top of page
Writer's pictureAgni Katsioula

Παιχνίδια εξουσίας στον μαγευτικό κόσμο της τηλεόρασης

Media και προπαγάνδα. Το μουντιάλ, το BBC, οι πύραυλοι στην Πολωνία, οι λάιβ πολεμικές μεταδόσεις, ο Κορμοράνος του “κόλπου”, ο “Πολίτης Κέιν” και το “The Morning Show”


Ακούστε το podcast κάνοντας κλικ επάνω ή δείτε το στο YouTube κάτω



Είναι το μέσο που άλλαξε την οπτική και την θεώρηση του κόσμου μας, και που συνεχώς αλλάζει. Η κορυφαία απόφαση του BBC ήταν να αγνοήσει να προβάλει την τελετή έναρξης του Παγκοσμίου Κυπέλλου του Κατάρ, βάζοντας σε προτεραιότητα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται “ζωντανά” στην TV με φίλτρα και χωρίς θυμίζοντας την λάιβ μετάδοση του Πόλεμου του Κόλπου και της Σερβίας, και τα χημικά του Σαντάμ. Τηλεοπτικός πόλεμος, προπαγάνδα, εικόνες εντυπωσιασμού, απαγορεύσεις, ανακοινώσεις, παραβάσεις, παραβιάσεις, με το επιτυχημένο “The Morning Show” να επιστρέφει! Ενα από τα κορυφαία βραβευμένα προγράμματα της AppleTV+ που προκάλεσε μεγάλο θόρυβο αποκτά τρίτη σεζόν και μας βάζει πιο βαθιά στον «πονηρό» κόσμο των πρωινών εκπομπών ενημέρωσης και ψυχαγωγίας. Πόλεμος στα πλατό, ειδήσεις και Fake News σαν αυτές που παρακολουθούμε καθημερινά καθ’ όλο το 24ωρο στους δέκτες μας


Ξεκίνησε το Μουντιάλ στο Κατάρ, ένα αμφιλεγόμενο πραγματικά Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου!

Η εφημερίδα Guardian και η Le Monde από το 2021 δημοσίευσαν έρευνα που επικεντρώθηκε στον αριθμό των θανάτων στο Κατάρ οι οποίοι δεν ήταν κάτοικοι της χώρας για το διάστημα 2011-2020. Τραγικός απολογισμός, 6.751 επιβεβαιωμένοι θάνατοι εργαζομένων από την Ινδία, το Μπαγκλαντές, το Νεπάλ, την Σρι Λάνκα, και το Πακιστάν. Εδώ δεν συμπεριλαμβάνονται οι θάνατοι υπηκόων άλλων χωρών όπως οι Φιλιππίνες, η Κένυα και γενικότερα οι αφρικανικές περιοχές. Επίσης δεν συμπεριελήφθησαν στην έρευνα οι τελευταίοι μήνες του 2020, ολόκληρο το 2021 αλλά και το 2022 μέχρι την πρόσφατη τελετή έναρξης που αποκαλύφθηκε το μέγεθος των έργων. Θάνατος από φυσικά αίτια έγραφε το πιστοποιητικό θανάτου για το 70% των ξένων εργατών καθώς δεν είχε γίνει νεκροψία ή ιατρική εξέταση για να προσδιοριστεί η πραγματική αιτία θανάτου τους. Ανατριχιαστικές καταστάσεις καθώς οι προετοιμασίες του Κατάρ για την Γιορτή του ποδοσφαίρου έπρεπε να περάσει από μορφές καταναγκαστικής εργασίας, μια μορφή σύγχρονης δουλείας για τους εργάτες-οικονομικούς μετανάστες που οικοδομούσαν το θαύμα που θα έβλεπε ο πλανήτης από τους τηλεοπτικούς δέκτες του.

Εδώ στο Λονδίνο που αγαπούν τρελά το ποδόσφαιρο, οι τελευταίες μέρες πέρασαν με οικονομικές προσφορές για αγορά τεράστιων τηλεοράσεων ενώ δεχχόμαστε βομβαρδισμό από παμπ, μπαρ και εστιατόρια πως θα μεταδίδουν “ζωντανά” το τηλεοπτικό γεγονός.

Η 20η του Νοέμβρη ήρθε με την τελετή έναρξης, αστραφτερή όπως πάντα. Κι όμως, το BBC αποφάσισε να αγνοήσει και να μην προβάλει την τελετή έναρξης του Παγκοσμίου Κυπέλλου του Κατάρ, βάζοντας σε προτεραιότητα τα στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα.

Οταν η κυβέρνηση του Κατάρ αποφάσισε να ξοδέψει εκατομμύρια δολάρια σε μια τελετή έναρξης με παρουσιαστή-αφηγητή τον χολιγουντιανό Morgan Freeman, φαντασμαγορικά σόου, αλλά και τον Κορεάτης Jung Kook, τραγουδιστή των BTS να ερμηνεύει το Dreamers, το BBC όχι μόνο δεν την μετέδωσε αλλά αποφάσισε να προβάλει εκπομπή που επέκρινε τη μεταχείριση των μεταναστών εργαζόμενων στην διοργανώτρια χώρα, τονίζοντας τη διαφθορά στη FIFA, εστιάζοντας τη συζήτηση στην απαγόρευση της ομοφυλοφιλίας στο Κατάρ αλλά και δίνοντας έμφαση στα δικαιώματα των γυναικών και την ελευθερία της έκφρασης που βρίσκονται στο επίκεντρο με τις εξελίξεις και τους αγώνες όλης της κοινωνίας γενικότερα στην περιοχή.

Δεν αγνοήθηκε βέβαια το γεγονός πως οι αγώνες διεξάγονται χειμώνα, μεσούσης της ενεργειακής κρίσης στην Ευρώπη αλλά και τον κόσμο ολόκληρο και πως οι αγώνες θα δώσουν το υψηλότερο αποτύπωμα άνθρακα στον πλανήτη μας που υποφέρει από την κλιματική αλλαγή. Ετσι με πολύ ομαλό τρόπο μια αθλητική εκπομπή απέκτησε άκρως πολιτικό περιεχόμενο.


Ηταν πραγματικά ένα καταπληκτικό γεγονός η εκπομπή του BBC κάτι ασυνήθιστο. Ο τηλεοπτικός σταθμός ο οποίος είχε τα δικαιώματα για να δείξει με τηλεοπτική εικόνα το μεγαλύτερο λαμπερό αθλητικό γεγονός στον πλανήτη επέλεξε να τσαλακώσει το προϊόν που θα παρουσίαζε! Πραγματικά μάθημα τηλεόρασης και διαχείρισης τηλεοπτικού χρόνου.

Την επόμενη μέρα βέβαια, έρχεται και το κερασάκι... Ενώ οι αντιπροσωπίες έξι χωρών ανάμεσά τους και η Αγγλία είχαν «υποσχεθεί» πως οι αρχηγοί τους θα φορέσουν το περιβραχιόνιο «OneLove» με τα χρώματα του ουράνιου τόξου, στήριξη στην LGBTQ+ κοινότητας, υποχώρησαν κατόπιν των ισχυρών πιέσεων καθώς αυστηροί κανονισμοί της FIFA απαγορεύουν τις ελεύθερες μορφές έκφρασης στο Μουντιάλ.

Ομως πριν την έναρξη του αγώνα Αγγλίας-Ιράν η ανταποκρίτρια του BBC Alex Scott παρουσιάζεται λάιβ ον κάμερα μέσα στο γήπεδο φορώντας στο χέρι της περήφανα το εν λόγω περιβραχιόνιο. Η εικόνα ταξιδεύει παγκόσμια και η Alex αποθεώνεται σε όλα τα χάσταγκς του twitter!

Κι αν αυτά συμβαίνουν τώρα στο Κατάρ και τα παρακολουθούμε, ένα άλλο μεγάλο γεγονός μας εξακολουθεί από την αρχή του χρόνου να γεμίζει δυστυχώς τον τηλεοπτικό χρόνο και τις ειδήσεις που μας βομβαρδίζουν

Μουδιασμένοι και κρατώντας την ανάσα ο πλανήτης ολόκληρος παρακολουθεί τον πόλεμο στην Ευρώπη, εδώ στην γειτονιά μας. Ο πόλεμος πέρασε πολύ εύκολα στις τηλεοπτικές οθόνες μας. Breaking news, αποκλειστικότητες, συνδέσεις με όλα τα σημεία του μετώπου αλλά και τα μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα, φέρνουν τις συγκρούσεις και την αποπνικτική τραγική ατμόσφαιρα στον καναπέ μας.

Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν πάρει κυριολεκτικά φωτιά και τα fake news μέσα από βίντεο και αναρτήσεις στοιχειώνουν την πραγματικότητα και την ζωή μας.

Πάντα συνέβαινε αυτό απλά τα τελευταία χρόνια με την έκρηξη στα ηλεκτρονικά media, στα Networks, στα Social Media και στις τηλεοπτικές πλατφόρμες οι πληροφορίες μας βομβαρδίζουν κυριολεκτικά. Άκριτα, αβασάνιστα, με «εύπεπτο» υλικό ευκαιριακής εικόνας εντυπωσιασμού.

Χωρίς έλεος και αύριο λοιπόν ο πόλεμος της προπαγάνδας στα ΜΜΕ, τις τηλεοπτικές εικόνες και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.

Απίστευτα ανακριβείς εικόνες, κατηγορίες για σκηνοθετημένα βίντεο που στοχεύουν στο θυμικό μας και γίνονται άλλοθι για επιθέσεις ένθεν και κείθεν. Αποσβολωμένοι προσπαθούμε μάταια να ξεχωρίσουμε την αλήθεια από το κατασκευασμένο ψέμα και την ανηλεή προπαγάνδα. Οι πύραυλοι στην Πολωνία ήταν Ρώσικοι ή Ουκρανικοί? Ο θεατής σε απόγνωση!

Ολα βασίζονται όπως είπαμε στην αρχή πως μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις με το σύμβολο της προπαγάνδας να παραμένει η φωτογραφία του «κορμοράνου στον Περσικό».

Αποδόθηκε από τα ΜΜΕ και τα ειδησεογραφικά πρακτορεία στην τεράστια οικολογική καταστροφή που προκάλεσαν οι Ιρακινοί με τα αεροπλάνα τους μετά τον βομβαρδισμό των πετρελαιοπηγών του Κουβέιτ στον Πόλεμο του Κόλπου.

Αποδείχτηκε ότι η φωτογραφία και το βίντεο του άτυχου πτηνού είχε τραβηχτεί πριν από μήνες, στις ακτές της Βρετάνης, όταν μια τεράστια πετρελαιοκηλίδα δημιουργήθηκε στη Μάγχη μετά το ναυάγιο ενός πετρελαιοφόρου.

Τα χημικά του Σαντάμ, η Πρίστινα και η Τζακόβιτσα που έφεραν τους ΝΑΤΟικούς βομβαρδισμούς στην πρώην Γιουγκοσλαβία, τα νεκρά «παιδιά του Άσαντ» στο Ιντλίμπ της Συρίας και άλλα πολλά «συμβάντα» αποδείχθηκαν οι τηλεοπτικές δικαιολογίες για αιφνιδιαστικούς βομβαρδισμούς και πολεμικές εκκαθαρίσεις, μόνο που αποδείχθηκε πως επρόκειτο για κατασκευασμένες ειδήσεις που έδιναν άλλοθι στις πολεμικές μηχανές, για επεμβάσεις με θύματα αμάχους και οικονομίες κρατών.

Είναι εντυπωσιακό πάντως πως στις αρχές αυτού του άδικου πολέμου σε κεντρικό δελτίο ειδήσεων ελληνικού καναλιού (ΣΚΑΪ 25/2/2022) προβλήθηκε βίντεο που έδειχνε -κατά το σπικάζ του ρεπόρτερ- Ουκρανούς που συνωστίζονται για να πάνε σε καταφύγια, στο μετρό και τρέχουν να σωθούν ποδοπατώντας ο ένας τον άλλον. Αποδείχθηκε εκ των υστέρων πως οι σκηνές διαδραματίστηκαν στις κυλιόμενες σκάλες σταθμού στον αστικό σιδηρόδρομο της Ρώμης, στις 23/10/2018 και αποδίδεται σε ατύχημα λόγω τεχνικού προβλήματος!

«Αδέσμευτη» δημοσιογραφία? Υπαχουν δημοσιογράφοι σε συναλλαγές με την εκάστοτε εξουσία, δεξιά και αριστερή? Είναι πολλά τα «στοχευμένα» ρεπορτάζ με ρεπόρτερ σε διατεταγμένη υπηρεσία. «Ερευνα σε βάθος» με συντάκτες που πληρώνονται και καλύπτουν θέσεις σε γραφεία τύπου κομμάτων, υπουργείων και μεγάλων εταιρειών. Δυστυχώς πάντα αυτό γινόταν όμως τα τελευταία χρόνια οι διαχωριστικές γραμμές έχουν ατονίσει σε βαθμό που να μην υπάρχουν καν.

Οταν ξεκίνησα να εργάζομαι σε μια από τις μεγαλύτερες εφημερίδες της Αθήνας ήμουν μόλις δεκαεννιά χρονών. Προσπαθούσα να ανοίξω τα φτερά μου και επέλεξα να μπω στον χώρο του Τύπου και του κόσμο του -παρά τις αντίθετες θετικές σπουδές μου - καθώς ο χώρος στο μυαλό μου φάνταζε ως κάτι ηθικό, πολύτιμο, μάχιμο και συνεργατικό. Νόμιζα τότε με την έφηβη ακόμα ματιά μου πως ιδανικά όλοι μαζί συνεργάτες και συνάδελφοι θα «τρέχαμε» ισότιμα πίσω από τα ρεπορτάζ και τις «αποκαλύψεις» κάτω από την εύρυθμη και δίκαιη διευθυντική μπαγκέτα.

Βιβλία, ταινίες και κάποιες πολύτιμες προσωπικές ιστορίες αξιαγάπητων ανθρώπων του χώρου με έκαναν λοιπόν να αγαπήσω την δημοσιογραφία. Ακόμα και σήμερα βλέπω με το ίδιο πάθος τον «Πολίτη Κέιν» (1941) του υπέροχου Όρσον Γουέλς, και πάντα θαυμάζω τον Τζέρι Τόμπσον (Γουίλιαμ Άλαντ), δημοσιογράφο της εφημερίδας Newsreel, που προσπαθεί να ανακαλύψει πληροφορίες για την ιδιωτική ζωή του μεγαλοεκδότη Τσαρλς Φόστερ Κέιν (τον υποδύεται ο ίδιος ο Όρσον Γουέλς), ενός από τους πλουσιότερους άνδρες των Η.Π.Α. κι ίσως της υφηλίου, που πεθαίνοντας ψιθυρίζει την λέξη Rosebud (Ροδανθός). Η εξονυχιστική έρευνα και το ρεπορτάζ οδηγούν, τον δημοσιογράφο σε αποκαλύψεις και ανατρεπτικές πληροφορίες και τους θεατές -με την αφηγηματική δομή της ταινίας- να εισέρχονται βιωματικά στο ρεπορτάζ. Πραγματικά υπέροχη κινηματογραφική και πολυσυζητημένη ταινία που αξίζει να την δείτε, θα έλεγα σε μεγάλη οθόνη και σκοτεινή αίθουσα.

Ιδανικά λοιπόν κάποιος που «μπαίνει» στο επάγγελμα, βλέπει τον εαυτό του να κινείται απερίσπαστος από οτιδήποτε άλλο στην αποκάλυψη της αλήθειας, τον σεβασμό των ανθρώπων και των θεμάτων του και στα εμπεριστατωμένα ρεπορτάζ.

Κι ενώ λοιπόν ξεκινάς να βρεθείς στον «Πολίτη Κέιν» μετά από χρόνια συνειδητοποιείς πως δυστυχώς βρίσκεσαι στο «The Morning Show»…

Η σειρά, ένα από τα κορυφαία προγράμματα της AppleTV+ προκάλεσε μεγάλο θόρυβο όταν η πρώτη σεζόν βγήκε στον αέρα. Εν μέσω των σκανδάλων για σεξουαλικές παρενοχλήσεις που καταιγιστικά αποκαλύπτονται, -συγχρόνως με την αποκαθήλωση του αρπακτικού με το όνομα Γουαϊνστάιν και το κίνημα #MeToo να ισχυροποιεί τις φωνές των θυμάτων-, η πρώτη σεζόν της σειράς ξεκινά δυναμικά με τον Mitch (Steve Carell) – συμπαρουσιαστής κορυφαίου τηλεοπτικού πρωινού προγράμματος – να χάνει τη δουλειά του λόγω καταγγελιών κακής σεξουαλικής συμπεριφοράς και παρενοχλήσεων σε συναδέλφους του που αποκαλύπτονται.

Η σούπερσταρ και αγαπημένη του κοινού Alex (Τζένιφερ Άνιστον) έμεινε μόνη να αντιμετωπίσει μια τοξική κατάσταση στον τομέα της πρωινής ψυχαγωγίας, έως ότου το αφεντικό των ειδήσεων Mercurial Cory (Billy Crudup) τοποθέτησε την αρχάρια και εργαζόμενη σε επαρχιακά ρεπορτάζ Bradley (Ρις Γουίδερσπουν) ως νέα συμπαρουσιάστριά της.

Παιχνίδια εξουσίας, ψυχολογικός πόλεμος, κρίσεις σε ανθρώπινες και συναδελφικές σχέσεις, ψυχολογική καταρράκωση, ίντριγκες, καριέρες βασισμένες σε πορείες επί πτωμάτων, ιεραρχίες στο χώρο εργασίας με μισογυνιστές στην κορυφή και τέρατα που εκμεταλλεύονται την κατάσταση από κάτω, έρχεται η κορύφωση του τελευταίου επεισοδίου της σεζόν που συγκλονίζει.

Ολοι γνωρίζουν, μα δεν μιλούν, αλλά στο τέλος η αδικία και ο θάνατος ενώνει και ωθεί ανθρώπους με συνείδηση, κραυγαλέα και σε ζωντανή σύνδεση να μιλήσουν, αποκαλύπτοντας στο κοινό τους άνδρες ανωτέρους τους. Και τότε όλα αλλάζουν… Αλλάζουν;

Η δεύτερη σεζόν καθυστερεί να βγει και η πανδημία λόγω της COVID-19 κυριαρχεί εντός και εκτός της σειράς καθώς το πρώτο επεισόδιο αναφέρεται χρονικά στο βράδυ της πρωτοχρονιάς 2020 με τον ιο να επελαύνει από την Κίνα -εκεί όπου βρίσκεται για ρεπορτάζ ο Daniel Henderson (Desean Terry) ο μαύρος και γκέι συμπαρουσιαστής της τελευταίας ώρας του πρωινού σόου- στην Ιταλία – όπου έχει καταφύγει ο Μιτς (Carell) που βρίσκεται σε καραντίνα επειδή εκτέθηκε στον φονικό ιό- κι από εκεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Η «κοινωνική αποστασιοποίηση» μπαίνει στο λεξιλόγιό μας και η δραματική σειρά αρχίζει να αναδεικνύει πως η εργασία μπορεί να γίνει ένας χαοτικός, με ανισότητες, σκληρός, με καταναγκαστική διάθεση και επιβολή χώρος με την ηθική διάσταση να ξεχειλώνει κατά το δοκούν εν μέσω μάλιστα της πανδημίας.

Το συναρπαστικό χάος γεμίζει την οθόνη με τις φιλοδοξίες, την σεξουαλικότητα και τις ερωτικές αναζητήσεις των πρωταγωνιστών να δίνουν μια περισσότερο επιφανειακή προσέγγιση στο δράμα όμως οι μυστικές συγκαλύψεις, οι κάθε είδους συναλλαγές και πληρωμές, οι εκμυστηρεύσεις και αποκαλύψεις, τα προνόμια της εταιρικής επιτυχίας, το τίμημα της προσωπικής ασφάλειας, η κάθε είδους ρατσιστική συμπεριφορά στο χώρο εργασίας να κρατά το ενδιαφέρον του κοινού.

Η πραγματικότητα, η αναταραχή και το χάος που ξεπηδά από την οθόνη την γνωρίζουμε καλά, καθώς την βιώνουμε ακόμα και σήμερα καθημερινά.

Και ξαφνικά πριν λίγες εβδομάδες μάθαμε πως το The Morning Show επιστρέφει! Αποκτά τρίτη σεζόν και ισχυρίζεται πως θα μας βάλει πιο βαθιά στον «πονηρό» κόσμο των πρωινών εκπομπών ενημέρωσης και ψυχαγωγίας. Και αν στην δεύτερη σεζόν η Julianna Margulies -που την γνωρίσαμε καλά στο «The Good Wife» - μπήκε στο διάσημο πρωινό ως η δημοσιογράφος Laura Peterson, λέγεται πως στην τρίτη σεζόν θα εμφανισθούν πολλές και ενδιαφέρουσες αλλαγές και πρωταγωνιστικές παρουσίες.

Η βραβευμένη σειρά έχει αποκτήσει ένθερμους οπαδούς και ο κόσμος της τηλεόρασης και του Τύπου με τις επίκαιρες ιστορίες του έχει απήχηση στο πλατύ κοινό.

Εδώ λοιπόν πρέπει να σας εξομολογηθώ πως οι χαρακτήρες στην σειρά αντέχουν και περνούν με δύναμη από το ένα επεισόδιο στο άλλο, καθώς αναγνωρίζονται και από το κοινό και τους φέρνουν στα μέτρα της καθημερινότητάς τους. Χολιγουντιανές παραγωγές προσεγμένων επεισοδίων που εθίζουν το κοινό, εκτοπίζοντας την κινηματογραφική βιομηχανία.

Η Αλεξ, η Μπράντλεϊ, ο Κόρι, ο Μιτς, ο «Τσιπ», η Μία, ο Φρεντ και οι υπόλοιποι χαρακτήρες, με τις συμπεριφορές τους, τα παιχνίδια τους, τις συνωμοσίες και τα μαχαιρώματα δεν υπάρχουν μόνο στον μαγευτικό απαστράπτοντα κόσμο μιας πρωινής τηλεοπτικής εκπομπής. Είναι άνθρωποι με ονοματεπώνυμο που συναντήσαμε, συναντάμε και θα συναντήσουμε ξανά σε διπλανά γραφεία, σε συσκέψεις και ρεπορτάζ, αρκεί να τους αναγνωρίζουμε, να μην τους φοβόμαστε να καταγγέλλουμε κάθε ανυπόληπτη πίεση και συμπεριφορά. Και τέλος πρέπει να γίνουμε το υποψιασμένο κοινό που χρειάζεται να είμαστε, ώστε να μην παρασυρόμαστε από τα fake news, τις κατασκευασμένες πληροφορίες, να αναγνωρίζουμε την αλήθεια πίσω από την είδηση, να υποψιαζόμαστε κριτικά τα «αληθινά» ρεπορτάζ και να βάζουμε «το δάχτυλο επί τον τύπον των ήλων» για να οδηγηθούμε στην αλήθεια.


Comentários


bottom of page