Ο υπέροχος Βίνσεντ γιορτάζει!
- Agni Katsioula
- Mar 30, 2023
- 18 min read
Updated: Apr 1, 2023
Van Gogh Museum: φέτος είναι η χρονιά του! Συμπληρώνονται 170 χρόνια από την γέννηση του Ολλανδού μάστερ Vincent van Gogh και 50 χρόνια λειτουργίας για το μουσείο κόσμημα του Άμστερνταμ. Το επετειακό έτος 2023 απολαμβάνουμε, την μοναδική δική του ωδή για τον κόσμο μας, με μοναδικές εκθέσεις και καταπληκτικές εκδηλώσεις, που κορυφώνονται στις 2 Ιουνίου
Ακούστε το podcast στο Spotify κάνοντας κλικ επάνω, ή στο podcasters κάτω
Δείτε το videocast στο YouTube κάνοντας κλικ κάτω
----------------------
Οι πίνακες του αυτοδίδακτου μετα-ιμπρεσιονιστή χρωματίζουν τη ζωή μας και φωτίζουν την ψυχή μας. Η τέχνη και ο τρόπος ζωής του αποτελούν έμπνευση για όλους μας. Ο καταπληκτικός καλλιτέχνης πάντα ήλπιζε να γίνει αποδεκτός στον «έξω κόσμο» μέσα από την καλλιτεχνική δημιουργία του. Ξετυλίγουμε μια φιλόδοξη ιστορία, την ιστορία της ζωής του αριστουργηματικού αυτόχειρα. Μια ιστορία επιμονής για την διατήρηση της πίστης στον εαυτό μας, μέσα από τους πίνακες και τα συναρπαστικά γράμματα στον πολυαγαπημένο αδερφό του Τεό. Ψηλαφούμε τις ιστορίες αγάπης για της γυναίκες που άφησαν το ανεξίτηλο σημάδι τους στην ψυχή του. Κοιτάμε βαθιά στα μάτια και την καρδιά του, την γεμάτη συναίσθημα καρδιά μέσα από τα αξεπέραστα πορτρέτα του.
Κυνηγάμε μαζί του τις Ερινύες που στοίχειωναν το μυαλό και την ύπαρξή του, μέσα στα σταροχώραφα, τα απέραντα χωράφια με τις λεβάντες, στο άσυλο Saint-Rémy-de-Provence, στους γύρω ελαιώνες, στις ανθισμένες αμυγδαλιές και στους έναστρους ουρανούς καθώς ο Ολλανδός μάστερ κατάφερε να κατακτήσει με το έργο του τον δυναμισμό της φύσης που βρίσκεται σε συνεχή κίνηση. Τον ενέπνευσε βαθιά και του απάλυνε τον πόνο στις δύσκολες εποχές της εσωτερικής του αστάθειας καθώς αποθέωνε το μεγαλείο της.
Ο εύθραυστος αυτόχειρας, περπατώντας μόνος στα ολλανδικά δρομάκια, στις λεωφόρους των μεγαλουπόλεων του Λονδίνου και του Παρισιού, στην εξοχή της Προβηγκίας και την Αρλ ονειρευόταν και σχεδίαζε το μέλλον του. Περιέγραφε πάντα με περίσσιο χρώμα στους καμβάδες όλες τις πτυχές της ζωής του -τα όνειρα και τις απογοητεύσεις του, την ερωτική του ζωή, τις φιλίες και τους καυγάδες του αλλά και τη μάχη με την ασθένειά του.
Ταξιδεύουμε στην ολλανδική Πρωτεύουσα και επιλέγουμε! ‘Choosing Vincent’ μια έκθεση φόρο τιμής στην οικογένεια Βαν Γκογκ. Μια πολυαισθητηριακή αφήγηση, μια προσωπική ιστορία αμφιβολιών, αποτυχιών, υπερηφάνειας και θριάμβου. Μια ιστορία πορτρέτο με τα αριστουργήματα και τα λιγότερο γνωστά πετράδια της οικογενειακής συλλογής που έγινε παγκόσμια κληρονομιά
Ανοιξη! Μύρισε άνοιξη! Η φύση ξυπνά εκρηκτικά και οργιάζει... Όταν βρεθείς το Αμστερνταμ αυτήν την εποχή παρά το κρύο που φέρνει ο παγωμένος βοριάςτο πράσινο που ξεπετάγεται σε υποδέχεται σχεδόν σε κάθε είσοδο των υπέροχων αρχιτεκτονικά σπιτιών τους και στους καταπληκτικούς βοτανικούς κήπους. Οι ασφόδελοι φουντώνουν στα στενά παρτέρια. Εκμεταλλεύονται κάθε στενό εκατοστό χώματος στα φαρδιά πλακόστρωτα πεζοδρόμια με τους ποδηλατόδρομους. Τα δέντρα πρασινίζουν απότομα τραβώντας τα κλαδιά τους προς τον υπέροχο μπλε ουρανό, εκεί που το βλέμμα σου συναντά τα ολόλευκα σύννεφα που ταξιδεύουν σαν αφράτα νησιά από τους δυνατούς ανέμους που φυσούν από την παγωμένη ακόμα Βόρεια Θάλασσα και τον αρκτικό.
Τα κοτσύφια ναι βγήκαν στα ψηλά και αντιστέκονται, κελαηδούν και καλούν την άνοιξη σε κάθε γωνιά πάνω από τα κανάλια, όπου τουρίστες και ντόπιοι προσπαθούν να απολαύσουν μια υπέροχα μοναδική πόλη
Πάρκα και κήποι ξεχειλίζουν από το πράσινο που βρίσκεται σε παροξυσμό και οι τουλίπες-αχ... αυτές οι τουλίπες- με κάθε απόχρωση και μέγεθος συμπληρώνουν με έντονες πινελιές κάθε κενό χώρο στις αυλές, στα πάρκα, στους κήπους, στα μπαλκόνια, στους εξώστες, σε μεγάλες και μικρές γλάστρες. Πετάγονται στην οπτική μας από κάθε γωνιά της πόλης και παρασύρουν την αισθητική μας σε υπερθετικό βαθμό.
Ο κρυστάλλινος αέρας τυλίγει τα κανάλια και τους ανεμόμυλους και τα ηλιοβασιλέματα στους επίπεδους μακρινούς ορίζοντες, βάφονται με ονειρικά πορτοκαλιά, σκούρα μοβ, βαθιά μπλε, γεμάτα με ολοκόκκινα σύννεφα διακοσμημένα με χρυσαφιές πινελιές. Βέβαια το θέαμα είναι τόσο ανεπανάληπτο και μπορεί να αλλάζει στη στιγμή με ογκώδη, γκρίζα νέφη να κρέμονται απειλητικά πάνω στην καθημερινότητά μας.
Πανδαισία χρωμάτων λοιπόν στις Κάτω Χώρες... Ο κόσμος καθημερινά περιδιαβαίνει και άπληστα απολαμβάνει περιπάτους, αξιοθέατα, χαρές και ελευθερίες που σου παρέχει η ζωή στην πόλη. Ομως τεράστιο είναι το πλήθος επισκεπτών που συρρέει σχεδόν με ευλάβεια κάθε μέρα και γεμίζει το πάρκο και τους χώρους στην μεγάλη Πλατεία των Μουσείων που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα της ολλανδικής πρωτεύουσας. Εκεί βρίσκονται το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Stedelijk, το Εθνικό Μουσείο Rijksmuseum, το Moco Museum με Μοντέρνα και Σύγχρονη Τέχνη, το Μουσείο Διαμαντιών, η μεγάλη αίθουσα συναυλιών Royal Concertgebouw, κτήρια με ξένες πρεσβείες και ακριβώς στο κέντρο το εξαιρετικό Μουσείο Βαν Γκογκ.
Πραγματικό λαμπερό πετράδι στην εικαστική κορώνα της περιοχής. Περιέχει την μεγαλύτερη συλλογή πινάκων του Ολλανδού μάστερ του ξακουστού στην οικουμένη Vincent van Gogh / Βίνσεντ βαν Γκογκ (30 Μαρτίου 1853 - 29 Ιουλίου 1890) και είναι το μουσείο με την μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στην Ολλανδία καθώς καταλαμβάνει και την 23η θέση σε αριθμό επισκεπτών σε ολόκληρο τον κόσμο. Αποτελείται από δύο υπέροχα κτίρια που επικοινωνούν υπογείως καθώς ένας πεζόδρομος τα διαχωρίζει αρμονικά στην επιφάνεια του εδάφους. Μάλιστα οι κρατήσεις εισιτηρίων εισόδου γίνονται μόνο διαδικτυακά και για τις επόμενες εβδομάδες έχουν εξαντληθεί. Πρέπει να είσαι πολύ τυχερός και συνεχώς ον λάιν για να εκμεταλλευτείς κάποια ακύρωση της τελευταίας στιγμής και να απολαύσεις τα εκθέματα, αν δεν έχεις προγραμματίσει για είσοδο πολλούς μήνες πριν.
Φέτος όμως είναι η χρονιά του! Ενώ στις 30 Μαρτίου γιορτάζονται τα γενέθλια του Βίνσεντ καθώς συμπληρώνονται 170 χρόνια από την γέννησή του, τον Ιούνιο το υπέρλαμπρο μουσείο κλείνει 50 χρόνια συνεχούς λειτουργίας και έμπνευσης.
Το μουσείο το Μουσείο Βαν Γκογκ όλα αυτά τα χρόνια εμπνέει τους ανθρώπους με τα έργα τέχνης του Βίνσεντ βαν Γκογκ αλλά και των συγχρόνων του. Κατά τη διάρκεια αυτής της ιδιαίτερης χρονιάς, γέμισε με εκθέσεις και εκδηλώσεις που φέρνουν το κοινό πιο κοντά στον Βαν Γκογκ ως καλλιτέχνη αλλά και ως άνθρωπο.
Αυτή την εποχή απολαμβάνουμε την έκθεση “Choosing Vincent” που είναι ένας φόρος τιμής στην οικογένεια Βαν Γκογκ. Μετην άνευ όρων υποστήριξη που πρόσφεραν στον Βίνσεντ, στο έργο του αλλά και στην πόλη του Άμστερνταμ, το μουσείο κόσμημα διαφύλαξε το έργο τουκαι ο Ολλανδός μάστερ έγινε παγκοσμίου φήμης καλλιτέχνης. Μέχρι και σήμερα, η οικογένειά του εξακολουθεί να παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτό.
Η έκθεση αφηγείται μια προσωπική ιστορία αμφιβολιών, αποτυχιών, υπερηφάνειας και θριάμβου. Μια ιστορία με διλήμματα, ιδωμένη μέσα από τα μάτια του ίδιου του δημιουργού Βίνσεντ, του αδελφού του Theo (1857-1891), της συζύγου του Theo, Jo (1862-1925) αλλά και του γιου τους Vincent (1890-1978), που πήρε το όνομά τού θείου του.
Στην πολυαισθητηριακή έκθεση, αναγνωρίζουμε τον Vincent και την εξαιρετική οικογένειά του κοιτάζοντας, ακούγοντας και δημιουργώντας μέσα από δράσεις. Το ωραιότερο που μας συμβαίνει βέβαια είναι πως περιτριγυριζόμαστε από τα πολλά αριστουργήματα και τα λιγότερο γνωστά πετράδια που δείχνουν τον τρόπο που η οικογενειακή συλλογή παραμένει μεγάλη και έγινε παγκοσμίως γνωστή και θαυμαστή.
Ένα μεγάλο κεφάλαιο του μουσείου είναι πως προστάτευσε και διαφύλαξε τα υπέροχα γράμματα του υπέροχου Βίνσεντ μέσα απο τα οποία μας αποκαλύπτεται ο άνθρωπος και δημιουργός.
Πολλά έχουν γραφτεί για τους εκπληκτικούς πίνακες του Ολλανδού μάστερ, ο οποίος δικαίως θεωρείται μία από τις σπουδαιότερες μορφές της σύγχρονης τέχνης. Είναι όμως λιγότερο γνωστό στο ευρύτερο κοινό πως υπήρξε πολυγραφότατος συγγραφέας επιστολών. Εγραψε συναρπαστικά γράμματα για όλες τις πτυχές της ζωής του -τα όνειρα και τις απογοητεύσεις του, την ερωτική του ζωή, τις φιλίες και τους καυγάδες του αλλά και για τη μάχη με την ασθένειά του.
Κατέγραψε επίσης τις φιλοδοξίες του ως καλλιτέχνης, και συχνά πρόσθεσε στα γράμματα σκίτσα των έργων τα οποία οραματίστηκε ή που είχε τελειώσει πρόσφατα. Οταν διαβάζουμε αυτά τα γράμματα, είναι σχεδόν σαν να κοιτάμε πάνω από τον ώμο του καλλιτέχνη και να βλέπουμε τα έργα του να ζωντανεύουν καθώς το νήμα της ζωής του ξετυλίγεται.
Τα γράμματα του Βίνσεντ είναι μια συλλογή 903 διασωθέντων επιστολών από τις οποίες 820 γράφτηκαν από αυτόν και 83 τις έλαβε. Περισσότερες από 650 από αυτές απευθυνόταν από τον Βίνσεντ στον αγαπημένο μικρότερο αδελφό του Τεό ο οποίος τον στήριζε οικονομικά και διατηρούσαν μια σχέση στοργής καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους, καθώς ο πρωτότοκος γιος του πάστορα Θεόδωρου, από τα νεανικά του χρόνια παρουσίασε ψυχολογικά προβλήματα κατάθλιψης και μελαγχολίας.
Η πολύτιμη αλληλογραφία του επιτρέπει σε μελετητές και κοινό να κατανοήσουν την τέχνη, τους προσωπικούς αγώνες αλλά και τις ανασφάλειες του Βαν Γκογκ. Σπάνια εκτίθενται και παρουσιάζονται γιατί τα πολύτιμα γράμματα είναι ευαίσθητα στο φως.
Τα γράμματα κυμαίνονται σε βάθος χρόνου, με τις πρώτες επιστολές γραμμένες όταν ο Βίνσεντ ήταν ασκούμενος έμπορος τέχνης στη Χάγη το 1872. Αργότερα, οι επιστολές περιγράφουν τις φιλοδοξίες του να δημιουργήσει μια αποικία καλλιτεχνών στη νότια Γαλλία, αλλά και μιας κοινής επιστολής του με τον Πολ Γκογκέν (1848-1903) προς στον καλλιτέχνη Εμίλ Μπερνάρ (1868-1941) που γράφτηκε το 1888 περιγράφοντας τις «εκδρομές τους στα πορνεία» και αγοράστηκε από το Ιδρυμα Vincent van Gogh για 210.600 $.
Αφού καυγάδισε με τον Γκογκέν, ακρωτηρίασε το αυτί του και χτυπήθηκε από ένα σοβαρό ψυχωσικό επεισόδιο στα μέσα Ιουλίου του 1889. Ξεκινά ο εγκλεισμός του στο άσυλο Saint-Rémy-de-Provence αλλά παρόλα αυτά αισθάνθηκε λίγο αργότερα ικανός να ζωγραφίσει ξανά. Με ένα αγωνιώδες γράμμα απευθύνεται στον αδελφό του Τεό ζητώντας του πινέλα, γιατί πιστεύει ότι η καλλιτεχνική δημιουργία μπορεί να τον βοηθήσει να ανακάμψει.
Συγκλονισμένοι διαβάζουμε το τελευταίο γράμμα του Βίνσεντ, γραμμένο τέσσερις ημέρες πριν πυροβολήσει το στήθος του στις 27 Ιουλίου 1890, αλλά υπάρχει και μια άλλη ημιτελής εκδοχή που βρέθηκε από τον αδελφό του στο νεκρό σώμα του.
Τα τελευταία γράμματα είναι απίστευτα λυπημένα και καταθλιπτικά, νιώθει σαν ένα βάρος για τον Τεό, έχει χάσει το ηθικό του και πιστεύει πως ζει χωρίς να υπάρχει ελπίδα και προοπτική να βελτιωθεί.
Τα γράμματα του Βαν Γκογκ ζωγραφίζουν παραστατικά το χρονικό της ζωής του μετα-ιμπρεσιονιστή καλλιτέχνη. Είναι αξιοσημείωτο πως «παραλείπεται» από τον ίδιον η περίοδος που έζησε στο Παρίσι καθώς δεν χρειάστηκε να επικοινωνήσει τότε καθόλου με τον αδερφό του. Ολα μπορούν να διαβαστούν χρονολογικά ως η αυτοβιογραφία του, καθώς έγραφε στον Τεό κάθε μέρα περιγράφοντας τις αγωνίες του, τις καλλιτεχνικές αναζητήσεις του αλλά και την πνευματική και ψυχική του υπόσταση.
Ο στενός δεσμός μεταξύ τους συσφίχθηκε μέσα από την συνεχή επικοινωνία αφού ο μεγάλος αδελφός αποφάσισε να ακολουθήσει τις συμβουλές του μικρότερου για να γίνει ο υπέροχος καλλιτέχνης που θαυμάζουμε. Καθόλου τυχαίο βέβαια πως ο Τεό πέθανε έξι μήνες μετά τον θάνατο του πολυαγαπημένου αδελφού του.
Τα γράμματα είναι ένας κρυμμένος θησαυρός στη συλλογή του πανέμορφου μουσείου της ολλανδικής πρωτεύουσας, που σπάνια εμφανίζονται καθώς είναι πολύ εύθραυστα και συνήθως «ζουν» στο σκοτάδι. Πολλά επέζησαν, χάρη στον αδερφό του Τεό. Ηταν ακριβώς το είδος του ανθρώπου που έσωσε ακόμη και το μικρότερο κομμάτι χαρτιού από τον αδερφό του και το κοινό του οφείλουμε τα 663 διασωθέντα γράμματα του Βίνσεντ. Η σύζυγος του αδελφού του Τεό, Ξo, πολλά χρόνια μετά το θάνατο του συζύγου της το 1891, συγκέντρωσε τις επιστολές, οι οποίες δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά το 1914.
ΗJo που ήταν για λιγότερο από δύο χρόνια παντρεμένη με τον Τεό. Έμεινε χήρα στην ηλικία των 28 ετών και με ένα μωρό έπρεπε να φροντίσει τον εαυτό της.
Ηταν πρόθυμη όμως να εκπληρώσει την επιθυμία και το όραμα για προβολή του έργου του Βίνσεντ, στην μνήμη του συζύγου της. Με στρατηγική και οργάνωση κατάφερε να πωλήσει έργα του Βίνσεντ σε μουσεία και συλλέκτες, εξασφαλίζοντας ότι έφτασε σε σημαντικούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και η τέχνη του εξαπλώθηκε στο πλατύ κοινό. Ας μην ξεχνάμε πως ο Βίνσεντ ήταν παραγωγικότατος καλλιτέχνης και σε διάστημα περίπου δέκα ετών δημιούργησε περισσότερα από 800 πίνακες και 1.000 μικρότερα σχέδια.
Το 1914, δημοσίευσε μια ανθολογία των επιστολών του Βίνσεντ προς τον Τεο. Ολοι τώρα μπορούσαν να διαβάσουν για τις ιδέες, τις σκέψεις και τα όνειρα του Βαν Γκογκ. Ως αποτέλεσμα, ακόμη περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να εκτιμούν το έργο του.
Μέχρι τη στιγμή που η Jo πέθανε, το έργο του Βίνσεντ είχε γίνει παγκοσμίως γνωστό.
Ο Βίνσεντ δεν γεννήθηκε με το πινέλο ανά χείρας. Ηταν ο μεγαλύτερος από τα επτά παιδιά της οικογένειάς του -πρωτότοκος γιος του πάστορα Θεόδωρου- και από τα νεανικά του χρόνια παρουσίασε ψυχολογικά προβλήματα κατάθλιψης και μελαγχολίας.
Πήρε τα πρώτα του μαθήματα ζωγραφικής στο σπίτι, από τη μητέρα του. Εκείνη ενθάρρυνε επίσης τα παιδιά της να τραγουδούν, να κάνουν χειροτεχνήματα και να διαβάζουν πολύ. Την αγαπούσε πολύ την μητέρα του Οταν ο Βίνσεντ μετακόμισε στη Γαλλία, αντάλλαξε επιστολές μαζί της. Ενημερωνόταν για την υγεία της, πως περνούσε το χρόνο της και μάθαινε τα τελευταία οικογενειακά νέα. Το 1889, μάλιστα της έστειλε μερικά έργα τέχνης ταχυδρομικώς.
Από τα 16 του χρόνια εργάστηκε κάνοντας αρκετά διαφορετικά επαγγέλματα μέχρι που προσελήφθη στην εταιρεία «Goupilator & Company» ως έμπορος τέχνης. Στην ίδια εταιρεία εργάστηκε ένα χρόνο μετά και ο αγαπημένος αδερφός του Τεό ο οποίος τον στήριζε οικονομικά.
Το 1873 η εταιρεία του τον μεταθέτει στο Λονδίνο όπου έζησε για τρία χρόνια ασχολούμενος με την εμπορία έργων τέχνης μέχρι το 1876 όπου μετατίθεται στο Παρίσι. Εμεινε στο Μπρίξτον, περιοχή στο νότιο τμήμα της πόλης, την οποία πραγματικά ερωτεύθηκε και την περπάτησε σε μοναχικούς περιπάτους εξερεύνησης από την μια άκρη της μέχρι την άλλη.
«Αγαπώ το Λονδίνο». Αυτό έγραφε ο εικοσάχρονος Βίνσεντ στον μικρότερο αδερφό, ενώ ζούσε ως οικονομικός μετανάστης στην αγγλική πρωτεύουσα. Η τεράστια σύγχρονη πόλη όπως ήταν η πρωτεύουσα της γηραιάς Αλβιόνος εκείνης της εποχής, τον ώθησε να εξερευνήσει νέες οδούς της ζωής, της τέχνης και της αγάπης.
Παρά τη φτώχεια και τις στερήσεις του, βούτηξε στην τέχνη της μεγαλούπολης και ανέτρεχε σε σχέδια αλλά και στην συλλογή του από 2.000 χαρακτικά .
Δεν έκρυψε ποτέ βέβαια και την αγάπη του για Αγγλους καλλιτέχνες-δημιουργούς όπως ο Τζον Κόνσταμπλ (1776-1837) -εξαιρετικός τοπιογράφος που ασχολήθηκε και με προσωπογραφίες- και ο Τζον Εβερετ Μιλέ (1829-1896) -ζωγράφος και εικονογράφος- οι οποίοι με το ζωγραφικό τους έργο καθόρισαν την μετέπειτα καλλιτεχνική του πορεία.
Εμπνεύστηκε από τη Βρετανία αλλά και πώς με τη ζωή και το έργο του ενέπνευσε τους Βρετανούς καλλιτέχνες, από τον Γουόλτερ Σίκερτ (1860-1942) και τον Ντέιβιντ Μπόμπεργκ (1890-1957) μέχρι τον Φράνσις Μπέικον (1909-1992), η ασυμβίβαστη τέχνη και η ζωή του άνοιξαν το δρόμο για τους σύγχρονους καλλιτέχνες. Είναι τεράστια η επιρροή που εξακολουθεί να ασκεί ο μετα-ιμπρεσιονιστής Βίνσεντ στους σύγχρονους καλλιτέχνες, 130 χρόνια μετά τον θάνατό του.
Μεγάλο μέρος του έργου του διάσημου Βρετανού εικαστικού Ντέιβιντ Χόκνεϊ (1937), απεικονίζει την επιρροή του από τον Βίνσεντ, και είναι περισσότερο εμφανές στα τοπία του Γιορκσάιρ.
Ο καταθλιπτικός νεαρός πάλευε στη ζωή του και προσπαθεί μέσα από την τέχνη να διατηρήσει την πίστη του για τη ζωή και να συνεχίσει να δημιουργεί.
Στα 23 του (1876) μετά το Λονδίνο εργάστηκε στη Χάγη για διεθνείς έμπορους τέχνης, έμεινε άνεργος αλλά το πάλεψε μέχρι τέλους με θάρρος και ελπίδα.
Σε ηλικία 26 ετών (1880) είχε κάνει κάθε είδους δουλειά αλλά ακόμα δεν είχε βρει το μονοπάτι του. Ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας μαζί με άλλους εργάτες στην περιοχή Borinage του Βελγίου. Μετά από 10 μήνες σιωπής, ο Βίνσεντ έγραψε μια επιστολή στον αδερφό του, “..Αυτός ο στόχος θα γίνει σαφέστερος, θα διαμορφωθεί αργά και σίγουρα, καθώς ο σχέδιο γίνεται σκίτσο και το σκίτσο ζωγραφική...”
Με τη βοήθεια του Τεό, η αναζήτηση του Βίνσεντ τον έφερε στο σχέδιο και τη ζωγραφική - τον δρόμο που θα ακολουθούσε για το υπόλοιπο της ζωής του.
Δυο χρόνια περνούν και ο εύθραυστος Βίνσεντ στα 28 του, ερωτεύτηκε την ξαδέρφη του Kee Vos. Τον 19ο αιώνα, αυτό δεν θεωρούνταν περίεργο. Αλλά η Kee δεν ένιωθε το ίδιο. «Οχι, όχι, ποτέ» ήταν η απάντησή της όταν εκείνος εκδήλωσε την αγάπη του. Δεν τα παράτησε, όμως η επιμονή του ήταν μάταια.
Η απόρριψη της Κee δεν συντρίβει τις ελπίδες του και αναζητά την αγάπη. Ο Βίνσεντ βρήκε έναν τέτοιο «συνάνθρωπο», ένα χρόνο αργότερα στη Χάγη, την Sien Hoornik, μια πρώην πόρνη. Του ποζάρει τακτικά ενώ περίμενε το δεύτερο παιδί της. Ο Βίνσεντ ήλπιζε να την παντρευτεί, καθώς την ένοιωθε κοντά του. Έζησε μαζί με εκείνη και τα παιδιά της για ένα χρόνο, αλλά ποτέ δεν παντρεύτηκαν.
Οταν έφτασε στο Παρίσι το 1886, ο Βαν Γκογκ ανακάλυψε τους Ιμπρεσιονιστές, σε έργα των Ρενουάρ (1841-1919) και Τουλούζ-Λοτρέκ (1864-1901), και συναντήθηκε με τον νεο-ιμπρεσιονιστή Πολ Σινιάκ (1863-1935).
Ο υπέροχος Βίνσεντ στο Παρίσι, ανακάλυψε το φως και στο νότο της Γαλλίας ανακάλυψε τον ήλιο. Ψηλαφώντας το έργο και την ζωή του έχουμε την εντύπωση πως στα παρισινά του χρόνια «σπούδασε» λεπτομερειακά το φως και τις σκιάσεις που εμφανίζονται τρία -τέσσερα χρόνια αργότερα και απογειώνουν τους πίνακές του.
Ο αυτοδίδακτος χαρισματικός καλλιτέχνης Βίνσεντ υπήρξε μοναδικός. Βούτηξε τη ζωή του κυριολεκτικά στο χρώμα που απλώθηκε στους καμβάδες του, για να μπορέσει να εκφράσει το ψυχωσικό μυαλό του, για να ξεφύγει από την μοναξιά και τους δαίμονες που τον στοίχειωναν.
Ο Βίνσεντ στο Παρίσι βρήκε επιτέλους ένα μέρος για να εκθέσει τη δουλειά του σε ένα μεγαλύτερο κοινό: το καφέ Le Tambourin. Ηταν τακτικός θαμώνας στο καφενείο και είχε μια σύντομη ερωτική σχέση με την ιδιοκτήτρια, Αγκοστίνα Σεγκατόρι, (Agostina Segatori, 1841-1910).
Η με ιταλική καταγωγή Αγκοστίνα ήταν ένα διάσημο μοντέλο που πόζαρε για διάσημους ζωγράφους. Η ερωτική τους σχέση ξεκίνησε την άνοιξη του 1887 αλλά υπάρχουν πολύ λίγες πληροφορίες για αυτήν. Φαίνεται πάντως πως αγαπούσαν ο ένας τον άλλον, και η προσωπικότητα της ενέπνευσε τον ζωγράφο, ο οποίος έκανε δύο πορτρέτα της και πολλά γυμνά σε λάδι.
Σύμφωνα με τον Πολ Γκογκέν (Paul Gauguin, 1848–1903) , ο Βίνσεντ ήταν πολύ ερωτευμένος με την Αγκοστίνα. Στο πορτραίτο που της ζωγράφισε, κάθεται σε σκαμνί πίσω από ένα τραπέζι σε στρογγυλό σχήμα. Υπάρχει ένα ποτήρι μπύρα στο τραπέζι και η Αγκοστίνα κρατά ένα τσιγάρο που σιγοκαίει. Η Αγκοστίνα ήταν μια προοδευτική, σύγχρονη γυναίκα για την εποχή της. Χρησιμοποίησε τις αποταμιεύσεις της για να ανοίξει το καφέ. Σύντομα ο χώρος έγινε δημοφιλής σε καλλιτέχνες, συγγραφείς και κριτικούς, και οι τοίχοι του ήταν διακοσμημένοι με έργα των καλλιτεχνών που σύχναζαν στο Le Tambourin.
Δυστυχώς, η Αγκοστίνα και ο Βίνσεντ χώρισαν. Εκείνος θέλησε να πάρει τα έργα του από εκεί άλλα δεν πρόλαβε καθώς το καφενείο χρεοκόπησε και πωλήθηκε, συμπεριλαμβανομένων των ζωγραφικών του Βίνσεντ.
Φτάσαμε πια στα 1888. Η ζωή του ως καλλιτέχνη δεν ήταν εύκολη και φαίνεται σαν να δέχτηκε μέσα του ότι το έργο του δεν θα πουλούσε. Ήταν όμως πεπεισμένος ότι η επιθυμία του να ζωγραφίσει θα έφερνε τα επιθυμητά αποτελέσματα στο μέλλον.
Η Προβηγκία είναι περιοχή της νοτιοανατολικής Γαλλίας που εκτίνεται από την κοιλάδα του Ροδανού στα δυτικά μέχρι τα Ιταλικά σύνορα και τις Άλπεις στα ανατολικά, και απλώνει στο νότο την εντυπωσιακή Κυανή Ακτή στην Μεσόγειο Θάλασσα.
Η ζωή στο Παρίσι έχει κουράσει τον Βίνσεντ και μετά από δύο χρόνια σκληρής δουλειάς εκεί, πήγε να ζήσει στη μικρή πόλη Αρλ στα νότια της Γαλλίας, αναζητώντας το φως που εγκλώβισε στο έργο του αλλά και την αγαλλίαση για την ψυχή του.
Ειδυλλιακές εικόνες, ήλιος, θάλασσα, κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα αλλά και απέραντα χωράφια με λεβάντες, ηλίανθους, αμπελώνες, σταροχώραφα και τεράστιες εκτάσεις με ελαιώνες κυριαρχούν στην πλούσια περιοχή με πρωτεύουσα την Μασσαλία.
Εδώ σ’ αυτόν τον ευλογημένο τόπο, στην μικρή πόλη Αρλ διάλεξε να ζήσει και να δημιουργήσει αναζητώντας το φως που εγκλώβισε στο έργο του αλλά και την αγαλλίαση για την καταθλιπτική ψυχή του.
Ο Βίνσεντ κατάφερε μέσα από το έργο του να κατακτήσει τον δυναμισμό της φύσης. Τοπιογραφία, χαρακτηριστικά μοτίβα με φωτεινά χρώματα, ζωντανές πινελιές που κάνουν τους πίνακες να αποκτούν κίνηση και πειραματισμοί με την προοπτική του χώρου.
Η φύση ήταν εξαιρετικά σημαντική για τον ψυχωσικό αυτόχειρα. Τον ενέπνευσε βαθιά και του απάλυνε τον πόνο στις δύσκολες εποχές της εσωτερικής του αστάθειας. Του προσφέρει πάντα μια εναλλακτική λύση φυγής.
Αποθεώνει το μεγαλείο του φυσικού κόσμου και πάντα θεωρεί πως η φύση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τέχνη που μπορεί μοναδικά να του δώσει ηρεμία και ελπίδα.
Ενας κόσμος πολύχρωμος που με την ιδιαίτερη τεχνική του ο Βίνσεντ αποτύπωσε ταλαντούχα στους καμβάδες του.
Ο μετα-ιμπρεσιονιστής ζωγράφος μέσα από το έργο του ταξιδεύει μακριά από τα δεινά της καθημερινότητας και των προβλημάτων. Μια απόδραση και μια νέα θέση σε έναν κόσμο θαυμάσιο, πολύχρωμο και αισιόδοξο χωρίς σκιές και φαντάσματα. Δημιουργεί την πανέμορφη ουτοπία του και μας καλεί να ταυτιστούμε μ’ αυτήν για να ξεπεράσουμε και τους δικούς μας φόβους.
Την δυστυχία που βίωνε, ο μοναδικός Βίνσεντ, την ξόρκιζε καθημερινά μέσα από τους πίνακές του απεικονίζοντας τις φυτείες με τα στάρια, τα ηλιοτρόπια και τους υπέροχους έναστρους ουρανούς.
Πανδαισία χρωμάτων με έντονες πινελιές που αναπτερώνουν την ψυχή, απογειώνουν την διάθεση και ανεβάζουν το συναίσθημα.
Σε ηλικία 35 ετών, πλέον, ο Βίνσεντ ονειρευόταν να ιδρύσει μια αποικία καλλιτεχνών στην Αρλ της Νότιας Γαλλίας. Το όνειρό του φάνηκε να γίνεται πραγματικότητα όταν ο Πολ Γκογκέν έμεινε μαζί του στο περίφημο Yellow House. Ομως οι εντάσεις, οι διαφορές απόψεων και το άγχος τον εξάντλησαν ψυχικά.
Η βαριά κατάθλιψη έχει βάλει βαριά την εφιαλτική σκιά της στην ψυχή, το μυαλό και τον συναισθηματικό κόσμο του. Λίγο πριν τα Χριστούγεννα, σε κατάσταση απόλυτης σύγχυσης, έκοψε το αριστερό του αυτί. Ο Γκογκέν τον εγκαταλείπει και επιστρέφει στο Παρίσι και ο Βαν Γκογκ δημιουργεί τον πίνακα με το μπανταρισμένο αυτί.
Ο Βίνσεντ εισήχθη στο νοσοκομείο, αλλά επέστρεψε στη δουλειά στα μέσα Ιανουαρίου 1889.
Κατάθλιψη, επιληψία, σχιζοφρένεια τον βασανίζουν και στα μέσα Ιουλίου του 1889 χτυπήθηκε από ένα σοβαρό ψυχωσικό επεισόδιο, με αποτέλεσμα τον εγκλεισμό του στο άσυλο Saint-Rémy-de-Provence. Με ένα αγωνιώδες γράμμα απευθύνεται στον αγαπημένο μικρότερο αδελφό του Τεό ζητώντας του πινέλα, γιατί πιστεύει ότι η καλλιτεχνική δημιουργία μπορεί να τον βοηθήσει να ανακάμψει.
Και ναι, ο υπέροχος Βίνσεντ μπόρεσε και μάζεψε τα κομμάτια του και παρέμεινε σταθερά επικεντρωμένος στο μέλλον. Μέσα στο άσυλο βρήκε την δύναμη και δημιούργησε περίπου 150 πίνακες.
Επανακάμπτει! Το μόνο που θέλει και αγαπά να κάνει είναι να ζωγραφίζει. Στο Auvers-sur-Oise διέμενε σε ένα πανδοχείο που ανήκε στην οικογένεια Ravoux, η οποία επί δύο μήνες, καθημερινά, είχε συνηθίσει να βλέπει τον Βίνσεντ να φεύγει για να εργαστεί στους αγρούς και τη γύρω εξοχή.
Επέστρεφε αργά το απόγευμα. Στις 27 Ιουλίου, όμως, δεν επέστρεψε για το βραδινό γεύμα του όπως έπραττε συνήθως. Γνωρίζοντας την ακρίβεια του Βίνσεντ για το δείπνο, ο κύριος, η κυρία Ravoux και η κόρη τους άρχισαν αμέσως να ανησυχούν.
Σε ένα κοντινό χωράφι, όπου εργαζόταν, ο υπέροχος Βίνσεντ αυτοπυροβολήθηκε στο στήθος με ένα περίστροφο. Τραυματισμένος άσχημα εμφανίστηκε στο πανδοχείο και όταν ο κύριος Ravoux τον ρώτησε τι είχε κάνει, απάντησε: «Προσπάθησα να αυτοκτονήσω».
Νωρίς το επόμενο πρωί ο πολυαγαπημένος του Τεό ενημερώθηκε. Έσπευσε από το Παρίσι στο προσκεφάλι του Βίνσεντ, όπου έμεινε μέχρι που ο αδερφός του πέθανε το επόμενο βράδυ. Η κηδεία του έγινε στο νεκροταφείο του Auvers. Δίπλα στα λείψανά του τοποθετήθηκαν αργότερα, το 1914, και τα λείψανα του αγαπημένου του αδερφού Τεό.
Το μουσείο Βαν Γκόγκ διαφυλάττει και προωθεί το έργο του. Οι πίνακες του αριστουργηματικοί πραγματικά μας συνεπαίρνουν με την τεχνοτροπία τους. Καθένας μοναδικός και ξεχωριστός σε θέμα και έμπνευση:
*** Οι πίνακες με τους Ηλιοτρόπια είναι από τους πιο γνωστούς του. Τα έκανε στην Αρλ, στη νότια Γαλλία, το 1888 και το 1889. Ο Vincent ζωγράφισε συνολικά πέντε μεγάλους καμβάδες με ηλιοτρόπια σε ένα βάζο, με τρεις αποχρώσεις του κίτρινου ‘και τίποτα άλλο’. Με αυτόν τον τρόπο, έδειξε ότι ήταν δυνατό να δημιουργηθεί μια εικόνα με πολλές παραλλαγές ενός μόνο χρώματος, χωρίς καμία απώλεια ευγλωττίας. Οι πίνακες με ηλίανθο είχαν ιδιαίτερη σημασία για τον Βαν Γκογκ: μετέδιδαν «ευγνωμοσύνη», έγραψε.
*** Μεγάλα ανθισμένα κλαδιά όπως αυτό σε έναν γαλάζιο ουρανό ήταν ένα από τα αγαπημένα θέματα του Βαν Γκογκ. Οι αμυγδαλιές ανθίζουν νωρίς την άνοιξη κάνοντάς τις σύμβολο νέας ζωής. Ο Βαν Γκογκ δανείστηκε το θέμα, τα έντονα περιγράμματα και τη θέση του δέντρου στο επίπεδο της εικόνας από την ιαπωνική χαρακτική. Ο πίνακας ήταν δώρο για τον αδερφό του Theo και την κουνιάδα του Jo, που μόλις είχαν αποκτήσει ένα γιο, τον Vincent Willem. Στην επιστολή που ανήγγειλε τη νέα άφιξη, ο Theo έγραψε: «Όπως σας είπαμε, θα του δώσουμε το όνομά σας και εύχομαι να είναι τόσο αποφασισμένος και τόσο θαρραλέος όσο εσείς.» Χωρίς έκπληξη, ήταν αυτό. έργο που παρέμεινε πιο κοντά στις καρδιές της οικογένειας Βαν Γκογκ, καθώς ο ανηψιός Vincent Willem συνέχισε να δημιουργεί το Μουσείο Βαν Γκογκ.
*** Τον Μάιο του 1888, ο Βαν Γκογκ νοίκιασε τέσσερα δωμάτια σε ένα σπίτι στην Place Lamartine στην Αρλ. Το απίθανο «Κίτρινο Σπίτι» με τα πράσινα παραθυρόφυλλα σε αυτόν τον πίνακα της πλατείας δείχνουν πού έμενε. Ο Βίνσεντ είχε επιτέλους βρει ένα μέρος στο Κίτρινο Σπίτι όπου μπορούσε όχι μόνο να ζωγραφίσει αλλά και να έρθουν οι φίλοι του για να μείνουν. Το σχέδιό του ήταν να μετατρέψει το κίτρινο γωνιακό κτίριο σε ένα σπίτι καλλιτεχνών, όπου ομοϊδεάτες ζωγράφοι θα μπορούσαν να ζήσουν και να εργαστούν μαζί.
*** Ενώ βρισκόταν στην Αρλ, ο Βαν Γκογκ έκανε αυτόν τον πίνακα του υπνοδωματίου του στο Κίτρινο Σπίτι. Ετοίμασε μόνος του το δωμάτιο με απλά έπιπλα και με δική του δουλειά στον τοίχο. Τα φωτεινά χρώματα είχαν σκοπό να εκφράσουν την απόλυτη «ανάπαυση» ή «ύπνο». Οι κανόνες της προοπτικής φαίνεται ότι δεν εφαρμόστηκαν με ακρίβεια σε όλη τη ζωγραφική, αλλά αυτή ήταν μια σκόπιμη επιλογή. Ο Vincent είπε στον Theo σε ένα γράμμα ότι είχε σκόπιμα «ισιώσει» το εσωτερικό και άφησε τις σκιές, έτσι ώστε η εικόνα του να μοιάζει με ιαπωνική εκτύπωση. Ο Βαν Γκογκ ήταν πολύ ευχαριστημένος με τον πίνακα.
***Ο Βαν Γκογκ είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους σπορείς σε όλη την καλλιτεχνική του καριέρα. Συνολικά, έκανε περισσότερα από 30 σχέδια και πίνακες με αυτό το θέμα. Ζωγράφισε αυτόν τον σπορέα το φθινόπωρο του 1888. Εκείνη την εποχή, ο Βαν Γκογκ δούλευε μαζί με τον Paul Gauguin. Εδώ, ο Βαν Γκογκ χρησιμοποίησε χρώματα που προορίζονταν να εκφράσουν το συναίσθημα και το πάθος. Ανέθεσε τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στο πρασινοκίτρινο του ουρανού και στο μωβ του γηπέδου. Ο λαμπερός κίτρινος ήλιος μοιάζει με φωτοστέφανο, μετατρέποντας τον σπορέα σε άγιο.
*** Το Wheatfield with Crows είναι ένας από τους πιο διάσημους πίνακες του Βαν Γκογκ. Συχνά υποστηρίζεται ότι αυτή ήταν η τελευταία του δουλειά. Ο απειλητικός ουρανός, τα κοράκια και το αδιέξοδο μονοπάτι λέγεται ότι αναφέρονται στο τέλος της ζωής του που πλησιάζει. Αλλά αυτό είναι απλώς ένας επίμονος μύθος. Ο Βαν Γκογκ χρησιμοποίησε δυνατούς χρωματικούς συνδυασμούς σε αυτόν τον πίνακα: ο μπλε ουρανός έρχεται σε αντίθεση με το κίτρινο-πορτοκαλί σιτάρι, ενώ το κόκκινο του μονοπατιού εντείνεται από τις πράσινες ζώνες του γρασιδιού.
*** Τις τελευταίες εβδομάδες της ζωής του, ο Βαν Γκογκ ολοκλήρωσε μια σειρά από εντυπωσιακούς πίνακες με τα σιτάρια γύρω από την Όβερ. Αυτό το απλωμένο πεδίο κάτω από έναν σκοτεινό ουρανό είναι ένα από αυτά. Σε αυτά τα τοπία προσπάθησε να εκφράσει «λύπη, ακραία μοναξιά». Αλλά τα συντριπτικά συναισθήματα που βίωσε ο Βαν Γκογκ στη φύση ήταν θετικά. Η επιμήκης μορφή των σταροχώραφων κάτω από τα σύννεφα είναι ασυνήθιστη. Τονίζει το μεγαλείο του τοπίου, όπως και μια απλή σύνθεση, με δύο οριζόντια επίπεδα.
Οι παχιές πινελιές με τους υπέροχους συνδυασμούς χρωμάτων παγίδευαν θαρρείς τα θαύματα της φύσης και ζωντάνευαν τα στοιχεία τους σε κάθε μοναδικό πίνακά του.
Περπατάμε στο ανοιξιάτικο Άμστερνταμ. Πρώιμα αχνά χρώματα στην καταχνιά του καταθλιπτικού βόρειου χειμώνα με τα βαριά μαύρα σύννεφα. Μια αχτίδα αισιοδοξίας για όλους τους μοναχικούς και δυστυχισμένους, για όλους εκείνους που βλέπουν τον κόσμο αλλιώς. Οπως ο μοναδικός Βίνσεντ που ξόρκιζε καθημερινά μέσα από τους πίνακές του όλους τους φόβους που τον καταδίωκαν προσπαθώντας να «μαλακώσει» τον πόνο μέσα του, να αποτυπώσει την αγωνία της ψυχής στα μάτια του, μέχρι να ξεχυθεί απελευθερωμένος πάνω από φυτείες και κίτρινα σταροχώραφα, σε μπλε υπέροχους ουρανούς, σε μυρωδάτα ανθισμένα περιβόλια, μέχρι να αποδράσει ο νους του για να περιπλανηθεί ψηλά στο άπειρο όλες τις υπέροχες έναστρες νύχτες που με τόσο πάθος ζωγράφισε.
"Μπείτε" μέσα στους πίνακές του, βρείτε τον στους πολύτιμους καμβάδες του, απογειωθείτε με την δύναμη και την δυναμική του. Επισκεφθείτε όταν μπορέσετε το υπέροχο μουσείο του. Και αν στις 2 Ιουνίου βρεθείτε στο Άμστερνταμ πάρτε μέρος στο μεγάλο πάρτι που θα στηθεί εκεί για χάρη του.
-----
**Πληροφορίες για το Μουσείο, τις εκθέσεις και τις εκδηλώσεις, μπορείτε να παρακολουθείτε από εδώ: https://www.vangoghmuseum.nl/en
----
Photo των έργων (με σειρά από πάνω προς τα κάτω):
*Vincent van Gogh, «Self-Portrait with Grey Felt Hat», 1887, credit. Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation)
*Choosing Vincent - Campaign Image - Van Gogh Museum
*Van Gogh Museum 50th Anniversary Logo
*Vincent van Gogh, ‘the Engineer’ (right) at the Van Gogh Museum building site,1970 , Van Gogh Museum, Amsterdam
*Postcard of the Van Gogh Museum viewed from Museumplein, c. 1973, Collection Van Gogh Museum, Amsterdam
* Letter from Vincent van Gogh to Theo van Gogh with sketch of Sower with Setting Sun (verso) , Arles, c. 21 November 1888, Credits (obliged to state): Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation)
* Vincent van Gogh (1853-1890) Van Gogh Museum, (Vincent van Gogh Stichting)
* Theo van Gogh (1857-1891), Van Gogh Museum Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation)
*Jo van Gogh-Bonger (1862-1925), Van Gogh Museum (Vincent van Gogh Stichting)
* In the Café: Agostina Segatori in Le Tambourin, Paris, January-March 1887, Credits : Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation)
* Field with Irises near Arles, Arles, May 1888, Credits: Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation)
* Self-Portrait as a Painter , Paris, December 1887-February 1888, Credits: Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation)
* Self-Portrait with Bandaged Ear, Arles, January 1889, Credits: The Samuel Courtauld Trust, The Courtauld Gallery, London
* Tree Roots, Auvers-sur-Oise, July 1890, Credits: Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation)
* Sunflowers, Arles, January 1889, Credits : Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation)
*Almond Blossom, Saint-Rémy-de-Provence, February 1890, Credits: Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation)
*.The Yellow House (The Street), Arles, September 1888, Credits : Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation)
* The Bedroom, Arles, October 1888, Credits: Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation)
* The Sower, Arles, November 1888, Credits: Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation)
* Wheatfield with Crows, Auvers-sur-Oise, July 1890, Credits: Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation) - this painting is on view again from 12 May 2023, in the exhibition Van Gogh in Auvers.
* Wheatfield under Thunderclouds, Auvers-sur-Oise, July 1890, Credits: Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation) - this painting is on view again from 12 May 2023, in the exhibition Van Gogh in Auvers.
Comments