Steve McQueen / Στιβ ΜακΚουίν : ο βραβευμένος με Όσκαρ, Χρυσή Σφαίρα, Bafta και βραβείο Turner Βρετανός κινηματογραφιστής, συγγραφέας και εικαστικός καλλιτέχνης επιστρέφει στο προσκήνιο με το ιστορικό δράμα “Blitz”. Θέμα του, ένα νεαρό αγόρι που προσπαθεί να επιστρέψει στη μητέρα του, στο φλεγόμενο Λονδίνο, κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου
----------
Δείτε το videopodcast στο YouTube κάνοντας κλικ επάνω
Ακούστε το podcast στο Spotify κάνοντας κλικ επάνω, ή στο Spotify for creators κάτω
--------------------
Από την Αγνή Κατσιούλα
---------------------
Ο πολυσχιδής Βρετανός υπογράφοντας το σενάριο, την σκηνοθεσία και την παραγωγή του "Blitz", κατορθώνει να μας δώσει μέσα από την ταινία του μια νέα απεικόνιση της βρετανικής πρωτεύουσας του 1940-41. Με το υπέροχο αντιπολεμικό, αντιρατσιστικό ιστορικό δράμα μας βάζει σε έναν πόλεμο όπου οι χαρακτήρες του δεν πολεμούσαν απλώς τον εχθρό αλλά πολεμούσαν για την επιβίωσή τους και τον εαυτό τους. Ναι βλέπουμε τον τρόμο του πολέμου μέσα από τα μάτια ενός παιδιού και έτσι αποκτά μεγαλύτερη δυναμική. Η ταινία είναι μια συναισθηματική ιστορία για την ανθρώπινη ανθεκτικότητα, μια ιστορία που δυστυχώς βλέπουμε ακόμα να συμβαίνει στις πολεμικές συρράξεις γύρω μας, σχεδόν έναν αιώνα αργότερα. Ο McQueen κράτησε στα χέρια του το Όσκαρ το 2014 ως παραγωγός και σκηνοθέτης όταν βραβεύτηκε με το Οσκαρ Καλύτερης Ταινίας για το αποκαλυπτικό «12 χρόνια σκλάβος». Το Όσκαρ έκανε τον Άγγλο κινηματογραφιστή παγκόσμια γνωστό και ήταν η αφορμή να έρθει το πλατύ κοινό σε επαφή με το υπέροχο, ρηξικέλευθο εικαστικό του έργο, καθώς ήδη από το 1999 είχε τιμηθεί με το μεγάλο εικαστικό βραβείο Turner.
** Το καλοκαίρι του 2020 τιμάται από την Tate Modern, την μεγάλη Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης στην καρδιά του Σίτι του Λονδίνου με μια μεγάλη αναδρομική έκθεση, την πρώτη στην πατρίδα του τα τελευταία 25 χρόνια της καριέρας του, που περιέλαβε 14 μεγάλα έργα - ταινίες, φωτογραφίες βιντοεγκαταστάσεις και γλυπτά- που αποκάλυψαν σε όλους μας τις επαναστατικές προσεγγίσεις του στην σκηνοθεσία δημιουργώντας ευδιάκριτα, ριζοσπαστικά πορτρέτα χρόνου και τόπου
----------
Ο ασταθής κόσμος μας κρατάει την ανάσα του καθώς όλοι μας γινόμαστε μάρτυρες του αδιανόητου, του ανεξήγητου, του παραλογισμού, που συνεχίζει να συμβαίνει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου μας, με παιχνίδια πολιτικής και εξουσίας.
Ναι η λογική έχει εξαφανιστεί και ο ο σκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης πλέον τείνει να γίνει η εξαφάνισή της, είτε από την αδιαφορία μας απέναντι σε γεγονότα, είτε με τις πράξεις μας που μπορούν να αποβούν καταστροφικές έναντι όλων. Βιώνουμε τους τελευταίους μήνες ειδικά μια οικονομική, οικολογική και πρωτίστως ανθρωπιστική καταστροφή χωρίς να φαίνεται καθόλου ευοίωνο το μέλλον του κόσμου μας.
Συγκλονισμένοι παρακολουθούμε να χάνονται ανθρώπινες ζωές από ακραία καιρικά φαινόμενα, πολιτική αδιαφορία και βίαιους πολέμους να ξεσπούν στις γωνιές της κόσμου με κυριολεκτικά εγκληματικές γενοκτονίες.
Ο πόλεμος λοιπόν, ο πόλεμος που είναι μια ένοπλη σύγκρουση, μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων των κρατών ή μεταξύ κυβερνητικών δυνάμεων και ενόπλων ομάδων που είναι οργανωμένες κάτω από μια συγκεκριμένη δομή διοίκησης, κατά τον ορισμό του. Ορισμένοι μελετητές του πολέμου, τον κατατάσσουν σαν μια καθολική και προγονική πτυχή της ανθρώπινης φύσης, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων κοινωνικο-πολιτιστικών, οικονομικών ή οικολογικών συνθηκών.
Από την άλλη, αυτό που σταδιακά βιώνουμε λέγεται ολοκληρωτικός πόλεμος, και είναι ο πόλεμος που δεν περιορίζεται σε καθαρά νόμιμους στρατιωτικούς στόχους και μπορεί να οδηγήσει σε τεράστιες καταστροφές, οικολογικό αφανισμό και μαζικές απώλειες πολιτών, αθώων μη μαχητών.
Ναι, οι μάχες γύρω μας μαίνονται, ο πλανήτης κυριολεκτικά κοχλάζει, αναζωπυρώσεις συγκρούσεων και νέα όπλα με εκτόξευση απειλών για πυρηνικό όλεθρο καθώς πολλοί είναι εκείνοι που λένε πως ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος έχει ήδη ξεκινήσει.
Πόσο γρήγορα ξεχνά ο άνθρωπος την νεότερη ιστορία του… Μια ιστορία και καθημερινότητα, γεμάτη θάνατο και αγωνία, που μας διηγούνται τώρα με την δύση στις ζωές τους οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας. Λυπηρή η διαπίστωση, όμως ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος έχει αφήσει ακόμα ανοιχτές τις πληγές του στον κόσμο μας.
Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος υπήρξε μια παγκόσμια σύγκρουση μεταξύ δύο συνασπισμών: των Συμμάχων (τα Ηνωμένα Έθνη όπως υπήρχαν το 1942) και των δυνάμεων του Άξονα (η ναζιστική Γερμανία, η φασιστική Ιταλία και η αυτοκρατορική Ιαπωνία).
Ήταν η πιο θανατηφόρα σύγκρουση στην ιστορία της Ανθρωπότητας, με αποτέλεσμα 70 έως 85 εκατομμύρια θανάτους, εκ των οποίων περισσότεροι από τους μισούς ήταν άμαχοι. Εκατομμύρια εξ αυτών, πέθαναν σε γενοκτονίες, συμπεριλαμβανομένου του Ολοκαυτώματος των Ευρωπαίων Εβραίων, καθώς και από σφαγές, πείνα και ασθένειες.
Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος θεωρείται ότι ξεκίνησε την 1η Σεπτεμβρίου 1939, όταν η ναζιστική Γερμανία, υπό τον Αδόλφο Χίτλερ, εισέβαλε στην Πολωνία, ωθώντας το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία να κηρύξουν τον πόλεμο στη Γερμανία. Μετά την πτώση της Γαλλίας τον Ιούνιο του 1940 στους Γερμανούς, ο πόλεμος συνεχίστηκε με ένταση κυρίως μεταξύ της Γερμανίας και της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.
Δύο μήνες αργότερα ξεκίνησε το «Blitz». Ονομάστηκε έτσι από την αρχή του γερμανικού όρου Blitzkrieg («Κεραυνοβόλος Πόλεμος») – που ήταν η συνεχής εκστρατεία με αεροπορικές βομβαρδιστικές επιθέσεις σε βρετανικές πόλεις της Μεγάλης Βρετανίας, που πραγματοποιήθηκαν από τη Luftwaffe, την Γερμανική Πολεμική Αεροπορία, την περίοδο από τον Σεπτέμβριο του 1940 -προς το τέλος της Μάχης της Βρετανίας- έως τον Μάιο του 1941.
Το Blitz ξεκίνησε στις 7 Σεπτεμβρίου, το «Μαύρο Σάββατο», όταν γερμανικά βομβαρδιστικά επιτέθηκαν στο Λονδίνο, αφήνοντας πίσω 430 νεκρούς και 1.600 τραυματίες. Η Luftwaffe ήδη είχε χάσει τη Μάχη της Βρετανίας και οι γερμανικοί αεροπορικοί στόλοι (Luftflotten) διατάχθηκαν να επιτεθούν στο Λονδίνο, για να σύρουν τη Διοίκηση Μαχητών της RAF σε μια μάχη αφανισμού.
Το Λονδίνο βομβαρδίστηκε για 57 συνεχόμενες νύχτες, και συχνά και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το Λονδίνο γνώρισε λοιπόν, τακτικές επιθέσεις και στις 10-11 Μαΐου 1941 χτυπήθηκε από τη μεγαλύτερη αεροπορική επιδρομή. Τα γερμανικά βομβαρδιστικά τότε ήταν που έριξαν 711 τόνους ισχυρής εκρηκτικής ύλης και 2.393 εμπρηστικές βόμβες. Σκοτώθηκαν 1.436 άμαχοι. Ωστόσο, αυτή αποδείχθηκε και η τελευταία μεγάλη επιδρομή μέχρι τον Ιανουάριο του 1943.
Η Luftwaffe μείωσε σταδιακά τις επιχειρήσεις στο φως της ημέρας υπέρ των νυχτερινών επιθέσεων για να αποφύγει τις επιθέσεις της RAF, και το Blitz έγινε εκστρατεία νυχτερινών βομβαρδισμών μετά τον Οκτώβριο του 1940.
Στις αρχές του 1941 ξεκίνησε ένα άλλο κύμα επιθέσεων, κυρίως εναντίον λιμανιών. Πολύ λίγες περιοχές σε ολόκληρη την Βρετανία έμειναν ανέγγιχτες από αεροπορικές επιδρομές, καθώς το Blitz ήταν μια επίθεση σε ολόκληρη τη χώρα. Η “ανάπαυλα” στους βομβαρδισμούς ήρθε τελικά από τον Ιούνιο, όταν μεγάλο μέρος της Luftwaffe στράφηκε εναντίον της Ρωσίας και στόχων στη Μεσόγειο.
Σε αυτούς τους εννέα μήνες σκοτώθηκαν πάνω από 43.500 άμαχοι, σχεδόν οι μισοί από αυτούς στην πρωτεύουσα, όπου περισσότερα από ένα εκατομμύριο σπίτια καταστράφηκαν. Οι βομβαρδισμοί απέτυχαν να αποθαρρύνουν τους Βρετανούς να παραδοθούν ή να κάνουν μεγάλη ζημιά στην πολεμική οικονομία. Οκτώ μήνες βομβαρδισμών δεν εμπόδισαν ποτέ σοβαρά τη βρετανική πολεμική παραγωγή, η οποία συνέχισε να αυξάνεται.
Με την επίθεση Blitz να έχει επηρεάσει όλες τις πόλεις σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο όπως το Μπρίστολ, το Μπέρμιγχαμ, το Λίβερπουλ, το Μάντσεστερ, το Πλίμουθ, το Πόρτσμουθ, το Σέφιλντ και το Σαουθάμπτον, με το Λονδίνο όμως να βομβαρδίζεται πιο έντονα και πιο συχνά από οπουδήποτε αλλού στη Βρετανία.
Αυτή η κόλαση των βομβαρδισμών του Λονδίνου από την γερμανική Luftwaffe, την εποχή του Blitz δηλαδή, έρχεται παραστατικά και αποδίδεται από τον υπέροχο βραβευμένο με Όσκαρ, Βρετανό κινηματογραφιστή, συγγραφέα και ριζοσπάστη εικαστικό Steve McQueen / Στιβ ΜακΚουίν (9 Οκτωβρίου 1969).
Το ιστορικό δράμα με τον απλό τίτλο “Blitz” που δημιούργησε για την Apple TV+, ακολουθεί ένα νεαρό αγόρι καθώς το παρακολουθούμε μέσα από σπονδυλωτές αφηγήσεις, να προσπαθεί να επιστρέψει στη μητέρα του και την “ασφαλή εστία” του, διασχίζοντας το φλεγόμενο Λονδίνο, κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών, του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο 9χρονος George (Elliott Heffernan, Ελιοτ Χέφερναν) ζει με τη μαμά του Rita (Saoirse Ronan, Σίρσα Ρόναν) και τον παππού του Τζέραλντ (Paul Weller, Πολ Γουέλερ) στο Ανατολικό Λονδίνο. Η αίσθηση του τρόμου υπάρχει στον αέρα, σαν την πυκνή ομίχλη που τυλίγει την πόλη. Καμία στιγμή της ζωής τους δεν είναι ασφαλής καθώς οι σειρήνες της αεροπορικής επιδρομής καλούν αιφνιδιαστικά να διακόψουν το δείπνο, τον ύπνο, την εργασία, την διασκέδαση με την απειλή του θανάτου να έρχεται από ψηλά. Τρέχουν στους σταθμούς του υπόγειου μετρό, στα καταφύγια, με υπομονή και τρόμο. Ωστόσο, η ζωή επιστρέφει στην καθημερινότητα και συνεχίζεται. Η Ρίτα γυρίζει στη δουλειά της στο εργοστάσιο, όπου φτιάχνουν βόμβες για την RAF, ο Τζέραλντ εξακολουθεί να ακούει την αγαπημένη του μουσική στο ραδιόφωνο και να παίζει πιάνο καθώς ο μικρός Τζορτζ παίζει με τη γάτα του, όλα αυτά μέχρι την επόμενη φορά που θα διαταραχθεί η καθημερινή ρουτίνα τους.
Η εργατική γειτονιά “πολιορκημένη” από τις γερμανικές βόμβες. Τότε είναι που η Ρίτα παίρνει την αποκαρδιωτική απόφαση για την μονογονεϊκή οικογένειά της, να στείλει τον μονάκριβο γιό της Τζορτζ φοβούμενη για την ασφάλεια του, μαζί με άλλα παιδιά μακριά στην αγγλική ύπαιθρο.
Η ταινία «Blitz» είναι μια κυρίως φανταστική ιστορία, αν και οι χαρακτήρες και τα γεγονότα του βασίζονται σε σχολαστική έρευνα από την ομάδα του Steve McQueen. Ο Τζορτζ, για παράδειγμα, όπως ο ίδιος ο δημιουργός λέει, τον εμπνεύστηκε από μια φωτογραφία εκείνης της εποχής που συνάντησε, δηλαδή, «ένα μικρό μαύρο παιδί με αυτή τη μεγάλη βαλίτσα, που περίμενε να φύγει σε έναν σιδηροδρομικό σταθμό».
Αλλά ο Τζορτζ, ήδη αγανακτισμένος από τους συνομήλικους νταήδες στο τρένο αλλά προπάντων κάτω από την νοσταλγία που τον κυριεύει, πηδά από την ατμομηχανή και ξεκινά ένα οδυνηρό ταξίδι επιστροφής για το σπίτι του.
Η Ρίτα αντέχει τις απαιτήσεις της δουλειάς στο εργοστάσιο, προσφέρεται εθελοντικά να βοηθά σε ένα καταφύγιο τους εκτοπισμένους γείτονές της και οι επώδυνες αναμνήσεις του πολύ σύντομου χρόνου που πέρασε με τον μπαμπά του Τζορτζ, έναν μαύρο μετανάστη την βασανίζουν, προτού η είδηση της εξαφάνισης του γιου της κάνει τον κόσμο της να καταρρεύσει και να τον ρίξει σε μεγαλύτερο χάος.
Ο μικρός διασχίζει το φλεγόμενο Λονδίνο, ενώ γύρω του οι άνθρωποι μαζεύουν πτώματα για τιμαλφή, τα συνεργεία της πυροσβεστικής παλεύουν σε επικίνδυνες καταστάσεις και με λιγοστά μέσα να τιθασεύσουν τις φλόγες, ενώ κάποιοι άλλοι βρίσκουν τη σεξουαλική ελευθερία τους στην ομίχλη του πολέμου. Όλα, μα όλα είναι μέσα στον πόλεμο, στη ζωή και τον θάνατο.
Ο McQueen κατορθώνει να μας δώσει μια νέα απεικόνιση του blitz. Δεν τον ενδιαφέρουν οι άνθρωποι με τα χακί που πολεμούν στο μέτωπο της Γαλλίας, δεν τον ενδιαφέρουν οι στρατηγοί στη Μέση Ανατολή και ο Τσόρτσιλ, αλλά κάνει την ταινία γιατί τον ενδιαφέρουν οι απλοί άνθρωποι που διέσχιζαν με τις δικές τους δυνάμεις αυτή την κόλαση που άλλοι τους είχαν βάλει. Τον McQueen τον ενδιαφέρουν, η Ρίτα, ο Τζορτζ και ο Τζέραλντ.
Υπογράφοντας το σενάριο, την σκηνοθεσία και την παραγωγή ο McQueen μας βάζει σε έναν πόλεμο όπου οι χαρακτήρες του δεν πολεμούσαν απλώς τον εχθρό αλλά πολεμούσαν για την επιβίωσή τους και τον εαυτό τους. Βλέπουμε τον τρόμο του πολέμου μέσα από τα μάτια ενός παιδιού και αποκτά μεγαλύτερη δυναμική.
Η ταινία είναι μια συναισθηματική ιστορία για την ανθρώπινη ανθεκτικότητα, μια ιστορία που δυστυχώς ακόμα συμβαίνει γύρω μας, σχεδόν έναν αιώνα αργότερα.
Ένα υπέροχο αντιπολεμικό, αντιρατσιστικό ιστορικό δράμα που καταφέρνει να μας βάζει μέσα στον πόλεμο στη Γάζα, στο Λίβανο, στην Ουκρανία, στους δρόμους του Κιέβου, στη Σομαλία, σε όλα αυτά τα τραγικά πράγματα που συμβαίνουν τώρα στον χρόνο μας, καθώς χάνονται ανθρώπινες ζωές, άμαχοι και μικρά παιδιά στον διαχρονικό παραλογισμό κάθε πολεμικής σύρραξης που συμβαίνει.
Ο Steve McQueen κράτησε στα χέρια του το Όσκαρ το 2014 ως παραγωγός και σκηνοθέτης όταν βραβεύτηκε με το Οσκαρ Καλύτερης Ταινίας” για το αποκαλυπτικό «12 χρόνια σκλάβος». Τότε μάλιστα κατέστη ο πρώτος μαύρος παραγωγός ταινιών που έλαβε ποτέ αυτό το βραβείο.
Η ταινία Αμερικανο-βρετανικής παραγωγής λοιπόν, βασισμένη στην πραγματική ιστορία του Σόλομον Νόρθαπ, ενός ελεύθερου αφροαμερικανού που απήχθη το 1841 και πουλήθηκε ως αλυσοδεμένος σκλάβος σε φυτεία, ζώντας σε καθεστώς δουλείας για 12 ολόκληρα μαρτυρικά χρόνια, απέσπασε διθυραμβικές κριτικές, 9 υποψηφιότητες Οσκαρ -κερδίζοντας τρία στις κατηγορίες Καλύτερης Ταινίας, Διασκευασμένου Σεναρίου και Β' Γυναικείου Ρόλου-, 11 υποψηφιότητες για BAFTA -κερδίζοντας δύο στις κατηγορίες Καλύτερης Ταινίας και Α΄ Ανδρικού Ρόλου-, και 7 υποψηφιότητες στις Χρυσές Σφαίρες κερδίζοντας αυτό της Καλύτερης Ταινίας.
Η κινηματογραφική ταινία έκανε τον Άγγλο κινηματογραφιστή παγκόσμια γνωστό και ήταν η αφορμή να έρθει το πλατύ κοινό σε επαφή με το υπέροχο εικαστικό του έργο, καθώς ήδη από το 1999 είχε τιμηθεί με το μεγάλο εικαστικό βραβείο Turner για το φιλμ «Deadpan», (1997) και την βιντεοεγκατάστασή του «Drumroll», (1998).
Απονέμοντάς του το μεγάλο εικαστικό βραβείο Turner η κριτική επιτροπή ανέφερε τότε για το έργο του, πως θαύμαζε την ποίηση και τη σαφήνεια του οράματός του, το φάσμα της δουλειάς του, τη συναισθηματική του ένταση αλλά και την οικονομία των μέσων που χρησιμοποιεί στα έργα του. Μάλιστα δήλωναν ενθουσιασμένοι από τη συνεχιζόμενη πνευματική και τεχνική εξέλιξή του.
Ο πολυσχιδής Βρετανός καλλιτέχνης, σκηνοθέτης και σεναριογράφος Sir Steve Rodney McQueen / σερ Στίβεν Ρόντνι ΜακΚουίν λοιπόν, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο δυτικό Λονδίνο από γονείς με καταγωγή από την Γρενάδα και το Τρίνινταντ. Σήμερα ζει και εργάζεται ανάμεσα στο Άμστερνταμ και στη γενέτειρά του, την βρετανική πρωτεύουσα. Ο μικρός Στιβ έπαιζε καλό ποδόσφαιρο αλλά τον κέρδισε η τέχνη. Σπούδασε καλές τέχνες και σχέδιο στο Chelsea College of Arts και στο Goldsmiths College, του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Μετακινήθηκε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού για σπουδές στις ΗΠΑ, και παρακολούθησε μαθήματα στο περίφημο Tisch School of the Arts του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Το 1993 παρουσιάζει στο Royal College of Art στην βρετανική πρωτεύουσα την πρώτη μικρού μήκους ταινία του «Bear», (μαυρόασπρη, 16mm) που κάνει αίσθηση στο κοινό με την θεματολογία της, βάζοντας θέματα φυλής, σεξουαλικής έλξης μεταξύ ανδρών και βίας.
Από τότε και για 25 χρόνια δημιούργησε μερικά από τα πιο πρωτοποριακά έργα κινούμενων εικόνων, βιντεοεγκαταστάσεων, ντοκιμαντέρ, ταινίες μικρού μήκους, που σχεδιάστηκαν για χώρους γκαλερί καθώς και τέσσερις υπέροχες μεγάλου μήκους κινηματογραφικές ταινίες: «Hunger», (2008), «Shame», (2011), «12 χρόνια σκλάβος», (2013) -και στις τρεις πρωταγωνιστεί ο Μάικλ Φασμπέντερ-, «Widows», (2018).
Το 2006, ταξίδεψε στο Ιράκ ως Official War Artist (είναι εκείνοι οι καλλιτέχνες που τους ανατίθενται επίσημα η καταγραφή των γεγονότων στον πόλεμο μέσω της τέχνης). Το επόμενο έτος παρουσίασε το «Queen and Country», ένα έργο που μνημονεύει τους θανάτους Βρετανών στρατιωτών στον πόλεμο του Ιράκ παρουσιάζοντας τα πορτρέτα τους ως φύλλα γραμματοσήμων.
Τον Απρίλιο του 2014, το περιοδικό TIME συμπεριέλαβε τον ΜακΚουίν στην ετήσια λίστα TIME 100 ως ένα από «Τα περισσότερο σημαίνοντα άτομα στον κόσμο». Τον Οκτώβριο του 2016, του δόθηκε η υψηλότερη τιμή του Βρετανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου, της BFI Fellowship και χρήσθηκε ιππότης επίσημα στην εκδήλωση 2020 New Year Honours, για τις κινηματογραφικές του υπηρεσίες και πλέον πήρε τον τίτλο του σερ.
Το καλοκαίρι του 2020 στη μεγάλη Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης, Tate Modern, εδώ στο Λονδίνο απολαύσαμε την αναδρομική έκθεση του πολυβραβευμένου δημιουργού με τίτλο “Steve McQueen” το όνομά του. Ήταν η πρώτη στην πατρίδα του τα τελευταία 25 χρόνια της καριέρας του.
Παρουσιάστηκαν 14 μεγάλα συγκλονιστικά έργα του. Ταινίες, εγκαταστάσεις, φωτογραφίες και γλυπτά που μας αποκάλυψαν τις επαναστατικές προσεγγίσεις του στην σκηνοθεσία δημιουργώντας ευδιάκριτα, ριζοσπαστικά πορτρέτα χρόνου και τόπου.
Τιμήθηκε από την Tate Modern για το ισχυρό και ασυμβίβαστο όραμά του, καθώς δημιουργεί ακατάπαυστα και ασχολείται με τα φλέγοντα ζητήματα της κοινωνικής εκπροσώπησης, της ταυτότητας και της ιστορίας, όλα αυτά τα χρόνια.
Οι επισκέπτες της έκθεσης είχαμε τη δυνατότητα να δούμε προσωπικά και οικεία έργα όπως η ταινία του καλλιτέχνη «Exodus», (1992/97) -που γυρίστηκε με μια μηχανή με φίλμ Super 8-, η οποία αντικατοπτρίζει τη μετανάστευση και την πολυπολιτισμικότητα στην πόλη του Λονδίνου. Επίσης το «7th Nov.», (2001) στο οποίο ο ξάδερφος τού καλλιτέχνη Μάρκος, αφηγείται την τραγική ημέρα που πυροβόλησε τυχαία και τραυμάτισε θανάσιμα τον αδελφό του.
Επίσης οι καθηλωτικές βιντεοεγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας «Western Deep» / «Caribs’ Leap», (2002) που εκτέθηκαν αρχικά στην documenta XI με αντικείμενο την εξερεύνηση των συνθηκών εργασίας των ανθρακωρύχων στη Νότιο Αφρική. Οι δύο ταινίες μέχρι τώρα παρουσιάζονταν μαζί σε τρεις οθόνες. Ο δημιουργός όμως στην Tate επέλεξε να παρουσιάσει μια ταινία μέσα στην έκθεση και την άλλη στο μπροστινό μέρος της Πινακοθήκης, με θέα στον ποταμό Τάμεση, για να δημιουργήσει μια σύνδεση με την καθημερινή ζωή του πολύβουου Σίτι του Λονδίνου.
Επίσης παρουσιάστηκε το αριστουργηματικό «Static», (2009) με την εναέρια καταγραφή-απεικόνιση του Αγάλματος της Ελευθερίας στην Νέα Υόρκη, που εξετάζει οπτικά τη γνωστή και με βαριά σημασία συμβολική φιγούρα που σπάνια «επιθεωρείται» από τόσο κοντά.
Το συγκλονιστικό «Ashes», (2002–15) που είναι ένα αφιέρωμα στη μνήμη ενός νεαρού ψαρά στη Γρενάδα το 2002, ο οποίος όμως σκοτώθηκε από εμπόρους ναρκωτικών τον επόμενο χρόνο της καταγραφής. Επίσης το εκπληκτικό «End Credits» (2012) ένα αφιέρωμα στον Αφροαμερικανό τραγουδιστή, ηθοποιό και ακτιβιστή Paul Robeson (1898-1976) ο οποίος μετά από μια επιτυχημένη καριέρα, μπήκε σε μαύρη λίστα τη δεκαετία του 1950 και τέθηκε υπό επιτήρηση από το FBI.
Παρουσιάστηκε επίσης το «Weight» (2016) ένα γλυπτό που εκτέθηκε για πρώτη φορά στο πρόσφατα κλειστό Reading Gaol, όπου ο Οσκαρ Ουάιλντ (1854-1900) φυλακίστηκε και έγραψε το De Profundis (1897). Η εγκατάσταση παρουσιάζει μια επιχρυσωμένη προστατευτική κουνουπιέρα πάνω από ένα μεταλλικό κρεβάτι φυλακής που δημιουργεί μια λαμπερή εικόνα, εξερευνώντας το όριο ανάμεσα στην προστασία και τον περιορισμό, τη φυσική και την πνευματική στέρηση της ελευθερίας, αλλά και την λυτρωτική δύναμη της φαντασίας.
Πραγματικά έγινε μια εκπληκτική παρουσίαση του εικαστικού ταλέντου του McQueen.
Το 2019, ο Steve McQueen δημιουργεί και σκηνοθετεί την ανθολογία το “Small Axe”, μια σειρά ταινιών. Η ανθολογία αποτελείται από πέντε ταινίες που αφηγούνται ξεχωριστές ιστορίες για τη ζωή μεταναστών των δυτικών Ινδιών στο Λονδίνο από τη δεκαετία του 1960 έως τη δεκαετία του 1980. Δύο επεισόδια της σειράς επιλέχθηκαν στο Φεστιβάλ Καννών 2020. Η σειρά έκανε πρεμιέρα στις 15 Νοεμβρίου 2020 στο BBC One στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις 20 Νοεμβρίου 2020 στο Amazon Prime Video στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η ανθολογία αυτή ήταν ένα ιδιαίτερα προσωπικό έργο για τον McQueen, καθώς απεικονίζει την ευρύτερη κοινότητα στην οποία μεγάλωσε. Μάλιστα για να κλείσει την ανθολογία, ο McQueen επέλεξε να βασίσει την τελευταία ταινία, Education, σε μια ιστορία από τη ζωή του.
To 2023 o McQueen ολοκλήρωσε το Occupied City (Κατεχόμενη Πόλη), ένα ντοκιμαντέρ για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, που ειδικότερα ασχολείται με την κατάληψη του Άμστερνταμ από τις γερμανικές δυνάμεις μεταξύ 1940 και 1945. Έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Καννών του 2023.
Αυτή την εποχή που προβάλλεται το Blitz -του οποίου μάλιστα την προβολή απολαύσαμε στην κινηματογραφική αίθουσα του Barbican Center, το πολιτιστικό κέντρο εδώ στο κέντρο του Σίτι στην καρδιά του Λονδίνου-, είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε στο φουαγιέ του Κέντρου, μια υπέροχη έκθεση όπου μας παρουσιάστηκαν τα κοστούμια της ταινίας του McQueen, που δημιουργήθηκαν από την βρετανίδα, βραβευμένη με Όσκαρ σχεδιάστρια, Jacqueline Durran (1966).
Με την καριέρα της που εκτείνεται σε πάνω από δύο δεκαετίες, αναγνωρίζεται για την παραγωγική της δουλειά σε ανεξάρτητες ταινίες και υπερπαραγωγές.
Έγινε γνωστή για τις συνεργασίες της με τους σκηνοθέτες Mike Leigh, Joe Wright και Greta Gerwig. Έχει εννέα υποψηφιότητες για το Όσκαρ Καλύτερων Κοστουμιών και το έχει κερδίσει δύο φορές: για την Άννα Καρένινα ( Anna Karenina, 2012) και τις Μικρές Γυναίκες (Little Women, 2019). Έχει επίσης προταθεί για το βραβείο BAFTA για την καλύτερη ενδυματολογία δέκα φορές και είχε τρεις νίκες για τη Vera Drake (2004), την Anna Karenina και τις Little Women.
Εδώ σε αυτήν την έκθεση για το Blitz παρουσιάζονται, τα κομψά κοστούμια της εποχής του πολέμου που ζωντανεύουν την ταινία. Ο Steve McQueen απεικονίζει ένα ζωντανό και ποικιλόμορφο Λονδίνο του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου, όπως σπάνια το έχουμε δει μέχρι τώρα στην οθόνη και η Jacqueline Durran αντικατοπτρίζει στα ρούχα την ιστορία της εποχής.
Η ίδια αναφέρει πως ακολουθώντας το όραμα του McQueen για την ταινία, έψαξε σε αναφορές στο Imperial War Museum (Αυτοκρατορικό Πολεμικό Μουσείο) καταλήγοντας σε μια αίθουσα με πολλές φωτογραφίες του Λονδίνου την εποχή των βομβαρδισμών, για να εστιάσουν πραγματικά στη λεπτομέρεια.
Δίνοντας έμφαση στην εμφάνιση των γυναικών κατά την διάρκεια του πολέμου, η ταινία εστιάζει σε αυτές, όχι ως μια καταπιεσμένη ομάδα ανθρώπων σε εμπόλεμη κατάσταση και κακουχίες, -όπως πραγματικά ήταν, αλλά με αρκετή προσπάθεια δεν το άφησαν να φανεί στην εμφάνισή τους. Ναι, φόραγαν κόκκινο κραγιόν ως μέρος της περιφρόνησής τους για τις βόμβες γύρω τους και η διατήρηση της εμφάνισης τους ήταν μέρος της καθημερινότητας τους για την ψυχική ανάταση του κόσμου τους.
Οι γυναίκες τότε ντύθηκαν περιποιημένα και είδαν τη διατήρηση της εμφάνισης τους ως αντίσταση στον πόλεμο και έδωσαν έμφαση στην ανάταση την ψυχολογίας. Στην ταινία αναφέρεται, ότι οι γυναίκες στον πόλεμο, είχαν ένα είδος απελευθέρωσης μέσω της εργασίας τους. Έγιναν μέρος της πολεμικής προσπάθειας - δούλευαν, φτιάχνοντας βόμβες. Έκαναν όλων των ειδών τις δουλειές που συνήθως δεν θα έκαναν αν οι εποχές ήταν διαφορετικές και κατά κάποιο τρόπο, αυτό τους ήταν λυτρωτικό.
Πολλοί σκέφτονται βλέποντας την Ρίτα, ότι μια γυναίκα της εργατικής τάξης δεν θα μπορούσε να έχει τόσο όμορφα ρούχα, αλλά αυτή είναι στην πραγματικότητα η προκατάληψη μας. Ας σκεφτούμε όμως, πως οι άνθρωποι ήταν πιο πιθανό να επενδύσουν σε ένα σακάκι που ήταν το καλύτερο που μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά – δίνοντας την προσοχή τους στην ποιότητα, παρά στην ποσότητα. Τα ρούχα αυτά όμορφα και με αντοχή, βρέθηκαν σε ντουλάπες αγαπημένων προσώπων μας τα τελευταία 70 χρόνια, ρούχα συχνά “λαμπερά” και με ιστορία, και πολύ συχνά εξαιρετικά κομψά και μοδάτα.
Όλα αυτά τραβούν την προσοχή μας για να επικεντρωθούμε στις ιστορίες αυτού του κινηματογραφικού δράματος, αυτής της αντιπολεμικής, αντιρατσιστικής ιστορίας, ανάμεσα σε χιλιάδες και χιλιάδες ιστορίες που θα μπορούσαν να είχαν ειπωθεί στο Λονδίνο για τις γυναίκες και το τι έκαναν κατά τη διάρκεια του πολέμου. O McQueen με την δική του αιρετική και πρωτοποριακή ματιά μας βάζει στην ιστορία του της εποχής του Blitz.
Τα καυστικά και αποκαλυπτικά έργα του Steve McQueen αποκαλύπτουν το ελεύθερο πνεύμα του που πλανιέται ανάμεσα στις ταινίες που έφτιαξε για τον κινηματογράφο και εκείνες τις εγκαταστάσεις που καταλαμβάνουν τις γκαλερί. Έτσι κι αλλιώς ο φακός του έχει κέντρο τον άνθρωπο, εκεί εστιάζει χωρίς παραμορφώσεις. Ο σκοπός του πρωτοπόρου δημιουργού είναι καθοριστικός εξαρχής, να καταγράφει την ανθρώπινη μορφή με την μοναδική της δύναμη απέναντι σε κάθε αδικία, απέναντι σε κάθε πόλεμο.
-----------
** Πληροφορίες για την ταινία Blitz που απολαύσαμε στο Barbican Cinema μπορείτε να βρείτε εδώ: https://www.barbican.org.uk/whats-on/2024/event/preview-blitz-screentalk-with-steve-mcqueen
** Πληροφορίες για την έκθεση των κοστουμιών της ταινίας Blitz στο φουαγιέ του Κέντρο Πολιτισμού Barbican μπορείτε να βρείτε εδώ: https://www.barbican.org.uk/whats-on/2024/event/the-costumes-of-blitz
** Μπορείτε να παρακολουθήσετε την ταινία "Blitz" streaming στην πλατφόρμα της Apple TV+
** Πληροφορίες για την παλαιότερη έκθεση του 2020 με τίτλο «Steve McQueen», στην Tate Modern του Λονδίνου, μπορείτε να βρείτε εδώ: https://www.tate.org.uk/whats-on/tate-modern/exhibition/steve-mcqueen
Comments