top of page
Writer's pictureAgni Katsioula

Andy Warhol, ένας Superstar!

Updated: Aug 9, 2023

Άντι Γουόρχολ: ο Πάπας της pop art (λαϊκή τέχνη), πολυσχιδής καλλιτέχνης, ζωγράφος, γλύπτης, κινηματογραφιστής, συγγραφέας συλλέκτης και πολλά περισσότερα

----------

Δείτε το videocast στο YouTube κάνοντας κλικ επάνω

Ακούστε το podcast στο Spotify κάνοντας κλικ επάνω, ή στο podcasters κάτω

-----------

Andy Warhol, Self Portrait, 1986, Tate, © 2020 The Andy Warhol Foundation for the Visual Arts, Inc. / Licensed by DACS, London

Ο μύθος, η οπτική του, το έργο και η ζωή του παρέσυραν και απογείωσαν την σύγχρονη τέχνη και ολόκληρο τον πλανήτη. Ξεχωριστός δημιουργός, ήταν εκείνος που διαμόρφωσε μοναδικά την κουλτούρα του 20ου αιώνα, τοποθετώντας την μέσα στο μεταβαλλόμενο δημιουργικό και πολιτικό τοπίο στο οποίο δούλεψε αριστουργηματικά. Ο καταπληκτικός καλλιτέχνης που αγκάλιασε τον καταναλωτισμό, τη διασημότητα και τον «αντίθετο-εμπορικό» πολιτισμό άλλαξε την τέχνη στη διαδικασία παραγωγής αλλά και της θέασης. Το 2020 εν μέσω της πανδημίας λόγω του covid-19και μάλιστα σε σκληρή καραντίνα θαυμάσαμε για λίγο μια μεγάλη αναδρομική έκθεση που έφερε το όνομά του «Andy Warhol» στην Tate Modern του Λονδίνου. Ένα ολοκληρωμένο ταξίδι στις αριστουργηματικές δημιουργίες του, όπου παρουσιάστηκαν πάνω από 100 έργα από την αξιοσημείωτη καριέρα του, ρίχνοντας άπλετο φως στο δικό του ξεχωριστό μονοπάτι για να αναδειχθεί ως η επιτομή του κινήματος της ποπ αρτ εκμηδενίζοντας τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην εμπορική και την υψηλή τέχνη

Άποψη από την έκθεση του 2020 «Andy Warhol», στην Tate Modern. (c) Tate photography, Andrew Dunkley

Αλήθεια, τι σημαίνει η λέξη Superstar; Πως προσδιορίζεται η έννοια πως κάποιος χαρισματικός άνθρωπος, λάμπει, αστράφτει, μεσουρανεί, απογειώνεται και ενθουσιάζει με τις δημιουργίες του τον κόσμο ολόκληρο.

Superstarλοιπόν, είναι εκείνος που έχει μεγάλη λαϊκή απήχηση και είναι ευρέως γνωστός, εξέχουσα προσωπικότητα ή πολύ, μα πάρα πολύ επιτυχημένος στον τομέα του. Οι διασημότητες οι οποίες αναφέρονται ως "σούπερσταρ" μπορεί να είναι άτομα που εργάζονται ως ηθοποιοί, μουσικοί, αθλητές, ζωγράφοι και άλλα επαγγέλματα που βασίζονται στην προβολή από τα μέσα επικοινωνίας.

Μπορούμε να ορίσουμε τον Superstar, πως είναι κάποιος που είναι υπερβολικά ικανός σε οποιονδήποτε τομέα και διαθέτει εκθαμβωτική προσωπικότητα και πολλά χαρίσματα. Συνώνυμα για την λέξη Superstar, ώστε να χαρακτηρίσουμε κάποιον, χρησιμοποιούμε εκφράσεις όπως, άσος, αστέρι, ιδιοφυΐα, μάγος, πρωταθλητής, βιρτουόζος, μάγος, και τόσα άλλα πάντα σε υπερθετικό βαθμό και νόημα.

Βέβαια δεν μιλάμε για διάττοντες αστέρες που σαν μετεωρίτες μπορεί να λάμψουν για λίγο στο στερέωμα και μετά να χαθούν για πάντα, από την συλλογική μνήμη και κόσμο μας. Όχι, ένας Superstar μπορούμε να πούμε πως καθορίζει με την προσωπικότητα και την λάμψη του μια ολόκληρη εποχή, είναι σημείο αναφοράς με καθοριστική και ιστορική σημασία για τον κόσμο μας.

Άποψη από την έκθεση του 2020 «Andy Warhol», στην Tate Modern. (c) Tate photography, Andrew Dunkley

Ένας τέτοιος καταπληκτικός άνθρωπος, ένας πραγματικός Superstar υπήρξε ο Andy Warhol (Άντι Γουόρχολ, 6 Αυγούστου 1928 - 22 Φεβρουαρίου 1987). Μοναδικός και χαρισματικός έμελλε να τα ανατρέψει όλα στο χώρο της τέχνης, καθώς ο μύθος, η οπτική του, το έργο και η ζωή του παρέσυραν και απογείωσαν τον πλανήτη ολόκληρο.

Ο επονομαζόμενος και Πάπας της pop art (λαϊκή τέχνη) με τις εμβληματικές δημιουργίες του εκτόξευσε τον κόσμο σε σφαίρες πάνω από τα καθιερωμένα και έβαλε τα όρια της τέχνης πέρα από τα συμβατά. Διαμόρφωσε μοναδικά την κουλτούρα του 20ου αιώνα, τοποθετώντας την μέσα στο μεταβαλλόμενο δημιουργικό και πολιτικό τοπίο στο οποίο δούλεψε αριστουργηματικά.

Γεννήθηκε στο Πίτσμπουργκ της Πενσιλβάνια ως Andrew Warhola, από γονείς μετανάστες με καταγωγή από ένα μικρό χωριό στην πρώην Τσεχοσλοβακική Δημοκρατία.

Άποψη από την έκθεση του 2020 «Andy Warhol», στην Tate Modern. (c) Tate photography, Andrew Dunkley

Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας που ήταν όλοι τους πιστοί οπαδοί της Βυζαντινής Καθολικής Εκκλησίας των Ρουθηνών και ο αντίκτυπος της ισχυρής θρησκευτικής πίστης της Julia Warhola, της μητέρας του -με την οποία έζησε για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μέχρι τον θάνατό της το 1972-, θεωρείται ως ένα σημαντικό πλαίσιο για το έργο του.

Βγάζει το a από το τέλος του οικογενειακού ονόματος και μετακομίζει στην Νέα Υόρκη όπου δημιουργεί το «The Factory», το διάσημο στούντιό του. Φίλοι, πάρτι, μουσική, ναρκωτικά, η γκέι κοινότητα, διασημότητες και μη, όλη η αβάν γκαρντ και αντεργκράουντ κουλτούρα, αλλά προπαντός η τέχνη σε οποιοδήποτε έκφανση και μορφή γεμίζει τους χώρους. Λέγεται πως κάθε μέρα ήταν διαφορετική και κάτι νέο συνέβαινε, αλλιώτικο χωρίς αποκλεισμούς στους χώρους του.

Ολα αυτά μέχρι το 1968 όπου η ηθοποιός και φεμινίστρια Βαλερί Σολάνας, μέλος του ευρύτερου κύκλου του τον πυροβολεί, τραυματίζοντας τον. Μετά από 5ωρη επέμβαση σώζεται, η υγεία του όμως κλονίζεται και χάνει την φωνή του. Ο Warhol κρατά πλέον αποστάσεις από την προηγούμενη ζωή του και συναναστρέφεται μόνο με πολύ κοντινούς φίλους και μέλη της υψηλής κοινωνίας.

Ως καλλιτέχνης, σκηνοθέτης, συλλέκτης και παραγωγός μεσουρανεί και ο μύθος του γίνεται παγκόσμια γνωστός καθώς κάθε έργο του αναγνωρίζεται με την πρώτη ματιά.

Άποψη από την έκθεση του 2020 «Andy Warhol», στην Tate Modern. (c) Tate photography, Andrew Dunkley

Ο Andy Warholλοιπόν ήταν ο γιος των μεταναστών που έγινε η αμερικανική εικόνα, εκείνος που έζησε το αμερικάνικο όνειρο. Ηταν ο ντροπαλός ομοφυλόφιλος που έγινε το κέντρο της κοινωνικής σκηνής της Νέας Υόρκης. Ο καλλιτέχνης που αγκάλιασε τον καταναλωτισμό, τη διασημότητα και τον «αντίθετο-εμπορικό» πολιτισμό αλλάζοντας τη σύγχρονη τέχνη όχι μόνο στη διαδικασία παραγωγής αλλά και της θέασης.

Τον Μάρτιο του 2020 κι ενώ ξεσπούσε άγρια η πανδημία λόγω του Covid-19 η μεγάλη Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης, Tate Modern, στο Bankside, ακριβώς δίπλα στην ροή του Τάμεση εδώ στην πολυπολιτισμική Βρετανική πρωτεύουσα, το Λονδίνο είχε προγραμματίσει και άνοιξε τις πραγματικά υπέροχες αίθουσες της για να φιλοξενήσει την αναδρομική έκθεση του ριζοσπάστη δημιουργού που φέρει απλά το όνομά του. Περιμέναμε πολύ καιρό για να τον απολαύσουμε όμως καθώς λόγω της σκληρής πρώτης καραντίνας οι υπέροχες γκαλερί στην καρδιά του Σίτι παρέμεναν κλειστές μέχρι τις 27 Ιουλίου που άνοιξαν ξανά προσκαλώντας το κοινό για ελάχιστους θεατές και με νέους κανόνες ξενάγησης.

Άποψη από την έκθεση του 2020 «Andy Warhol», στην Tate Modern. (c) Tate photography, Andrew Dunkley

Η μεγάλη έκθεση που πήρε παράταση και διήρκεσε τελικά μέχρι τις 15 Νοέμβρη 2020, δυστυχώς άνοιγε και έκλεινε συνεχώς λόγω των υγειονομικών μέτρων.

Για όλους εμάς τους τυχερούς που μπορέσαμε και την θαυμάσαμε ήταν η πρώτη έκθεση στην πινακοθήκη μετά από σχεδόν 20 χρόνια, που πρόσφερε στους επισκέπτες μια σπάνια εικόνα του πρωτοποριακού Warhol αλλά συγχρόνως διερεύνησε και τον τρόπο αποδοχής του έργου του από το πλατύ κοινό, σηματοδοτώντας μια περίοδο πολιτιστικού μετασχηματισμού.

Πρόσφατες μελέτες της προσωπικότητας και του έργου του που λήφθηκαν υπόψιν από την πινακοθήκη και τους επιμελητές της, ανέδειξαν και μας παρείχαν έναν νέο φακό θέασης μέσω του οποίου μπορούμε να δούμε το μεγαλείο αυτού του αμερικάνικου ειδώλου.

Άποψη από την έκθεση του 2020 «Andy Warhol», στην Tate Modern. (c) Tate photography, Andrew Dunkley

Παρουσιάστηκαν περισσότερα από 100 έργα από την αξιοσημείωτη καριέρα του, ρίχνοντας άπλετο φως στο δικό του ξεχωριστό μονοπάτι για να αναδειχθεί ως η επιτομή του κινήματος της λαϊκής τέχνης (ποπ αρτ) εκμηδενίζοντας τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην εμπορική και την υψηλή τέχνη. Πολλές από τις δημιουργίες του παρουσιάζονται μάλιστα ήρθαν για πρώτη φορά στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Andy Warhol, Marilyn Diptych 1962, Tate, © 2019 The Andy Warhol Foundation for the Visual Arts, Inc / Artists Right Society (ARS), New York and DACS, London

Ενώ αυτή η ηγετική προσωπικότητα του εικαστικού κινήματος της ποπ αρτ είναι γνωστός για τους εμβληματικούς πίνακες ζωγραφικής των μπουκαλιών της Coca-Cola, τις κονσέρβες σούπας Campbell και της υπέροχες χρωματιστές Μέριλιν Μονρόε που καθρέφτιζαν τον αμερικανικό πολιτισμό, αυτή η έκθεση έδωσε έμφαση σε επαναλαμβανόμενα θέματα γύρω από τους πόθους του, στην αναζήτηση μιας διαφορετικής εικαστικής ταυτότητας και στην πίστη του σε τεχνολογικούς νεωτερισμούς που προκύπτουν από τη βιογραφία του. Κατέδειξε ενδελεχώς πώς αυτός ο καινοτόμος καλλιτέχνης επαναπροσδιορίστηκε μέσα από την τέχνη και μπόρεσε να εκφραστεί επαναστατικά σε μια εποχή τεράστιων κοινωνικών, πολιτικών και τεχνολογικών αλλαγών.

Άποψη από την έκθεση του 2020 «Andy Warhol», στην Tate Modern. (c) Tate photography, Andrew Dunkley

Η σεξουαλικότητα του Warhol ήταν επίσης ένα σημαντικό θέμα στην έκθεση, ξεκινώντας με μια επιλογή των υποβλητικών πρώιμων σχεδίων του από θελκτικούς άντρες που δημιούργησε στην δεκαετία του 1950. Αυτά τα έργα μπόρεσαν να σχηματίσουν έναν τέλειο συνδυασμό με την ταινία «Sleep», 1963 - στην οποία πρωταγωνιστεί ο εραστής του, ο ποιητής Τζον Τζιόρνο (1936-2019).

Βασικά έργα της ποπ περιόδου, όπως η «Marilyn Diptych» (1962), ο «Elvis I» και «Elvis II» (1963/1964) και το «Pink Race Riot» (1964), μπόρεσαν να εξεταστούν σε σχέση με σύγχρονα ζητήματα γύρω από τον αμερικανικό πολιτισμό και την πολιτική, ενώ η προσπάθεια του Γουόρχολ και η απεριόριστη φιλοδοξία του να ωθήσει τα όρια των μέσων μαζικής ενημέρωσης πέραν των παραδοσιακών ορίων, εκπροσωπήθηκαν μέσω του διάσημου «Screen Tests» (1964-6) και του «Exploding Plastic Inevitable» (1966) μιας ψυχεδελικής παραγωγής πολυμέσων, που δημιουργήθηκε αρχικά για το ροκ γκρουπ «Velvet Underground».

Άποψη από την έκθεση του 2020 «Andy Warhol», στην Tate Modern. (c) Tate photography, Andrew Dunkley

Πραγματικά εξαιρετική η βιωματική απόλαυση και περιήγηση στην εγκατάσταση του «Silver Silver Clouds» (1966) που προοριζόταν αρχικά να σηματοδοτήσει τη «αποχώρησή» του από τη ζωγραφική υπέρ της κινηματογραφικής παραγωγής.

Ο σούπερσταρ Γουόρχολ με την φήμη του να τον ακολουθεί δήλωνε πως «good business is the best art» (οι καλές δουλειές είναι η καλύτερη τέχνη), έτσι η έκθεση εξέτασε ενδελεχώς και προς όλες τις κατευθύνσεις τον τρόπο που ο Γουόρχολ χρησιμοποίησε τα μίντια, την τηλεόραση, τις παραγωγές και τις εκδόσεις αλλά και το ενδιαφέρον του για την νυκτερινή ζωή και την κουλτούρα των κλαμπ -ήταν καθημερινός θαμώνας του περίφημου Studio 54-, που μπορούν να θεωρηθούν ως προσπάθεια να φέρει τα αστέρια της αντεργκράουντ σκηνής στο mainstream προσκήνιο. Μετά την απόπειρα δολοφονίας του από την Σολάνας, ο Warhol επέστρεψε σε έργα ζωγραφικής μεγάλης κλίμακας και η έκθεση υπογράμμισε παντοιοτρόπως την ικανότητά του ως ζωγράφου και ταλαντούχου καλλιτέχνη στην δημιουργία απίθανων χρωματικών συνδυασμών, με ένα δωμάτιο αφιερωμένο στην αριστουργηματική σειρά «Ladies and Gentlemen» του 1975 που περιείχε 30 υπέροχα έργα τα οποία δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Άποψη από την έκθεση του 2020 «Andy Warhol», στην Tate Modern. (c) Tate photography, Andrew Dunkley

Αυτά τα εντυπωσιακά πορτρέτα απεικονίζουν ανώνυμες μαύρες και λατίνες ντραγκ κουίνς και τρανς γυναίκες από τη Νέα Υόρκη, συμπεριλαμβανομένου του εμβληματικού ερμηνευτή και ακτιβιστή, Marsha «Pay it no mind» Johnson (1945-1992- εξέχουσα προσωπικότητα στην εξέγερση του Στόουνγουολ του 1969 η οποία ήταν η πρώτη αυθόρμητη και βίαιη εξέγερση της γκέι κοινότητας στο Γκρίνουιτς Βίλατζ, γειτονιά του Μανχάταν, στη Νέα Υόρκη.

Τα τελευταία έργα του Warhol της δεκαετίας του '80, όπως το εμβληματικό «Sixty Last Suppers» (1986) - που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από την Tate Modern στην Βρετανία- με την εξελισσόμενη πια εκείνη την εποχή επιδημία HIV / AIDS-, πως σαφώς επηρέασαν και στιγμάτισαν τη ζωή πολλών ανθρώπων στο στενό και ευρύτερο περιβάλλον του.

Ο Andy έφυγε πρόωρα σε ηλικία 58 ετών στη Νέα Υόρκη από καρδιακή αρρυθμία, μετά από χειρουργική επέμβαση στη χοληδόχο κύστη.

Άποψη από την έκθεση του 2020 «Andy Warhol», στην Tate Modern. (c) Tate photography, Andrew Dunkley

Μέσα από την ζωγραφική, την μεταξοτυπία, την φωτογραφία, τις ταινίες και την γλυπτική αυτός ο πολυσχιδής καλλιτέχνης, ζωγράφος, γλύπτης, κινηματογραφιστής, συγγραφέας συλλέκτης και πολλά περισσότερα ακόμα, κατάφερε να κάνει το όνομά του συνώνυμο με την πρωτοπορία, την ελευθερία, την πρόκληση.

Κατάφερε μέσα από ριζοσπαστικούς πειραματισμούς και μια απίθανη εφευρετικότητα σε νέα μέσα και τεχνοτροπίες να λάμψει και να εμπνεύσει γενιές και γενιές καλλιτεχνών. Αξεπέραστος πάντα καθώς ακόμα και στις μέρες μας αποτελεί σήμα κατατεθέν της νεωτερικότητας και της πρωτοπορίας.

Υπήρξε ένας από τους περισσότερο αναγνωρίσιμους καλλιτέχνες στα τέλη του 20ου αιώνα, όμως η ζωή και το έργο του συνεχίζουν να γοητεύουν και να ερμηνεύονται εκ νέου μέσα από πολλούς και διαφορετικούς δρόμους ελεύθερα και χωρίς στεγανά, ακριβώς όπως έζησε, δημιούργησε και οραματίστηκε το μέλλον.

-------------

** Πληροφορίες για την έκθεση του 2020 «Andy Warhol», στην Tate Modern, στο Λονδίνο, μπορείτε να βρείτε εδώ: https://www.tate.org.uk/whats-on/tate-modern/exhibition/andy-warhol

** Photo: Οι γενικές απόψεις της έκθεσης είναι: (c) Tate photography, Andrew Dunkley

a. Andy Warhol, Self Portrait, 1986, Tate, © 2020 The Andy Warhol Foundation for the Visual Arts, Inc. / Licensed by DACS, London.

b. Andy Warhol, Marilyn Diptych 1962, Tate, © 2019 The Andy Warhol Foundation for the Visual Arts, Inc / Artists Right Society (ARS), New York and DACS, London

Comments


bottom of page