“Flaming June”: Η Βασιλική Ακαδημία Τεχνών (Royal Academy of Arts) στο Λονδίνο εκθέτει στο κοινό το βικτοριανό αριστούργημα του Λόρδου Frederic Leighton. Το εμβληματικό έργο είναι η κορυφαία δημιουργία του καλλιτέχνη και η πιο άμεση έκφραση του αισθητικά όμορφου
----------
Δείτε το videocast στο YouTube κάνοντας κλικ επάνω
Ακούστε το podcast στο Spotify κάνοντας κλικ επάνω, ή στο podcasters κάτω
----------
Η γοητεία του φλογισμένου Ιουνίου, ένα αισθαντικό αριστούργημα, μια δυνατή εικόνα καθώς μια γυναίκα ονειρεύεται στην μεσημεριανή σιέστα. Κουλουριασμένη σαν γάτα, με το κεφάλι ακουμπισμένο απαλά στο διπλωμένο χέρι της. Τα μαλλιά της είναι μακριά και κόκκινα, το σώμα της ντυμένο με ένα διάφανο πορτοκαλί φόρεμα που φεγγίζει για να διακρίνουμε τα κάλλη της. Είναι ο Ιούνιος, ο υπέρλαμπρος μήνας που το μονοπάτι του μας φέρνει κατευθείαν στο καλοκαίρι, έτσι όπως τον αποτύπωσε ο Λόρδος Leighton. Το έργο μετά από 128 χρόνια γύρισε για ένα χρόνο, από το το Museo de Arte de Ponce, του Πουέρτο Ρίκο στο οποίο ανήκει, και εκτίθεται στις υπέρλαμπρες αίθουσες του Burlington House στο Piccadilly δείχνοντας την απαστράπτουσα ομορφιά του. Η πορεία και η φήμη του πίνακα τεράστια καθώς η καλλονή του ύπνου έχει γίνει τα πάντα, από μαγνήτες ψυγείου μέχρι μπλουζάκια και σουβέρ, από εξώφυλλο στην αμερικανική Vogue μέχρι σειρές από φωτεινές αφίσες που διακοσμούν δωμάτια στις φοιτητικές εστίες. Ο Ιούνιος της αισιοδοξίας, της ανεμελιάς, της αγνότητας, της απέραντης ομορφιάς
----------
---------------------
Από την Αγνή Κατσιούλα
---------------------
Ιούνιος! Η φύση οργιάζει ασυγκράτητη… Ναι, Ιούνιος και μύρισε αισιοδοξία! Είναι αυτός ο υπέρλαμπρος μήνας που το μονοπάτι του μας φέρνει κατευθείαν στο καλοκαίρι! Αρώματα ξεχείλισαν στον αέρα και δεν είναι καθόλου τυχαίο πως ο πολύτιμος λίθος που εκφράζει τον πρώτο μήνα του καλοκαιριού είναι το μαργαριτάρι. Μαργαριτάρια που προέρχονται από ωκεανούς, λίμνες και ποτάμια σε όλο τον κόσμο. τα εμβληματικά πετράδια της αγνότητας, της αρετής και της μετριοφροσύνης.
Εδώ στο Λονδίνο, η φύση έχει για τα καλά ξυπνήσει και ντύνει τον μουντό κόσμο μας με υπέροχα χρώματα βάζοντας τις πινελιές της άκρατης ανθοφορίας σε κάθε γωνιά. Απλώνει τα ολόχρωμα χαλιά με κάθε λογής λουλούδια στο γύρω μας και γεμίζει τις νύχτες μας με ευωδιές και πολύτιμες καθάριες αντανακλάσεις στον ουρανό, όταν καταφέρνουν τα στραφταλίζουν τα άστρα.
Αυτή την εποχή, οι ανθισμένες αζαλέες σε υποδέχονται σχεδόν σε κάθε γωνιά των υπέροχων αρχιτεκτονικά πάρκων. Όπου δεν υπάρχουν ολόχρωμες αζαλέες, συναντάς το άρωμα από τις τριανταφυλλιές που φουντώνουν ασφυκτικά στα παρτέρια. Εκμεταλλεύονται κάθε στενό εκατοστό χώματος ανάμεσα στα φαρδιά πλακόστρωτα δρομάκια, τραβώντας τα κλαδιά τους και αναρριχώνται προς τον υπέροχο μπλε ουρανό, εκεί όπου το βλέμμα σου συναντά τα ολόλευκα σύννεφα που ταξιδεύουν σαν αφράτα νησιά από τους δυνατούς ανέμους που φυσούν από την παγωμένη ακόμα Βόρεια Θάλασσα και κατεβάζουν τις θερμοκρασίες.
Τα κοτσύφια στα ψηλά αντιστέκονται, κελαηδούν σε κάθε γωνιά πάνω από τα κανάλια και τις προκυμαίες, όπου τουρίστες και ντόπιοι προσπαθούν να απολαύσουν μια πόλη που μπαίνει σιγά σιγά σε πιο νωχελικούς ρυθμούς. Η νέα γενιά από κυκνάκια, χηνάκια, παπάκια και νερόκοτες εκπαιδεύονται εντατικά από τους φτερωτούς γονείς, να αυτονομηθούν, να δυναμώσουν και να ανοίξουν τα φτερά τους για τις ερευνητικές πτήσεις στον κόσμο μας.
Baby boom και πανδαισία χρωμάτων… Εδώ στο βορρά ο ήλιος ξεκινά το ταξίδι του στο ουράνιο στερέωμα πολύ νωρίς πια. Στις 4 τα ξημερώματα ήδη το πρώτο φως έχει εμφανισθεί στην Ανατολή και κάνει ευδιάκριτες τις ογκώδεις σκιές από τους ουρανοξύστες, ενώ στα βράδια μας ο πορτοκαλής ορίζοντας της δύσης, εξακολουθεί στην οπτική μας μέχρι τις 11 λίγο πριν τα μεσάνυχτα. Ναι, είναι αυτό το φως που μας συνοδεύει τις πιο πολλές ώρες και που μπερδεύει το βιολογικό μας ρολόι καθώς μας φέρνει στο inception, σε μια κατάσταση μεταξύ ύπνου και ξύπνιου.
Ναι είναι Ιούνης, ο Ιούνης που αρχίζει το καλοκαίρι, η θερμότερη εποχή στο Ηνωμένο Βασίλειο λόγω της κλίσης του βόρειου ημισφαιρίου προς τον Ήλιο, με μεγάλες ηλιόλουστες μέρες, περιστασιακές καταιγίδες και τα τελευταία χρόνια, καύσωνες.
Ο κόσμος ξεχύνεται στα πάρκα, ρουφάει κυριολεκτικά τον ήλιο, παίζει παιχνίδια κουτρουβαλώντας στο φρεσκοκομμένου γκαζόν που μοσχοβολά και χαλαρώνει με μακρινές διαδρομές στα κανάλια και τις όχθες του Τάμεση.
Εδώ στο Λονδίνο παρακολουθούμε τις εμβληματικές ετήσιες εκδηλώσεις του Ιουνίου που περιλαμβάνουν μετά την ενθρόνιση του Καρόλου, τα γενέθλια του Βασιλιά (15/6), το Pride in London (29/6), το Open Garden Squares Weekend (8-9/6) και το West End Live (22/6), την υπέροχη μουσική εκδήλωση στην πλατεία Τραφάλγκαρ. Επίσης, η Ημέρα του Πατέρα (16/6) γιορτάζεται ιδιαιτέρως και μεγαλοπρεπώς σε όλη την πόλη με ειδικές προσφορές και εκδηλώσεις σε πολλά αξιοθέατα, εστιατόρια και άφθονη μπύρα στις παμπ.
Ναι λοιπόν, είναι Ιούνης και η μέρα συνεχώς μεγαλώνει και θα συνεχίσει να μεγαλώνει μέχρι και το θερινό ηλιοστάσιο που θα μας βρει κάπου στο τέλος του μήνα. Ιούνης, ο Ιούνης που σηματοδοτεί τα όνειρά μας για το καλοκαιράκι της ανεμελιάς και των διακοπών που έρχεται.
Αλήθεια όμως, με την λέξη Ιούνης ποια εικόνα έρχεται στο μυαλό μας και τον σηματοδοτεί; Πως αλήθεια μπορούμε εικαστικά να απεικονίσουμε όσο το δυνατόν πιο παραστατικά σε έναν έργο τέχνης, έναν πίνακα ζωγραφικής τα συναισθήματα και την αίσθηση που μας τυλίγουν αυτόν τον φωτεινό μήνα της φανταχτερότητας….
Ναι, σίγουρα το Flaming June (Φλεγόμενος Ιούνιος, περίπου το 1895) του Frederic, Lord Leighton (1830–1896) είναι το εμβληματικό αριστούργημα που σηματοδοτεί τον πρώτο μήνα του καλοκαιριού. Ένα έργο τέχνης να κατακτά τη φαντασία του κοινού με τρόπους που του δίνουν μια διάρκεια ζωής πολύ μεγαλύτερη από όλων μας.
Για όποιον το αντικρίσει ακόμα και για μια μοναδική φορά είναι σίγουρο πως θα κουβαλά την εικόνα του και θα κεντρίζει τη φαντασία του κάθε φορά σε εκείνη τη στροφή του χρόνου που θα φέρνει σαν απαλό αεράκι τα καλοκαίρια μας.
Το Flaming June είναι μια από τις πιο αναπαραχθείσες εικόνες στη βικτοριανή ζωγραφική. Ένα αισθαντικό αριστούργημα, μια δυνατή εικόνα καθώς μια γυναίκα ονειρεύεται. Είναι κουλουριασμένη σαν γάτα, με το κεφάλι ακουμπισμένο απαλά στο διπλωμένο χέρι της. Τα μαλλιά της είναι μακριά και κόκκινα, το σώμα της ντυμένο με ένα διάφανο πορτοκαλί φόρεμα που φεγγίζει ίσα-ίσα ώστε να διακρίνουμε τα υπέροχα μακριά πόδια και το περίγραμμα μιας θηλής, ενώ από την άλλη παρέχει επαρκή κάλυψη και το πλούσια απλωμένο ύφασμα κάνει τον καμβά να λαμπυρίζει.
Ναι, μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε πως το Flaming June, είναι ένα καλοκαιρινό, ερωτικό έργο, είναι η επιτομή της γραφικής νωθρότητας με τη φιγούρα σε λήθαργο, να νανουρίζεται από τη θαλασσινή αύρα και το άρωμα της πικροδάφνης. Με το δέρμα της να κοκκινίζει από την έκθεση στον ημερήσιο φωτοδότη, μεταμορφώνεται σε προσωποποίηση της καλοκαιρινής ζέστης, καθώς βρίσκεται κάτω από το λευκό φως του ήλιου που αντανακλά και χορεύει απαλά λαμπυρίζοντας στα νερά της Μεσογείου.
Ζωγραφισμένο όταν εξέπνεε ο 19ος αιώνας, από τον Leighton, που τότε ήταν Πρόεδρος της Royal Academy of Arts του Λονδίνου, και ο οποίος απολάμβανε την αναγνώριση ως ένας από τους πιο θαυμαστούς καλλιτέχνες της περιόδου, το Flaming June είναι μια ζωντανή συγχώνευση παλιού και νέου εικαστικού έργου.
Το Flaming June αρχικά εκτέθηκε στη Βασιλική Ακαδημία την χρονιά που δημιουργήθηκε, το 1895, και είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα του Frederic, Lord Leighton. Αυτή την εποχή, σχεδόν 128 χρόνια μετά την πρώτη προβολή του στο Royal Academy, το αριστούργημα επιστρέφει στις αίθουσες του Burlington House στο Piccadilly, δανεικό από το Museo de Arte de Ponce, του Πουέρτο Ρίκο, όπου ανήκει.
Παρουσιάζεται μάλιστα μαζί με έργα από τη συλλογή της Βασιλικής Ακαδημίας, συμπεριλαμβανομένων και άλλων έργων του Leighton, συγχρόνων του, αλλά και εκείνων που τον ενέπνευσαν (συμπεριλαμβανομένου του Taddei Tondo του Michaelangelo) και βέβαια εκείνων που με τη σειρά του επηρέασε.
Με τις νεοκλασικές κλίσεις και τη πόζα δανεισμένη από το γλυπτό του Μιχαήλ Άγγελου Night (Νύχτα) στα παρεκκλήσια των Μεδίκων της Φλωρεντίας, η σκηνή αντιπροσωπεύει τον σεβασμό του Leighton για την ιστορική παράδοση και την τεχνική, ενώ αξιοποιεί το ιδιόρρυθμο βικτοριανό γούστο για υπέροχες γυναίκες σε νωχελική κατάσταση.
Η «φιγούρα που επανακάμπτει, σε μια ομορφιά που κοιμάται», όπου προέχει και συναντιούνται η τέχνη, η λογοτεχνία και ο αστικός μύθος. Η συγκεκριμένη καλλονή παραμένει βέβαια, δελεαστικά ανώνυμη.
Ενώ συχνά ο Leighton επεξεργαζόταν περίπλοκα θέματα από λογοτεχνικές πηγές, αγκάλιασε το πρωτοποριακό κίνημα του Αισθητισμού, το οποίο έδινε έμφαση στην επίσημη ομορφιά έναντι του περιεχομένου. Το Flaming June είναι το αριστούργημα του Leighton και η πιο άμεση έκφραση του αισθητικά όμορφου.
Σε αντίθεση με τις προ-Ραφαηλίτισσες αδερφές της, αυτή δεν είναι “θύμα” του Σαίξπηρ ή Ρωμαϊκή θεά, ούτε κάποιος θρύλος του Αρθούρου που αναστήθηκε με σαρκώδη χείλη και γεμάτα φρύδια. Κοιμισμένη, η γυναίκα είναι και παραμένει αδέσμευτη, καθώς κουρνιάζει μυστηριωδώς στο αστραφτερό επίχρυσο πλαίσιο της.
Ακόμη και εκείνοι που δεν γνωρίζουν το όνομα του πίνακα ή του ανθρώπου που τον δημιούργησε σίγουρα γνωρίζουν την εικόνα που περιγράφεται. Από την άφιξή του στον κόσμο της τέχνης πριν από περισσότερο από έναν αιώνα, η φήμη του Flaming June έχει απογειωθεί αλλά και εξασθενίσει, βυθίζοντας το στην αφάνεια προτού αναδυθεί ξανά στην παγκόσμια σκηνή μέσω μιας σειράς εξαιρετικών εικόνων που καταλήγουν δίνοντας του ένα είδος οπτικής φήμης, μέσα από δημοσιεύματα στην αμερικανική Vogue έως τις σειρές από φωτεινές αφίσες που διακοσμούν κατα κόρον μικρά δωμάτια στις φοιτητικές εστίες.
Το φόρεμά της σε απόχρωση καδμίου ήταν εμβληματικό της «φανατικής προτίμησης για το χρώμα» του ζωγράφου και γλύπτη, και με τη “άτονη πόζα” του μοντέλου, ενσάρκωνε το όραμα του Leighton για «τέχνη για την τέχνη», μια φιλοσοφία που έδινε προτεραιότητα στις τυπικές ιδιότητες και την ικανότητα ενός πίνακα, προβάλλοντας την αγνή ομορφιά.
Αυτή η σύνθετη γραμμή που χρησιμοποιεί, ήταν πολύπλοκη με πολλούς τρόπους, κυρίως με τη σκόπιμη, ανατομικά απίθανη επιμήκυνση του μηρού και του λαιμού της κοιμώμενης, έτσι ώστε το σώμα της να δημιουργεί έναν σχεδόν τέλειο κύκλο.
Αυτό το εξαιρετικό έργο, ένας πίνακας όπως αυτός του Leighton εισέρχεται μοναδικά στη συνείδηση του κοινού, μας κάνει να συνειδητοποιούμε και είναι αρκετά εύκολο να καταλάβουμε γιατί ένας Κλιμτ ή ένας Βαν Γκογκ συγκαταλέγονται στα πιο δημοφιλή έργα τέχνης στον κόσμο.
Ναι ένας πίνακας μπορεί να αποκτήσει φήμη με τη “φήμη” του. Από τις πρώτες μέρες της, η δημοτικότητα του Flaming June ήταν μπλεγμένη με την αναπαραγωγιμότητά της. Ο πίνακας αγοράστηκε για πρώτη φορά από τον William Luson Thomas, ιδιοκτήτη της δημοφιλούς εβδομαδιαίας καλλιτεχνικής εφημερίδας The Graphic. Μετά τον θάνατο του Leighton το 1896, ο Thomas κεφαλαιοποίησε το ενδιαφέρον του κοινού εκθέτοντας τον πίνακα στο παράθυρο των γραφείων της εφημερίδας.
Μια γκραβούρα μαζικής παραγωγής του έργου, για επιπλέον 10 σελίνια, με το χριστουγεννιάτικο τεύχος της εφημερίδας κατάφερε να ταξιδέψει το έργο πολύ πιο μακριά από έναν καμβά, μεταφέροντας το Flaming June σε ολόκληρο το έθνος. Τώρα μπόρεσε νωχελικά, να κοιμάται στους τοίχους σπιτιών και καταστημάτων ή απλά να υπάρχει ανάμεσα σε άλμπουμ και πράγματα διακοσμώντας απλά τη ζωή των ανθρώπων.
Για πολλές δεκαετίες ο πίνακας άλλαζε χέρια πολλές φορές, δανείστηκε σε γκαλερί και επέστρεψε, κληρονομήθηκε, πουλήθηκε, χάθηκε και τελικά ανακαλύφθηκε ξανά πίσω από έναν τοίχο, ή έτσι λέει η ιστορία, από έναν οικοδόμο που κατεδάφιζε ένα σπίτι στο Clapham Common το 1962.
Ο οικοδόμος το πούλησε σε έναν κορνίζα για 60 λίρες, ο οποίος με τη σειρά του το πούλησε σε έναν κουρέα, ο οποίος το πούλησε στον έμπορο έργων τέχνης Jeremy Maas, ο οποίος το πούλησε στον Luis A. Ferré, έναν Λατίνο- Αμερικανό βιομήχανο και πρώην κυβερνήτη του Πουέρτο Ρίκο, ο οποίος αναζητούσε έργα τέχνης για τη νέα του γκαλερί, το Museo de Arte de Ponce. Ο Ferré «το ερωτεύτηκε με την πρώτη ματιά».
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι Βικτωριανοί ήταν ακόμη απελπιστικά εκτός μόδας, αλλάη αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος θα ερχόταν στο τέλος της δεκαετίας. Στο νέο σπίτι στο Πουέρτο Ρίκο, το αστέρι του Flaming June άρχισε σιγά-σιγά να ανατέλλει ξανά, βοηθούμενο στην πορεία από μια εμφάνιση στο εξώφυλλο του βιβλίου-ορόσημο του Maas το 1969 Victorian Painters και, στις επόμενες δεκαετίες, από ένα εξαιρετικό κύμα αντικειμένων που είδε την καλλονή του ύπνου να αποτυπώνεται παντού, από μαγνήτες ψυγείου μέχρι μπλουζάκια και σουβέρ. Το πλαίσιο είναι μια ανακατασκευή του χαμένου πρωτότυπου που σχεδίασε ο καλλιτέχνης.
Ο “Φλεγόμενος Ιούνιος” σίγουρα έχει επωφεληθεί από την ασάφειά του, την ωραία κοιμωμένη φιγούρα που προκαλεί τόσο περιέργεια όσο και ευφάνταστη προβολή. Ναι διακρίνουμε κάτι μοναδικό στο Flaming June σε σύγκριση με άλλους πίνακες του Leighton.
Είναι το συναίσθημα το οποίο συνάδει με τη διάθεση, το θέμα, τη σύνθεση, για να προκαλέσει το είδος του θαύματος και της γαλήνης που το κάνει ιδιαίτερα άξιο φήμης. Η εικόνα αντικατοπτρίζει την πίστη του Leighton στα καλλιτεχνικά ιδανικά που έδιναν έμφαση στο αρμονικό χρώμα και τη μορφή έναντι της αφήγησης.
Ανακαλύπτουμε τον άκρατο μαγνητισμό αυτού του εμβληματικού πίνακα που παραλίγο να πέσει στην αφάνεια, να μην τον βλέπαμε ποτέ ξανά, όμως, τι θαύμα, κοιτάζοντάς το αντικρίζουμε κατάματα την ομορφιά, τον αισθησιασμό, την ηρεμία και την ευπάθεια.
Το υπέροχο άτονο σώμα τραβάει και κρατά την προσοχή μας, ναι, μας τυλίγει το άρωμα που πλανιέται γύρω της, την ευωδιά που φέρνουν οι ροδώνες, σχεδόν ακούμε την χαλαρή ανάσα της στη μεσημεριανή σιέστα, καθώς ένα ανεπαίσθητο ελαφρύ δροσερό αεράκι θροΐζει το διάφανο πορτοκαλί ύφασμα θυμίζοντας μας πως ναι ο καυτός Ιούνιος ήρθε να μας φέρει την ανεμελιά που χρειαζόμαστε.
---------
** Πληροφορίες για το έργο “Flaming June”, που εκτίθιεται στην Βασιλική Ακαδημία Τεχνών (Royal Academy of Arts) στο Λονδίνο, μπορείτε να βρείτε εδώ: https://www.royalacademy.org.uk/exhibition/flaming-june
-------
* Photo: A. KATSIOULA
Comments