλασσας και του ουρανού. Οι εικόνες που αποτυπώνει ανιχνεύονται από την παιδική του ηλικία, όταν εργαζόταν στο ατμόπλοιο του πατέρα του. Πρωτοπόρος στη ζωγραφική του κρυστάλλινου αέρα, πίστευε ότι μια πινελιά που έκανε σε εξωτερικούς χώρους είχε μεγαλύτερη αξία από δύο μέρες στο στούντιο. Ο Boudin επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τον Claude Monet, ο οποίος ως έφηβος εργάστηκε δίπλα του. Ο συνάδελφός του Γάλλος ζωγράφος Camille Corot (1796 – 1875) τον αποκάλεσε «Βασιλιά των Ουρανών».
* Ο Ιταλός καλλιτέχνης Federico Zandomeneghi, με το παρατσούκλι Le Venétian, είναι περισσότερο γνωστός για τη χρήση του ζωηρού χρώματος στους πίνακές του σε εικόνες της καθημερινής ζωής.
Αντλούσε έμπνευση από άλλες φιγούρες του ιμπρεσιονισμού όπως ο Edgar Degas, η Mary Cassatt και ο Pierre-Auguste Renoir, θαυμάζοντας ιδιαίτερα τους πίνακές τους με γυναίκες σε εσωτερικούς χώρους. Πριν καθιερωθεί, ο Zandomeneghi έβρισκε συχνά δουλειά εικονογραφώντας περιοδικά μόδας.
* Ο Hippolyte Petitjean, αφού έγινε φίλος με τον Georges Seurat, τον ιδρυτή του Pointillism, λάτρεψε τόσο πολύ την τεχνική του που πούλησε δύο από τους δικούς του πίνακες του Seurat, για να χρηματοδοτήσει ένα μεγάλο στούντιο στο Παρίσι ώστε να μπορέσει να αφοσιωθεί μόνο στη ζωγραφική. Ο Petitjean έκανε προπαρασκευαστικά σκίτσα enplein (στον ανοιχτό αέρα) αλλά συνήθως ζωγράφιζε τις τελευταίες εικόνες στο στούντιο λόγω των λεπτών τους λεπτομερειών.
* Σε αντίθεση με τους συγχρόνους του, ο Odilon Redon απομακρύνθηκε από τα τοπία και τις οικιακές σκηνές υπέρ των φανταστικών, λογοτεχνικών και θρησκευτικών θεμάτων, ιδιαίτερα του Ινδουισμού, του Βουδισμού και του Χριστιανισμού. Ήθελε να θέσει «τη λογική του ορατού στην υπηρεσία του αόρατου». Πιο γνωστός για τους ονειρεμένους πίνακές του εμπνευσμένους από την ιαπωνική τέχνη, ο Redon άνοιξε το δρόμο για το σουρεαλιστικό κίνημα.
*Αφού κέρδισε το λαχείο το 1891, ο Armand Guillaumin αφοσιώθηκε πλήρως στη ζωγραφική και τα ταξίδια. Σπούδασε με τον Camille Pissarro και αργότερα έγινε φίλος με τον Vincent van Gogh, ο οποίος εξήρε το έργο του Guillaumin σε πάνω από 30 γράμματα. Η πρώιμη δουλειά του χαρακτηρίζεται από έντονα, ζωηρά χρώματα τα οποία τελικά έχασαν την έντασή τους καθώς ωρίμαζε, με αποτέλεσμα πιο απαλά πράσινα και μοβ.
Το ενδιαφέρον των Γάλλων καλλιτεχνών της avant-garde για το σχέδιο και το αξιοσημείωτο εύρος της παραγωγής τους είχε μεγάλες συνέπειες στην εικαστική τέχνη. Η ιεραρχική διάκριση μεταξύ ζωγραφικής και σχεδίου έπαψε να υφίσταται. Η ελευθερία της εκτέλεσης και η αφθονία στα υλικά, οδήγησαν σε εξελίξεις την τέχνη του 20ου αιώνα.
Ο Ιμπρεσιονισμός στα... χαρτιά προσφέρει μια εικόνα για τις καινοτομίες των ιμπρεσιονιστών και μετα-ιμπρεσιονιστών καλλιτεχνών στα σχέδιά τους, οι οποίες συχνά εξακολουθούν να είναι σχετικά άγνωστες αλλά δεν είναι λιγότερο ριζοσπαστικές από τους πίνακές τους.
Αναδεικνύεται με περισσή μαεστρία η μαγεία και η συγκίνηση που κλείνεται στο εύθραυστο χαρτί. Βουτάμε κυριολεκτικά μέσα τους, στα αρώματα των κήπων, ακούμε τα γέλια και τους ψιθύρους, μυρίζουμε τα αρώματα, απολαμβάνουμε τον ήλιο και αισθανόμαστε το ανανεωτικό αεράκι να μας φυσά στο μάγουλο καθώς παρασύρει και αλλάζει με την αναζωογονητική του πνοή το υπέροχο νεοκλασικό κτίριο και τις ζωές μας.
------------
** Πληροφορίες για την έκθεση “Impressionists on Paper: Degas to Toulouse-Lautrec”, στην Βασιλική Ακαδημία Τεχνών (Royal Academy of Arts) στο Λονδίνο, μπορείτε να βρείτε εδώ: https://www.royalacademy.org.uk/exhibition/impressionists-on-paper
--------
** Photo: A. KATSIOULA
Comments