Παρακολουθήσαμε, τραγωδίες του Ευριπίδη και του Αισχύλου, σε μια 4ωρη Goth παράσταση, μια death metal συναυλία, με τίτλο "Age of Rage", δοσμένη από τον τρομερό Ivo van Hove
Ακούστε το podcast κάνοντας κλικ επάνω ή δείτε το στο YouTube κάτω
Ο οραματιστής Ολλανδός σκηνοθέτης πλέκει μια σκοτεινή, επική και αιμοσταγή ιστορία προσαρμοσμένη από αρχαία ελληνικά κλασικά κείμενα, δοσμένα υπέροχα με σύγχρονο χορό και μουσική που για τέσσερις ολόκληρες ώρες συγκλονιστικά αφηγούνται τον τρόπο που η εκδίκηση στοιχειώνει και καταστρέφει διαδοχικές γενιές. Η ανατριχιαστική παράσταση που παρακολουθήσαμε στο θεατράκι του Barbican παρουσιάζει παραστατικά το αναπόφευκτο και την απελπισία ενός κύκλου βίας αποκαλύπτοντας μια ιστορία για το σήμερα, για τους μηχανισμούς εξουσίας αλλά και ριζοσπαστικοποίησης. Την πάντα επίκαιρη, συγκλονιστική παράσταση που τώρα παίζεται στο Internationaal Theater του Amsterdam μπορείτε να δείτε σε live streaming στις 11 Δεκεμβρίου όπως την προτείνει και σε δημοσίευμά της η εφημερίδα Guardian
Τέλος του χρόνου και μέσα στους απολογισμούς και τις προτάσεις που μας κατακλύζουν κάθε χρόνο τέτοια εποχή, διάβαζα στην εφημερίδα Guardian άρθρο με προτάσεις “The best theater to stream” (τα καλύτερα δηλαδή θεατρικά να δει κάποιος από το διαδίκτυο στην τηλεόρασή του, στον υπολογιστή του, ακόμα και στο κινητό του).
Εντυπωσιάστηκα ευχάριστα γιατί η πρώτη από τις παραστάσεις που προτείνει είναι το "Age of Rage" του οραματιστή Ολλανδού σκηνοθέτη Ivo van Hove (Ίβο βαν Χόβε), την τετράωρη συγκλονιστική παράσταση που παρακολουθήσαμε φέτος στο Barbican και κυριολεκτικά μας έκοψε την ανάσα! Παρουσιάζεται ζωντανά σε stream στις 11 Δεκεμβρίου, καθώς ανέβηκε ξανά στο Internationaal Th;eater του Αμστερνταμ για λίγες μόνο παραστάσεις μετά από την ευρωπαϊκή της καλοκαιρινή εμφάνιση σε φεστιβάλ και χώρους.
Θα προσπαθήσω να σας "βάλω" όσο μπορώ από εδώ στην συγκλονιστική παράσταση, όπως την βίωσα μοναδικά από έναν εξώστη στο μικρό θεατράκι του Barbican Center.
Το Λονδίνο ετοιμάζεται για τις γιορτές που πλησιάζουν και στα σπλάχνα της πόλης το Σίτι αστράφτει και λαμποκοπά. Εδώ βρίσκεται και ένας από τους κορυφαίους χώρους τέχνης και πολιτισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το καταπληκτικό Κέντρο Μπάρμπικαν (Barbican Centre). Μέσα του κλείνει την εξαιρετική Barbican Art Gallery που παρουσιάζει στις αίθουσές της ό,τι καλύτερο και πρωτοποριακό γεννιέται στη διεθνή εικαστική τέχνη, με ένα δυναμικό μείγμα από ζωγραφική, αρχιτεκτονική, κατασκευές, σχεδιασμό, μόδα και φωτογραφία. Φέρνει στο πλατύ κοινό καινοτόμους εικαστικούς του 20ού και του 21ου αιώνα που διαμορφώνουν τις εξελίξεις και διεγείρουν αλλαγές στη σύγχρονη τέχνη.
Το Κέντρο Τεχνών λοιπόν είναι το μεγαλύτερο του είδους του στην Ευρώπη, όπου επίσης φιλοξενούνται αίθουσες συναυλιών κλασικής και σύγχρονης μουσικής, θεατρικές παραστάσεις, προβολές ταινιών, συνέδρια και εμπορικοί εκθεσιακοί χώροι. Εκεί στεγάζεται μάλιστα μία βιβλιοθήκη, τρία εστιατόρια και μία εξαιρετική σχολή μουσικής.
Χτίστηκε ως δώρο του Σίτι προς τη χώρα και άνοιξε επίσημα τους χώρους του στο κοινό στις 3 Μαρτίου του 1982.
Πίσω ακριβώς από τη μεγάλη αίθουσα συναυλιών στο πίσω μέρος του κέντρου ξετυλίγεται ένας ελεύθερος εκθεσιακός χώρος που ονομάζεται «The Curve» (καμπύλη). Ξεκίνησε να λειτουργεί τον Μάιο του 2006 και έχει φιλοξενήσει σύγχρονους καλλιτέχνες που με τα έργα τους ανταποκρίθηκαν στην ιδιαίτερη αρχιτεκτονική αυτού του χώρου
Αυτό το συγκλονιστικό μπρουταλιστικής αρχιτεκτονικής κτίριο, στέκει υπέροχα, καθώς αντιστέκεται αισθητικά και με χάρη, απέναντι στους ουρανοξύστες που το τριγυρίζουν. Μπρος στα πόδια του κλείνει με το εξαιρετικό ξέφωτο στο κανάλι με τα σιντριβάνια που αναδεικνύει την δύναμή του αισθητικά. Οι εναέριοι δαιδαλώδεις διάδρομοι και γέφυρες που περνούν μέσα από κτίρια και πάνω από δρόμους το περιτριγυρίζουν και στοχεύουν τα βήματά μας ακριβώς εδώ όπου ιδιαίτερα την άνοιξη, το καλοκαίρι, και τις ηλιόλουστες χειμωνιάτικες μέρες γίνεται μια δροσιστική όαση χαλάρωσης και πολιτισμού,
Αυτόν τον καιρό η ζωή στο Λονδίνο σταθερά, και σταδιακά από το τέλος του χειμώνα δείχνει πως μπαίνει σε μια νέα εποχή. Περάσαμε με γοργά βήματα στους μετά covid-19 χρόνους. Οι μάσκες έπεσαν με τα προγράμματα και τα ωράρια σε όλους τους χώρους να επανέρχονται στα φυσιολογικά τους παρά τις μεταλλάξεις Ομικρον.
Κινηματογραφικές αίθουσες και θεατρικές παραστάσεις προσφέρουν τις υπηρεσίες τους με 100% πληρότητα και μάλιστα το πιο ενδιαφέρον είναι πως παρά το μπρέξιτ ο πολιτισμός λειτουργεί με ευρωπαϊκό πρόσημο φέρνοντας καλλιτέχνες και παραστάσεις για να μην στερείται και υπολείπεται το βρετανικό διψασμένο κοινό.
Μια τέτοια πραγματικά εκπληκτική παράσταση απολαύσαμε στο θεατράκι του Μπάρμπικαν ένα Σάββατο βραδάκι που ακόμα τα κοτσύφια ερωτικά είχαν στήσει το τραγούδι τους στους κήπους του Κέντρου .
Πραγματικά εξαιρετική η μεγάλης κλίμακας παραγωγή από το Διεθνές Θέατρο του Άμστερνταμ (Internationaal Theater Amsterdam). Σε συνέχεια των καταπληκτικών παραγωγών «Romeinse Tragedies» και «Kings Of War», το σημείο εκκίνησης είναι τώρα η ιστορία του Τρωικού πολέμου και της αχαϊκής βασιλικής οικογένειας των Ατρειδών. Με τίτλο «Age of Rage» (Η εποχή της Οργής), ο υπέροχος και ταλαντούχος Ίβο βαν Χόβε (Ivo van Hove) αφηγείται μια αρχέγονη ιστορία για το πώς η εκδίκηση στοιχειώνει, καταδιώκει και καταστρέφει διαδοχικές γενιές. Ο τρομερός άνθρωπος και σκηνοθέτης συγκεντρώνει ελληνικές τραγωδίες για να δημιουργήσει μια πανάρχαια ιστορία και δημιουργεί ένα Επος. Τα έργα του Ευριπίδη, η Ηλέκτρα, ο Ορέστης και οι Τρώες, μεταξύ άλλων, πλέκονται σε μια συνεχή αφήγηση. Η μοναδική παράσταση που παρακολουθήσαμε στο Μπάρμπικαν ήταν δοσμένη στα Ολλανδικά, όμως υπήρχε ευκρινής οθόνη υποτιτλισμού στα Αγγλικά.
Το «Age of Rage» δείχνει την αναπόδραστη μοίρα της κοινωνίας και των οικογενειών της μετά από πολλά χρόνια πολέμου. Αλλά είναι εξίσου μια ιστορία για το σήμερα, για τους μηχανισμούς βίας και ριζοσπαστικοποίησης.
Οι ηγέτες βρίσκονται αντιμέτωποι με μεγάλες καταστροφές, αλλά είναι περισσότερο διατεθειμένοι να πάνε στην ρήξη και στον πόλεμο παρά στη διαβούλευση και την Ειρήνη. Με το «Age of Rage», ο Ίβο βαν Χόβε δημιουργεί μια σκοτεινή, μεγαλειώδη και παγκόσμια ιστορία. Η Ιφιγένεια στην Αυλίδα, οι Τρωάδες, η Εκάβη, ο Αγαμέμνων, η Ηλέκτρα και ο Ορέστης συντάσσονται όλοι μαζί σε μια ιστορία σε μια μαραθώνια αφήγηση τεσσάρων ωρών! Δείχνει παραστατικότατα τους μηχανισμούς, το αναπόφευκτο και την απελπισία ενός κύκλου βίας. Την κατάρα του πολέμου!
Για όλους εμάς που η ελληνική καταγωγή και παιδεία έχει γράψει στο dna μας την Μυθολογία, τον Ομηρο και τις αρχαίες ελληνικές Τραγωδίες, εμείς που έχουμε δει θέατρο και υπέροχες παραστάσεις σε χώρους όπως το Ηρώδειο, η Επίδαυρος, το Δίον, έχουμε απολαύσει σε ανοιχτούς χώρους πολυπληθείς θιάσους, η σκηνή του θεάτρου στο Μπάρμπικαν αλλά και το ίδιο το θεατράκι με τους πολλούς εξώστες να κρέμονται σχεδόν ακριβώς πάνω από την σκηνή μας φαίνεται αρκετά μικρό για να χωρέσει όλο αυτό που περιμένουμε να δούμε. Κι όμως… Χώρεσε, έλαμψε απογειώθηκε, μας αντάμειψε με ένα υπερθέαμα συγκινητικό γεμάτο δράση και μουσική.
Ασφυκτικά γεμάτο με τους θεατές στα ψηλά επίπεδα κυριολεκτικά να κρέμονται πάνω από την σκηνή που ακόμα και πριν ξεκινήσει η παράσταση είναι γεμάτη κίνηση και ζωή.
Οι φωτιές φουντώνουν, με τις φλόγες ορατές να αναβοσβήνουν στο πίσω μέρος της σκηνής και ο καπνός να φτάνει σιγά-σιγά στο θόλο, πάνω ψηλά στην οροφή. Η σκηνή είναι οθόνη και το φωτεινό γενεαλογικό δέντρο με τα ονόματα των αρχαίων θεών και των βασιλιάδων, να αναβοσβήνουν «τρέχοντας», μεγαλώνοντας και μικραίνοντας πάνω σε γραμμές που τα συνδέουν. Τάνταλος, Δίας, Αγαμέμνων, Κλυταιμνήστρα, Ελένη, Κασσάνδρα, Ορέστης, Πυλάδης… αμέτρητοι πραγματικά!
Τα φώτα σβήνουν και οι αρχαίες τραγωδίες του Ευριπίδη και του Αισχύλου αρχίζουν να ξετυλίγονται στην αφήγηση και στους χαρακτήρες. Οι χαρακτήρες στην σκηνή φαίνονται στην αρχή μικροί και ασήμαντοι. Ντυμένοι με σημερινά ρούχα αλλά η Κλυταιμνήστρα (Chris Nietvelt) με ένα εξώπλατο μπλε φόρεμα με παγιέτες και ψηλές μπότες στιλέτο κυριαρχεί από την πρώτη στιγμή στην σκηνή.
Και ξαφνικά η σκηνή μετατρέπεται σε ροκ συναυλία! Heavy metal ήχοι με μια ηλεκτρική κιθάρα να κλέβει την παράσταση, τα κρουστά να χτυπούν αλύπητα, τα φώτα να φλασάρουν δημιουργώντας πανδαιμόνιο και ο Χορός ο υπέροχος Χορός να κυριαρχεί κυριολεκτικά στην σκηνή με τα σώματα σε συνεχή κίνηση να απογειώνουν την Ιστορία!
Καθ όλη την διάρκεια της τετράωρης παράστασης υπάρχουν οι εκκωφαντικές εξάρσεις της μουσικής από την κολεκτίβα BL!NDMAN, με παραμορφωμένα φωνητικά να στριγγλίζουν στις στιγμές βίας, ένα συνεχές αργόσυρτο τέμπο σε όλο τον χρόνο από τα κρουστά και μάλιστα το εντυπωσιακό τρόχισμα των μαχαιριών πάνω σε μια πέτρινη κινούμενη ρόδα πριν από κάθε φόνο δημιουργούν μια εκρηκτική ατμόσφαιρα και διάθεση.
Ο Αγαμέμνονας (Hans Kesting) και ο Μενέλαος (Gijs Scholten van Aschat) είναι οι φιγούρες εξουσίας, πρόσωπα που «πρέπει» να πολεμήσουν μέχρι που η Ιφιγένεια (Ilke Paddenburg) θυσιάζεται στους Θεούς από τον ίδιο τον πατέρα της, ως αντάλλαγμα για να ξεκινήσει ο πόλεμος της Ελλάδας κατά της Τροίας για τα μάτια της Ωραίας Ελένης (παίζεται κι αυτός ο ρόλος από την Chris Nietvelt).
Η Ιφιγένεια, μόλις το μαχαίρι ακουμπά στο λαιμό της, μετατρέπεται σε ένα κρεμασμένο νεκρό ζώο και φεύγει στους ουρανούς. Η ένταση ξεσπά και η συγκίνηση με το συναίσθημα γεμίζουν τον χώρο. Οι μηχανές του καπνού δουλεύουν συνεχώς, τα φώτα αναβοσβήνουν κολασμένα και οι χορευτές ενεργούν σε εκπληκτικές χορογραφίες του Wim Vandekeybus.
Από εδώ και πέρα κρατάμε την ανάσα μας καθώς η πλοκή και το θέαμα γίνεται καταιγιστικό. Οι νεκροί τυλίγονται σε άσπρα σάβανα και σηκώνονται πάνω, ψηλά από την σκηνή, άψυχα κουφάρια, κρέας σε πακέτο με κουβάδες αίμα χυμένο πάνω τους.
Το πένθος των μητέρων σε έναν πόλεμο που χάνουν τα παιδιά τους δεν γνωρίζει όρια και εθνότητες. Είναι μεγάλος ο πόνος και το βάρος που κουβαλά η κάθε μάνα που χάνει τα παιδιά της, καθώς αναγνωρίζουμε την τεράστια θλίψη της μάνας Εκάβης (Janni Goslinga) να σκάβει το πρόσωπό της καθώς μοιρολογεί για την κόρη της Κασσάνδρα (Maria Kraakman) που γίνεται παλλακίδα του Αγαμέμνονα. Συμπάσχουμε στην απόγνωσή της καθώς θρηνεί πάνω από τα παραμορφωμένα σώματα της Πολυξένης και του Πολύδωρου που σκοτώνονται. Δεν έχει σύνορα ο πόνος και η απελπισία μιας μάνας στον πόλεμο. Δεν είναι μόνο η Κλυταιμνήστρα. Και για τους Τρώες και για τους Ελληνες ο πόνος είναι ίδιος κι απαράλλαχτος.
Καθ’ όλη την διάρκεια της παράστασης ο ήχος του νερού που κελαρύζει αποκτά την έννοια της ιστορίας που «τρέχει», μπαίνει στο υποσυνείδητο και έρχεται σε αντίθεση με την φωτιά και το θυμό που κυριαρχεί οπτικά.
Στο δεύτερο μέρος της τετράωρης παράστασης το σκηνικό αλλάζει και το νερό μετατρέπεται σε λάσπη που καλύπτει απ’ άκρου σε άκρο την σκηνή. Οπτικά πλέον αποκτά την έννοια του τέλματος, του πένθους των μητέρων, την προσμονή της κάθαρσης που θέλουμε να έρθει,
Η βία του πολέμου κυριαρχεί και αρχίζει να ξετυλίγεται η ιστορία της εκδίκησης. Εδώ υπάρχει μια βασική προϋπόθεση που αναδεικνύεται από την παράσταση και τον οραματιστή Βαν Χόβε. Η γοητεία της βίας δεν παρασύρει κανέναν εντός και εκτός σκηνής. Το βάθος των συναισθημάτων είναι τέτοιο που κυριολεκτικά σε διαποτίζει συγκλονιστικά εστιάζοντας στην γυναικεία τραγωδία μέσα από την βία του πολέμου.
Ενώ οι άντρες με αρχηγό τον Αγαμέμνονα ορίζουν την βία τους να προέρχεται από μεγαλύτερες από αυτούς δυνάμεις ρίχνοντας την ευθύνη τους στους Θεούς που ορίζουν το μέλλον, στον Κάλχα, το μαντείο, αλλά και την δύναμη του Λαού «Είμαστε σκλάβοι των μαζών», λέει, η Κλυταιμνήστρα, η Ηλέκτρα, κι ο Ορέστης είναι τα τραγικά πρόσωπα που πρέπει να φτάσουν τις ζωές τους στο θάνατο για να έρθει η πολυπόθητη κάθαρση.
Η βία εξαπλώνεται! Η Ελένη τρυπάει τον κόλπο της τραγικά και επώδυνα με ένα τεράστιο σπαθί που βασανιστικά σπρώχνει μέσα της αφού από την σεξουαλικότητά της ξεκίνησε όλο το κακό που έφερε χιλιάδες νεκρούς και κατάρες.
Ο Αγαμέμνονας, η εξουσία του, δολοφονείται από την γυναίκα του με τα χέρια του εραστή της που τον χρησιμοποιεί μόνο και μόνο γι αυτόν τον σκοπό. Σειρά παίρνουν οι ερωμένες του που έχει φέρει τρόπαια από την Τροία.
Ομως η μία πράξη φέρνει ως αποτέλεσμα την άλλη, στην σκηνή με μάρτυρες το κοινό που παρακολουθεί, το πέος του Αίγισθου κόβεται, η Ηλέκτρα (Hélène Devos) κρατώντας το τρόπαιο στάζει το αίμα του στο στόμα της λίγο πριν το πετάξει μακριά παίρνοντας εκδίκηση για τον θάνατο του πατέρα που περίμενε τον γυρισμό του. Διακρίνουμε εδώ έντονα το ισχυρό ονομαζόμενο κατά τον Ελβετό ψυχίατρο και μαθητή του Σιγκμουντ Φρόυντ, Κάρλ Γιούνγκ, «Σύμπλεγμα της Ηλέκτρας». Το ψυχολογικό σύνδρομο που η κόρη ταυτίζεται με την πατρική φιγούρα και πρέπει να προχωρήσει, να πείσει και να οδηγήσει τον αδελφό της Ορέστη στην μητροκτονία.
Το αποκορύφωμα έρχεται με τον φόνο της Κλυταιμνήστρας από τα ίδια της τα παιδιά. Ο Ορέστης (Minne Koole) τρέμει συγκλονισμένος… Κρατά το μαχαίρι. Δεν θέλει αλλά ξέρει πως πρέπει να σκοτώσει, να αφαιρέσει την ζωή εκείνης που τον κυοφόρησε, που του χάρισε την ζωή, την ύπαρξή του. Εκείνη το αναγνωρίζει, το αντιλαμβάνεται πως έτσι πρέπει να γίνει. Για ακόμα μια φορά είναι η μάνα που έχει περάσει από δεινά και μεγάλο πόνο, όμως με δύναμη πιάνει σταθερά το χέρι του και μαζί βάζουν βίαια το μαχαίρι στην καρδιά, στο μητρικό στέρνο που τρυπά αφήνοντας το αίμα της να βάψει τα χέρια του παιδιού της και να γίνει θυσία μήπως σταματήσει εκεί το κακό.
Η σκηνή είναι η συγκλονιστικότερη της παράστασης. Το κοινό πραγματικά παρακολουθεί χωρίς ανάσα , γεμάτο συγκίνηση και με μικρούς κοφτούς λυγμούς να πετάγονται στο σκοτάδι.
Οι Ερινύες γεμίζουν την σκηνή, την ύπαρξη και την καρδιά του Ορέστη και της Ηλέκτρας που τον έπεισε. Βουτούν στις λάσπες που έχουν καλύψει την σκηνή, σέρνονται μέσα τους, γίνονται ένα με την αρχέγονη πλάση τους. Σπαράζουν αναλαμβάνοντας όλη την ευθύνη για ότι έκαναν και για όλα τα κακά καθώς η αγριότητα των συναισθημάτων της σκηνής περισσότερο από ποτέ τώρα, μοιάζει με το ακριβές φρικτό γεγονός του πολέμου.
Ώσπου ξαφνικά εμφανίζεται ο Απόλλωνας, Ο από Μηχανής Θεός! Ήρθε να δώσει δίκαιο και να βάλει τα πράγματα στη θέση τους με μια διάθεση βέβαια σκόπιμης βιασύνης. Να δικαιολογήσει τις πράξεις βίας και εκδίκησης ως τιμωρίες και να δώσει γαλήνη στα δύο παιδιά που θα συνεχίσουν την ζωή τους πια, η Ηλέκτρα με τον Πυλάδη και ο Ορέστης με την Ερμιόνη καθώς οι θεοί γαλήνεψαν την ψυχή τους…
Η παράσταση έχει τεράστιες απαιτήσεις από τους συντελεστές της που πραγματικά αποδίδουν με περισσή θαυμαστή ενέργεια μέχρι και το τελευταίο δευτερόλεπτο του επώδυνου τετραώρου.
Η αναμόρφωση της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας του Ivo van Hove έφερε την συναισθηματική και ψυχολογική πολυπλοκότητα να μπορεί να αναγνωρίζεται και να περνά αβίαστα στο κοινό σαν μια ιδιαίτερη ψυχανάλυση. Η μαεστρία και η ιδιαίτερη ματιά του έφτιαξαν μια σημερινή, επίκαιρη, ανατριχιαστική παράσταση. Αυτό το καλοκαίρι παίζεται σε περιοδεία σε φεστιβάλ και χώρους σε όλη την Ευρώπη.
Η κατάρα του πολέμου, οι ιστορίες του θυμού και της εκδίκησης, τα παιχνίδια εξουσίας αλλά και η αποποίηση της ευθύνης από τους ισχυρούς, γίνονται μια επική Goth παράσταση. Το πένθος και ο σπαραγμός μια death metal συγκλονιστική συναυλία, όπου το συναίσθημα κυριαρχεί κι απλώνεται σκεπάζοντας με τα μαύρα φτερά του τις ψυχές μας.
Ναι δυστυχώς, αναγνωρίζουμε κάθε στιγμή το αδηφάγο τέρας της απληστίας του πολέμου να κυριαρχεί στην ύπαρξη των ανθρώπων του σήμερα, σαν να μην άλλαξε τίποτα μέσα στους αιώνες, τις χιλιετίες της ιστορίας που πέρασαν πάνω από αυτήν την Γη.
**Δείτε την παράσταση ζωντανά σε streaming στις 11 Δεκεμβρίου εδώ: https://tix.ita.nl/en/buyingflow/tickets/20082/57843/
** Photo από την παράσταση στο Barbican Center: PARIS BRENTAS
** Photo promotion: Age of Rage © Jan Versweyveld
** Πληροφορίες για την παράσταση εδώ: https://ita.nl/en/shows/age-of-rage/2789718/
Comments