Alfred Stieglitz / Αλφρεντ Στίγκλιτζ: ένας πραγματικός γίγαντας του αμερικάνικου μοντερνισμού, ο ιμπρεσάριος της φωτογραφίας

Στην 50χρονη καριέρα του ο Αμερικανός φωτογράφος έπαιξε καθοριστικό ρόλο και υπήρξε μεγάλος υποστηρικτής της σύγχρονης τέχνης. Εκτός από τις αριστουργηματικές φωτογραφίες του, αλλά και τις ριζοσπαστικές μεθόδους εμφάνισης των αρνητικών και των επαναστατικών τρόπων εκτύπωσης τους, ο Stieglitz ήταν γνωστός για τις γκαλερί τέχνης της Νέας Υόρκης που διηύθυνε στις αρχές του 20ου αιώνα, όπου εισήγαγε στις ΗΠΑ, πολλούς πρωτοπόρους Ευρωπαίους καλλιτέχνες. Το 2017 μια εξαιρετική έκθεση με τίτλο «Alfred Stieglitz and Modern America», στο Μουσείο Καλών Τεχνών (MFA), στη Βοστόνη παρουσίασε πορτρέτα και τοπία που απαθανάτισε ο μεγάλος φωτογράφος – σύζυγος της διάσημης ζωγράφου Georgia O'Keeffe - στη Νέα Υόρκη και στο σπίτι της οικογένειάς του στη λίμνη George, αναδεικνύει της αλλαγές που επέφερε η ριζοσπαστική και επαναστατική ματιά του στην μοντέρνα τέχνη στην ανατολή του 20ου αιώνα

Υπάρχουν άνθρωποι χαρισματικοί, καλλιτέχνες που μας δείχνουν έναν άλλο τρόπο να βλέπουμε και να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας.
Ενας τέτοιος πραγματικός ηγέτης στην καλλιτεχνική μεταμόρφωση και αλλαγή, ένας επαναστατικός καλλιτέχνης, πρωτοποριακός φωτογράφος, ήταν ο θαυμαστός Alfred Stieglitz / Αλφρεντ Στίγκλιτζ (1864-1946). Υπήρξε ένας πραγματικός γίγαντας του αμερικάνικου μοντερνισμού ο οποίος εισήγαγε με την τέχνη του τα εντυπωσιακά πλάνα τού ασπρόμαυρου περιβάλλοντος με τις τρομερές φωτοσκιάσεις, αλλά και τις τεχνολογικά πρωτοποριακές εκτυπώσεις με πλατίνα, παλλάδιο και ασημένια ζελατίνη. Σ’ ολόκληρο το σπουδαίο έργο του συναντάμε εντυπωσιακά παραδείγματα εικόνων και εκτυπώσεων.
Γεννήθηκε ανήμερα Πρωτοχρονιάς στο Hoboken, του New Jersey, ήταν ο πρώτος γιος Γερμανών Εβραίων μεταναστών και είχε πέντε ακόμα αδέρφια. Όταν ο Alfred ήταν 17 χρονών ο πατέρας του πούλησε την εταιρεία του εμπορίας μαλλιών στις ΗΠΑ και μετέφερε την οικογένειά του στην Ευρώπη, ώστε τα παιδιά του να λάβουν καλύτερη εκπαίδευση.

Ο Alfred σπούδασε για πρώτη φορά φωτοχημεία με τον Hermann Wilhelm Vogel στο Technische Hochschule του Βερολίνου, από το 1882-1886, και τράβηξε τις πρώτες του φωτογραφίες το 1883. Συνέχισε να ταξιδεύει και να φωτογραφίζει στη Γερμανία, την Αυστρία και την Ελβετία μέχρι το 1890, όταν αποφασίζει σε ηλικία 26 ετών, να επιστρέψει στη Νέα Υόρκη.
Από το 1890 έως το 1895 ήταν συνεργάτης σε εταιρεία φωτοχαρακτικής. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου επικεντρώθηκε στη φωτογραφία στους δρόμους της Νέας Υόρκης. Το 1894, ο Stieglitz ταξίδεψε στην Ευρώπη και εξελέγη μέλος του Linked Ring, μιας κοινωνίας “εικονιστών” στο Λονδίνο.
Το 1902, ο Stieglitz ίδρυσε το Photo-Secession Movement το οποίο προσπάθησε να αποδείξει ότι η εικονογραφική φωτογραφία ήταν μια καλή μορφή τέχνης. Από το 1903 έως το 1917, ο Stieglitz ήταν εκδότης και διευθυντής του περιοδικού Camera Work. Το 1905, άνοιξε τις Μικρές Γκαλερί του Photo-Secession "291" στην Πέμπτη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης με τον Steichen. Οι γκαλερί λειτούργησαν μέχρι το 1917. Το 1907, ο Στίγκλιτς εξέθεσε τις “αυτόχρωμες” φωτογραφίες του. Ο Stieglitz σταμάτησε να φωτογραφίζει το 1937 σε ηλικία 73 ετών.
Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Stieglitz ήταν στενός φίλος και συνεργάτης του Joseph T. Keiley. Και οι δύο μαζί, εφηύραν τη “διαδικασία της γλυκερίνης” που επέτρεψε τη μερική ανάπτυξη των χαρτιών πλατίνας. Επίσης, έκαναν κοινή έρευνα για την ιστορία της φωτογραφίας.

Το 2017 το Μουσείο Καλών Τεχνών (MFA), στη Βοστόνη με μια εξαιρετική έκθεση από 36 συνολικά φωτογραφίες -που όλες ανήκουν στο μουσείο- τίμησε πρωτοποριακά το έργο αυτού του μεγάλου ιμπρεσάριου της φωτογραφίας. Οι διάσημες φωτογραφίες του παρουσιάζουν απόψεις της πόλης της Νέας Υόρκης, καθώς πορτρέτα και τοπία που “τράβηξε” ο καλλιτέχνης στο σπίτι της οικογένειάς του στη λίμνη George. Πολλές από τις φωτογραφίες του δωρήθηκαν από τον ίδιο στο μεγάλο μουσείο της Βοστόνης το 1924, καθιστώντας το, ως ένα από τα πρώτα μουσεία στις ΗΠΑ που τοποθέτησε στις συλλογές του την φωτογραφία ως τέχνη.
Οι φωτογραφίες του πραγματικά έργα τέχνης με τις απόψεις της Νέας Υόρκης αποκαλύπτουν το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη για την πόλη. Την πόλη με την εφευρετική ματιά του δημιουργού, που στα πλάνα του εξερευνά πως αποτυπώνονται η βροχή, το χιόνι, το σκοτάδι και πως επιδρούν γραφικά στις εκτυπώσεις του παρεμβαίνοντας με φωτοσκιάσεις. Αιχμαλωτίζει το πλάνο και πειραματίζεται με τα υλικά. Πάντα βλέπουμε να παίζει με το φως και τη νύχτα και να επικεντρώνεται στην γεωμετρία των αρχιτεκτονικών δομών της μητρόπολης, αφού είναι η εποχή που οι ουρανοξύστες κατακτούν τους αιθέρες και η νεωτερικότητα απλώνεται παντού.

Στα πορτραίτα που θαυμάσαμε στις μεγάλες αίθουσες του MFA,απολαύσαμε και 10 εικόνες από την υπέροχη σειρά φωτογραφιών της γυναίκας του Stieglitz, της διάσημης ζωγράφου Georgia O'Keeffe - μάλιστα αντικατοπτρίζουν ιδανικά την ζωή της σύγχρονης γυναίκας εκείνης της εποχής αλλά και υποδηλώνουν τη στενή συναισθηματική σχέση τους.

Η O'Keeffe επίσης το 1950 είχε δωρήσει ένα μεγάλο αριθμό έργων του συζύγου της στο μουσείο που αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της συλλογής φωτογραφιών του αλλά και δίνουν την δυνατότητα στους επισκέπτες του να ερευνήσουν συνολικά την αριστουργηματική καριέρα του δημιουργού. Αυτά τα πορτρέτα συνοδεύονται από πρόσθετες φωτογραφίες μελών της οικογένειας τους και των φίλων τους.
Οι εικόνες από την ύπαιθρο στο σπίτι της οικογένειας στην Λίμνη George περιλαμβάνουν, εκτός από τα πλάνα της οικογενειακής ιδιοκτησίας και τις καθημερινές δραστηριότητες μέσα σ’ αυτήν. Βέβαια αυτό που όλοι οι θεατές στην έκθεση θαυμάσαμε είναι μια σειρά από μυστικιστικές μελέτες σύννεφων που ο Stieglitz αποκαλεί «equivalents»(ισοδύναμα), τα οποία διερευνούν την ερμηνεία των εσωτερικών σκέψεων και καταστάσεων, των συναισθηματικών διεργασιών και των προβληματισμών του ανθρώπου αλλά και των αναζητήσεων της ύπαρξης γενικότερα.

Για τον Stieglitz, η κάμερα ήταν ένας ιδανικός γάμος της τέχνης και της τεχνολογίας, ένα όργανο ριζοσπαστισμού ικανό όχι μόνο να καταγράφει την αλήθεια μιας στιγμής αλλά να αξιοποιεί το πνεύμα μιας κίνησης.

Διερευνά την υλικότητα αλλά γίνεται και περισσότερο αφηρημένος, χρησιμοποιώντας με τον φακό του, προοπτικές, δραματικό φως και βαθιά σκιά για να ενισχύσει τις μοναδικές γεωμετρίες όταν αιχμαλωτίζει την στιγμή.
Ολα τα έργα φέρνουν αυτή την πολύτιμη ματιά, την τολμηρή του σφραγίδα και η έκθεση πραγματικά φώτισε την δύναμη που είχε ως πρωτοπόρος στον αμερικάνικο μοντερνισμό και στις βαθιές πολιτισμικές αλλαγές που επέφερε.
Ο θρυλικός φωτογράφος λοιπόν Alfred Stieglitz ήταν ένας από τους πρωτοπόρους της φωτογραφίας. Σε μια εποχή που οι τέχνες, συμπεριλαμβανομένης και της φωτογραφίας, ήταν κολλημένες στο παρελθόν και οι δημιουργοί φάνηκαν απρόθυμοι να αλλάξουν, εκείνος οδήγησε την φωτογραφική τέχνη σε μια νέα εποχή έκφρασης. Εξαιτίας όλων των θαυμαστών πραγμάτων που κατάφερε είναι γνωστός από πολλούς ως «ο πατέρας της σύγχρονης φωτογραφίας».
** Πληροφορίες για την έκθεση του 2017 «Alfred Stieglitz and Modern America», στο Μουσείο Καλών Τεχνών (MFA), στη Βοστόνη μπορείτε να βρείτε εδώ: http://www.mfa.org/exhibitions/alfred-stieglitz-and-modern-america
** Photo: Ολες οι φωτό είναι * Photograph © Museum of Fine Arts, Boston
1. Alfred Stieglitz, From the Back Window -- "291" (1), 1915, * Gift of Alfred Stieglitz, * Photograph © Museum of Fine Arts, Boston
2. Alfred Stieglitz, Georgia O'Keeffe: A Portrait, 1918, * The Alfred Stieglitz Collection—Gift of the Georgia O'Keeffe Foundation, Sophie M. Friedman Fund and Lucy Dalbiac Luard Fund, * Photograph © Museum of Fine Arts, Boston
3. Alfred Stieglitz, The Steerage, 1907, * Gift of Miss Georgia O'Keeffe, * Photograph © Museum of Fine Arts, Boston
4. Alfred Stieglitz, Georgia O'Keeffe: A Portrait, probably around 1921, * Gift of Alfred Stieglitz, * Photograph © Museum of Fine Arts, Boston
5. Alfred Stieglitz, Georgia O'Keeffe: A Portrait, 1930, * The Alfred Stieglitz Collection—Gift of the Georgia O'Keeffe Foundation and M. and M. Karolik Fund, * Photograph © Museum of Fine Arts, Boston
6. Alfred Stieglitz, Equivalent, 1926, * Gift of Miss Georgia O'Keeffe, * Photograph © Museum of Fine Arts, Boston
7. Alfred Stieglitz , From the Shelton, Looking West, 1935–36, * Gift of Miss Georgia O'Keeffe, * Photograph © Museum of Fine Arts, Boston
8. Alfred Stieglitz , Dorothy True, 1919, * Gift of Alfred Stieglitz, * Photograph © Museum of Fine Arts, Boston
Comments