Jannis Kounellis / Γιάννης Κουνέλλης: αφιέρωμα στον πρωτοπόρο δημιουργό και βασικό πρόσωπο του ιταλικού κινήματος της arte povera («φτωχή τέχνη»), που καταφέρνει να μετατρέπει οικεία καθημερινά υλικά, φορτισμένα με ιστορία και νόημα, σε ποιητικές συνθέσεις
-------------
Δείτε το videocast / vodcast / videopodcast στο YouTube κάνοντας κλικ επάνω
Ακούστε το podcast στο Spotify κάνοντας κλικ επάνω, ή στο podcasters κάτω
-------------
Ο ελληνικής καταγωγής ριζοσπάστης καλλιτέχνης ο οποίος έζησε και μεγαλούργησε στην Ιταλία, κατάφερε με το πρωτοποριακό έργο του -που απλώνεται στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα- να κατακτήσει την παγκόσμια εικαστική αναγνώριση και τον κόσμο τής Σύγχρονης Τέχνης. Έφτιαχνε δημιουργίες από φθηνά υλικά, ακόμη και ζωντανά ζώα πάντα πειραματιζόμενος και όσο το έργο του γινόταν λιγότερο ζωγραφικό, εκείνος επέμενε ότι ήταν ζωγράφος πάνω από όλα. Η πρακτική του αφορούσε τη γλυπτική, την παράσταση, την εγκατάσταση και τη ζωγραφική, με ανόμοια μέσα. Τα θεαματικά έργα του με καθημερινά αντικείμενα, έχουν μια πλούσια ιστορία, που προκαλούν συνειρμούς, ήχους και μυρωδιές γνωστές σε όλους μας, Ο καταπληκτικός δημιουργός, πέρασε από τους καμβάδες στις εγκαταστάσεις, κι από κει στις περφόρμανς και τις τυχαίες προσαρμογές, υποδεικνύοντας πάντα την ελευθερία της ζωής
-----
**Αυτή την εποχή απολαμβάνουμε τα συγκλονιστικά έργα του στην παρουσίαση ARTIST ROOMS στην πρωτοποριακή πινακοθήκη Tate Modern εδώ στο Λονδίνο. Μέσω του ARTIST ROOMS, σημαντικοί δημιουργοί και το εκπληκτικό έργο τους προβάλλονται, ώστε οι θεατές να έχουν την ευκαιρία να εμπλακούν σε δημιουργικά έργα, να ανακαλύψουν περισσότερα για την τέχνη και τους καλλιτέχνες και να μάθουν νέες τάσεις και δεξιότητες.
-------------
Καθημερινότητα και λυρισμός, εμπειρία και θαυμασμός. Ιδέες και οράματα, κλεισμένα σε μια γκαλερί που όμως παραπέμπουν σε έναν κόσμο έξω από τα τείχη.
Περπατώντας ανάμεσα σε υλικά και αντικείμενα που μοιράζονται τον ίδιο χώρο με εμάς ως θεατές φτιάχνονται εικόνες και διαθέσεις δυνατές, κοσμικές και παράξενες ταυτόχρονα.
Βρισκόμαστε στην Tate Modern εδώ δίπλα από τον Τάμεση στο Bankside, στην καρδιά του Σίτι στο Λονδίνο και απολαμβάνουμε μέσω του ARTIST ROOMS, σημαντικά έργα τέχνης.
Είναι μια συλλογή μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης που ιδρύθηκε το 2008 και περιλαμβάνει σημαντικά έργα περισσότερων από 40 διεθνών καλλιτεχνών, με κατευθυντήρια αρχή την προβολή της δουλειάς κάθε καλλιτέχνη σε αποκλειστικές ατομικές εκθέσεις.
Φέτος το πρόγραμμα και η συλλογή ARTIST ROOMS που δίνει την δυνατότητα στους θεατές-επισκέπτες να εμπλακούν σε δημιουργικά έργα, να ανακαλύψουν περισσότερα για την τέχνη και τους καλλιτέχνες και να μάθουν νέες δεξιότητες μας αποκαλύπτει το έργο του πρωτοποριακού, ριζοσπάστη δημιουργού Γιάννη Κουνέλλη (Jannis Kounellis).
O Γιάννης Κουνέλλης με το τεράστιο ταλέντο του, μετατρέπει οικεία υλικά, φορτισμένα με ιστορία και νόημα, σε ποιητικές συνθέσεις.
Περιδιαβαίνοντας στο χώρο, συνειδητοποιούμε πως πολλές από τις εγκαταστάσεις του Κουνέλλη αλλάζουν διακριτικά την αρχιτεκτονική της γκαλερί, όπως οι πέτρες που φράζουν το πέρασμα ανάμεσα σε δύο δωμάτια. Κάποιες δημιουργίες του, προτείνουν την παρουσία και τη δράση των ανθρώπων: σε ένα έργο συνδυάζεται αρμονικά η ζωγραφική, η γλυπτική και η περφόρμανς. Μια άδεια καρέκλα βρίσκεται περιμένοντας έναν βιολοντσελίστα να παίξει τις ζωγραφισμένες νότες. Τα έργα έχουν ισχυρούς συνειρμούς τόσο αισθητηριακούς όσο και πολιτιστικούς, όπως αυτοί που περιλαμβάνουν καμπάνες αλλά και κόκκους καφέ.
Ο Γιάννης Κουνέλλης υπήρξε πρωτοπόρος του κινήματος arte povera («φτωχή τέχνη»), ο οποίος δημιούργησε θεαματικά γλυπτά από καθημερινά, οικεία αντικείμενα.
Στην κυριολεξία ο όρος Arte Povera σημαίνει “φτωχή τέχνη”. Ο όρος επινοήθηκε από τον Ιταλό κριτικό τέχνης Germano Celant το 1967 και αναφέρεται στην Ιταλία σε μια περίοδο αναστάτωσης και πολιτικών αλλαγών στα τέλη της δεκαετίας του 1960, όταν οι καλλιτέχνες έπαιρναν μια ριζοσπαστική στάση στο έργο τους.
Οι καλλιτέχνες επιτίθεντο στις αξίες των καθιερωμένων θεσμών της πολιτικής, της βιομηχανίας και του πολιτισμού γενικότερα.
Ήταν ένα καλλιτεχνικό κίνημα που έλαβε χώρα μεταξύ του τέλους της δεκαετίας του 1960 και των αρχών της δεκαετίας του 1970 σε μεγάλες πόλεις σε όλη την Ιταλία και κυρίως στο Τορίνο. Το κίνημα θέριεψε και έγινε σημαντικό επίσης στο Μιλάνο, τη Ρώμη, τη Γένοβα, την Βενετία, τη Νάπολη και την Μπολόνια.
Οι πρώτες εκθέσεις καλλιτεχνών που συνδέονται με την Arte Povera πραγματοποιήθηκαν στην γκαλερί Christian Stein στο Τορίνο όμως, η έκθεση "Im Spazio" (Ο Χώρος των Σκέψεων), που επιμελήθηκε ο Celant στην Galleria La Bertesca στη Γένοβα, από τον Σεπτέμβριο έως τον Οκτώβριο του 1967, θεωρείται ως η επίσημη αφετηρία της Arte Povera.
Ο Celant, ο οποίος έγινε ένας από τους σημαντικότερους υποστηρικτές της Arte Povera, διοργάνωσε δύο εκθέσεις το 1967 και το 1968, ακολουθούμενες από ένα σημαντικό βιβλίο που εκδόθηκε το 1985 με τίτλο “Arte Povera Storie e protagonisti / Arte Povera”. “Ιστορίες και Πρωταγωνιστές”, λοιπόν, που προωθούν την έννοια μιας επαναστατικής τέχνης, απαλλαγμένης από συμβάσεις, τη δύναμη της δομής αλλά και την υφιστάμενη αγορά.
Παρόλο που ο Celant προσπάθησε να συμπεριλάβει τα ριζοσπαστικά στοιχεία ολόκληρης της διεθνούς σκηνής, ο όρος επικεντρώθηκε σωστά σε μια ομάδα Ιταλών καλλιτεχνών που επιτέθηκαν στην εταιρική νοοτροπία με μια τέχνη αντισυμβατικών υλικών και στυλ. Συχνά οι δημιουργοί χρησιμοποιούσαν οικεία αντικείμενα που βρίσκονται παντού γύρω μας και ναι, αυτά και μόνον αυτά, είναι τα έργα τους.
Αρκετές προσωπικότητες συνδέονται στενά με το κίνημα και βέβαια ανάμεσά τους διακρίνουμε τον “δικό μας”, Γιάννη Κουνέλλη (Jannis Kounellis), ο οποίος έζησε και δημιούργησε με έδρα την Ρώμη.
** Γεννήθηκε στον Πειραιά στις 23 Μαρτίου 1936 και έζησε στην Ελλάδα κατά την περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου Πολέμου. Θέλησε να σπουδάσει Τέχνη αλλά απορρίφθηκε από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα και έτσι το 1956 στην ηλικία των 20 χρόνων -παντρεμένος ήδη από τα 17 του-, έφυγε και εγκαταστάθηκε στη Ρώμη όπου σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών.
Ήθελε να γνωρίσει τον κόσμο και φτάνοντας στην ιταλική πρωτεύουσα ορκίζεται να μην μιλήσει ποτέ ξανά ελληνικά. Βασικό πρόσωπο που συνδέεται με την Arte Povera λοιπόν, σπουδάζει για τέσσερα χρόνια και το έργο του από την πρώτη στιγμή είναι ριζοσπαστικό.
Από το 1960 έως το 1966 ο Κουνέλλης πέρασε μια περίοδο μόνο ζωγραφικής δημιουργίας. Σε μερικά από τα πρώτα του έργα, άρχισε να απεικονίζει αριθμούς, γράμματα και λέξεις στους καμβάδες του, αντανακλώντας συχνά διαφημίσεις και πινακίδες που έβλεπε στους δρόμους.
Το 1960 άρχισε να βάζει στο έργο του γλυπτά κομμάτια, όπως πραγματικές πινακίδες. Την ίδια χρονιά φόρεσε έναν από τους πίνακές του με στένσιλ ως ένδυμα και δημιούργησε μια παράσταση στο στούντιό του για να δείξει ότι έγινε κυριολεκτικά ένα με τη ζωγραφική του. Αυτή η νέα σύγκλιση ζωγραφικής, γλυπτικής και παράστασης ήταν η διέξοδος του Κουνέλλη από την παραδοσιακή τέχνη.
Το 1961 άρχισε να ζωγραφίζει σε εφημερίδες για να αντικατοπτρίζει τα συναισθήματά του για τη σύγχρονη κοινωνία και την πολιτική, και από το 1963, εισάγει στα έργα του αντικείμενα, ανάμεσά τους ζωντανά ζώα αλλά και φωτιά, χώμα, σάκους από λινάτσα ακόμα και χρυσό. Αντικατέστησε τον καμβά με κουφώματα κρεβατιού, πόρτες, παράθυρα ή απλά δημιουργεί στους χώρους των γκαλερί.
Το 1967, ο Κουνέλλης συνδέεται άμεσα πια με την Arte Povera, καθώς συμμετέχει στην έκθεση «Arte Povera – e IM Spazio» στην γκαλερί La Bertesca στη Γένοβα σε επιμέλεια Celant, η οποία συγκέντρωσε καλλιτέχνες που το έργο τους αφορούσε το χώρο μεταξύ τέχνης και ζωής, φύσης και πολιτισμού.
Το 1968 εκθέτει το «Senza titolo (Χωρίς τίτλο)», το οποίο αποτελούνταν από ακατέργαστο μαλλί, σχοινί και μια ξύλινη κατασκευή όλα ακουμπισμένα σε έναν τοίχο. Ο Κουνέλλης τοποθέτησε με τη ζωγραφική του ζωντανά πουλιά σε κλουβιά μαζί με τριαντάφυλλα, και υφασμάτινα κομμάτια καρφιτσωμένα σε καμβά.
Μια άναρχη ελευθερία κυριάρχησε στο έργο του πέρα από συμβατικές τεχνοτροπίες και υλικά καθώς μετέτρεπε τους εκθεσιακούς χώρους σε μια σκηνή όπου η πραγματική ζωή και η μυθοπλασία μπορούσαν να ενωθούν.
Οι θεατές των έργων του γίνονται και εκείνοι μέρος της σκηνής και της δημιουργίας, ένα απαραίτητο συστατικό μέσα στο χώρο της γκαλερί. Συνεχίζει να δημιουργεί με ζώα και το 1969, εκθέτει δώδεκα ζωντανά άλογα, σαν να ήταν αυτοκίνητα, στην Galleria l'Attico σε ένα παλιό γκαράζ και εντυπωσιάζει για άλλη μια φορά.
Σταδιακά, ο Κουνέλλης εισήγαγε νέα υλικά, όπως πυρσούς προπανίου, καπνό, κάρβουνο, κρέας, αλεσμένο καφέ, μόλυβδο και βέβαια ξύλινα αντικείμενα στις εγκαταστάσεις του. Μπόρεσε επίσης να δει το έργο του πέρα από το περιβάλλον της γκαλερί, σε ιστορικούς και βιομηχανικούς χώρους.
Το έργο του Κουνέλλη από τη δεκαετία του 1980, αποτελούνταν επίσης από γλυπτά και παραστάσεις με ασυνήθιστα υλικά, ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη, και γίνεται πηγή έμπνευσης για νεότερους καλλιτέχνες.
Το έργο του γίνεται αναπόσπαστο μέρος πολλών διάσημων, διεθνών συλλογών μουσείων και γκαλερί.
Το 1997, ο Κουνέλλης τοποθέτησε δεκατρείς ντουλάπες και δύο πόρτες που ήταν σφραγισμένες με μόλυβδο κατά μήκος μιας προεξοχής σκαλωσιάς που εμπόδιζε την είσοδο σε μια κεντρική αίθουσα.
Περνώντας από τους καμβάδες στις εγκαταστάσεις, τις περφόρμανς και τις τυχαίες προσαρμογές, η πρακτική του στην Τέχνη αφορούσε την δημιουργία με ανόμοια μέσα που μπορούν να υποδεικνύουν την ελευθερία της ζωής.
Καταφέρνει να φτιάχνει δημιουργίες από φθηνά υλικά, ακόμη και ζωντανά ζώα πάντα πειραματιζόμενος και όσο το έργο του γινόταν λιγότερο ζωγραφικό, εκείνος επέμενε ότι ήταν ζωγράφος πάνω από όλα, μέχρι το τέλος της ζωής του, στις 16 Φεβρουαρίου 2017 στη Ρώμη, στην ηλικία των 81 ετών.
Ανεκτίμητο και θαυμαστό το εκπληκτικό έργο του, αντικατοπτρίζει στο βάθος του χρόνου μια περίοδο ραγδαίων κοινωνικών αλλαγών. Διχάζεται ανάμεσα στη βιομηχανική και αγροτική ζωή, την παράδοση και την καινοτομία, την αρχαιότητα και τον νεωτερισμό. Τα έργα του Κουνέλλη εκφράζουν αυτή τη σύγκρουση αξιών συνδυάζοντας στοιχεία με αντίθεση, όπως ακατέργαστο ξύλο και δοκούς από χάλυβα, ή χορδές από πολύχρωμο γυαλί που κρέμονται δίπλα σε ένα ανάχωμα από μαύρο κάρβουνο.
Aπό το 1989 έως το 2005 ο Κουνέλλης έφτιαξε μια σειρά έργων σε εκδόσεις, που χαρακτηρίστηκαν πολλαπλές, στις οποίες ενσωμάτωσε στοιχεία αντλημένα από το λεξιλόγιο της προηγούμενης πρακτικής του. Το Untitled (Sack with Z) είναι ένα από αυτά τα πολλαπλάσια, που παράγονται σε μια έκδοση από είκοσι πέντε οντότητες. Ανάμεσά τους και το Untitled (Hair) 2004 είναι ένα έργο επιτοίχιο που αποτελείται από ένα ατσάλινο κουτί με προσανατολισμό πορτραίτου, στο οποίο είναι τοποθετημένα τέσσερα μακρυά, μαύρα ανθρώπινα μαλλιά.
Το Untitled 1960 είναι ένας πίνακας σε καμβά. Ένα τραχύ, υπόλευκο ορθογώνιο βρίσκεται στο κέντρο της εικόνας που περιβάλλεται από μια ακατέργαστη άκρη καμβά με πολλά σημάδια και αριθμούς με διάτρητο στην επιφάνεια με μαύρο χρώμα. Το κείμενο κυριαρχεί στο επάνω μέρος του καμβά. Θα μπορούσε να διαβαστεί σαν ένας μαθηματικός τύπος ως: «X x 44 4», με τα δύο πρώτα σχήματα «Χ» υπογραμμισμένα. Ωστόσο, τα ίχνη τους, δεν φαίνεται να “κάθονται” σε ομαλό καμβά,. τα δύο X φαίνονται ανισόρροπα στη γραμμική τους πλατφόρμα, με το μικρότερο από τα δύο να φαίνεται να ανατρέπεται.
Υπέροχες χαλκογραφίες και απίθανες εκτυπώσεις, πλάκες που κατασκευάστηκαν τον Ιανουάριο του 1999 στο στούντιο του Κουνέλλη στη Ρώμη, χρησιμοποιώντας τεχνικές που περιλαμβάνουν χάραξη με μαλακό υπόστρωμα, drypoint και aquatint καθώς και υλικά γνωστά από άλλες δημιουργίες στη δουλειά του Κουνέλλη, όπως λιωμένο μόλυβδο και κερί, ανθρώπινα μαλλιά, σπασμένο γυαλί, κάρβουνο και άλας. Το αποτέλεσμα είναι μια σειρά από δώδεκα μικρές, σαγηνευτικές αφηρημένες εικόνες.
Σε ένα από τα πιο ισχυρά αισθητικά έργα του -Untitled, 1969-, ο Κουνέλλης φράζει μια πόρτα στον εκθεσιακό χώρο, περιορίζοντας έτσι τα πιθανά σημεία πρόσβασης και εξόδου από την γκαλερί. Όπως πολλοί από τους συγχρόνους του, έτσι στράφηκε σε μια αρχαία τεχνική για να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες ανησυχίες. Εδώ η παραδοσιακή μέθοδος είναι η ξερολιθιά, που χρησιμοποιείται συνηθέστερα για τη διαίρεση της γεωργικής γης, αλλά και παραπέμποντας στις φραγμένες πόρτες εγκαταλελειμμένων σπιτιών στην πατρίδα του καλλιτέχνη στην Ελλάδα. Το έργο εφιστά την προσοχή στην αρχιτεκτονική του μουσείου και δημιουργεί ένα κάπως απειλητικό περιβάλλον για τον θεατή.
Το αριστουργηματικό “Coal Sculpture with Wall of Colored Glass”, 1990–2005 (Γλυπτό από κάρβουνο με τοίχο από χρωματιστό γυαλί) είναι μια εγκατάσταση που αποτελείται από δύο συστατικά μέρη: ένα παραβάν από κομμάτια γυαλιού και μια αποθήκη κάρβουνου, κατασκευασμένη από χάλυβα. Καταλαμβάνει το δωμάτιο, ξεχειλίζει μπορούμε να πούμε από υπερβολή, καθώς αποτελείται από ένα ατσάλινο πλαίσιο από το οποίο κρέμεται μια κουρτίνα από οδοντωτούς γυάλινους σβόλους σε πολλά χρώματα, περασμένοι σε τριάντα τέσσερα κατακόρυφα σύρματα. Κάθε σύρμα χωράει περίπου είκοσι έως είκοσι πέντε κομμάτια γυαλιού. Μπροστά από την εγκατάσταση, στην αριστερή πλευρά, υπάρχει μια αποθήκη κάρβουνου από έλαση χάλυβα, στην οποία υπάρχει ένας σωρός από μαύρο κάρβουνο που χύνεται ελαφρά στο πάτωμα. Πάνω από το σωρό του κάρβουνου από μια αγκιστρωμένη χαλύβδινη ράβδο κρέμεται μια λάμπα παραφίνης που δεν ανάβει. Η λάμπα έχει ένα βολβώδες κρυστάλλινο γυάλινο φανάρι με στρογγυλό χείλος. Απίθανος πραγματικά συνδυασμός.
Το μεγαλειώδες Bells, 1993 (Καμπάνες) αποτελείται από τρία ξύλινα δοκάρια, τρεις χάλκινες καμπάνες και διαφορετικά μήκη σχοινιού. Οι δοκοί ανάλογα με τον χώρο, είτε στοιβάζονται, είτε σφηνώνονται ανάμεσα σε δύο τοίχους, είτε ανάμεσα σε δύο όρθια στηρίγματα, επιτρέποντάς τους να στηρίζονται ολόκληροι σε γωνία περίπου είκοσι μοιρών σε σχέση με το δάπεδο. Το κάτω άκρο των δοκών ακουμπά στο δάπεδο, ενώ στο υψηλότερο άκρο, κάθε δοκός έχει μια καμπάνα, σαν αυτές που συναντάμε στα ξωκλήσια. Οι καμπάνες κρέμονται από δυνατούς και παράξενα μεγάλους κόμπους σε χαλαρή διάθεση και διάταξη. Κάθε σήμαντρο έχει μια swag διακόσμηση στο εξωτερικό και περίτεχνα φιλιγκράν μοτίβα γύρω από τη μέση, ενώ το εσωτερικό είναι απλό με ένα γλωσσίδι να κρέμεται από το κέντρο τους.
Ορθογώνια χαλύβδινα κουτιά με γυάλινη πρόσοψη μας ταξιδεύουν στους παράξενους ποιητικούς κόσμους του Γιάννη Κουνέλλη με τυπωμένες λιθογραφίες και κολλημένες δοκούς. Εδώ ερχόμαστε να αποκτήσουμε μια νέα οπτική του κόσμου μας, όπως συμβαίνει με το Untitled (Sewing Machine) 2004 (Ραπτομηχανή). Είναι ένα επιτοίχιο έργο που αποτελείται από ένα ορθογώνιο ατσάλινο κουτί με γυάλινη πρόσοψη. Ένα ατσάλινο ράφι χωρίζει τον χώρο πίσω από το τζάμι, στερεωμένο διαγώνια προς τα πάνω από αριστερά προς τα δεξιά. Το ράφι φέρει πάνω του, μια παλιά ραπτομηχανή Singer, ενώ κάτω από το ράφι είναι ένα διπλωμένο μαύρο παλτό με μπλε φόδρα. Ένα από τα κουμπιά του παλτού είναι ορατό και πάνω του διακρίνεται μια διακόσμηση άγκυρας. Από το 1989 έως το 2005 ο Κουνέλλης έφτιαξε μια σειρά τέτοιου προσανατολισμού έργων.
Η οπτική μας ταράζεται καθώς ένας τεράστιος τετράγωνος κίτρινος πίνακας πάνω από δύο μέτρα, υψώνεται και καταλαμβάνει τον τοίχο λίγα εκατοστά πάνω από το πάτωμα. Ενα ορθογώνιο πλαίσιο κρεβατιού από γυαλισμένο χάλυβα με σφιχτά, στριφτά ελατήρια κρέμεται από ένα γάντζο μπροστά προσπαθώντας να ισορροπεί. κάθεται υπό γωνία ως προς τις κάθετες γραμμές της κίτρινης επιφάνειας. Είναι το Untitled 1993 όπου ο όγκος και το βάρος του σκελετού του κρεβατιού έρχονται σε αντίθεση με την επιπεδότητα της βαμμένης επιφάνειας.
Υπέροχο, μαύρο και περίτεχνο το Untitled (Knife and Train) 2002 (Μαχαίρι και Τρένο). ένα επιτοίχιο έργο που αποτελείται από ένα ορθογώνιο χαλύβδινο κουτί με προσανατολισμό πορτρέτου που περιέχει πέντε μαχαίρια κουζίνας και δύο κινητήρες τρένου παιχνιδιού. Τα μαχαίρια απέχουν κανονικά και τοποθετούνται οριζόντια έτσι ώστε η βάση κάθε λαβής, στα δεξιά, και η άκρη κάθε λεπίδας, στα αριστερά, να ακουμπούν στις άκρες. Η αιχμηρή άκρη της λεπίδας είναι στραμμένη προς τα έξω, προς τον θεατή.
Κοφτερά μαχαίρια μάγειρα με γυαλιστερές ατσάλινες λεπίδες και αιχμηρά ψαλίδια ράφτη, αλλά και κόκκοι καφέ, σε γυάλινες προθήκες που τα συγκρατούν ασφαλή με πλαίσια από γαλβανισμένο χάλυβα. Έργα που στο μπαγκράουντ ενσωματώνουν και παίζουν με εύθραυστα υλικά, χαρτί, καλώδια, εκτυπώσεις και χρώμα.
Και ξαφνικά αντιλαμβάνεσαι δυο πουλιά με ανοιχτά τα φτερά τους να αιωρούνται σε ένα τοίχο, καθώς ο χρόνος έχει σταματήσει για μια στιγμή. Η πόλη απλώνει γραμμική και τρισδιάστατη. Μια απλή εγκατάσταση σε ένα ολόλευκο τοίχο το Untitled, 1979, η έλλειψη λεπτομέρειας στα 3D στοιχεία του λειτουργεί καλά για να τα ενώσει με τον περιβάλλοντα χώρο και τα σκούρα πουλιά. Η σύνθεση και η ιδέα με την περιορισμένη χρωματική γκάμα είναι αρκετά δυνατή.
Όμως εκεί που ο θεατής αποθεώνει το πνεύμα και την έμπνευση του δημιουργού είναι πραγματικά υπέροχο και Untitled, 1971. Αναβλύζει πνεύμα, ήχους και μουσική. Είναι ένας μεγάλος καμβάς κρεμασμένος στον τοίχο με μια ξύλινη καρέκλα τοποθετημένη στο πάτωμα στα αριστερά του πίνακα. Ο καμβάς σε σχήμα τοπίου είναι βαμμένος σε σκούρο μπλε-πράσινο χρώμα και πάνω του σημειώνεται αποτυπώνεται ένα κομμάτι μουσικής ζωγραφισμένο σε μαύρο χρώμα γερμένο στη δεξιά πλευρά του. Όταν αυτό το έργο εκτέθηκε για πρώτη φορά στο Modern Art Agency στη Νάπολη, ένας τσελίστας κάθισε στην καρέκλα δίπλα στον πίνακα και έπαιζε συνεχώς σε loop τη μουσική που εμφανίζεται στον καμβά. Ένα κομμάτι σύνθεση του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, Τα Πάθη κατά τον Άγιο Ιωάννη, που συντέθηκε το 1723–4. Σχεδόν ακούς την μουσική και βυθίζεσαι στις νότες που πετούν ανέμελα και η λυρικά ποιητική εγκατάσταση σε συνεπαίρνει.
** Πριν μια δεκαετία περίπου είχαμε την μοναδική ευτυχία να απολαύσουμε μια συγκλονιστική ειδική περφόρμανς σε σχέση με το έργο του τρομερού Γιάννη Κουνέλλη στις υπέροχες αίθουσες στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MoMA) στη Νέα Υόρκη.
Ενας πίνακας, μια μπαλαρίνα, κι ένας βιολιστής. Ο μεγάλος εικαστικός με το έργο του "Da inventare sul posto (To invent on the spot) (Να εφευρίσκουμε επί τόπου)”, 1972. τα συνένωσε όλα μαζί, κλείνοντας στον καμβά του ένα πεντάγραμμο και νότες από την χαρακτηριστική μουσική του Ιγκόρ Στραβίνσκι για το μπαλέτο “Pulcinella”. Το Μουσείο σε συνεργασία με το Brooklyn Ballet δημιούργησαν μια καταπληκτική παρουσίαση του έργου έτσι όπως το οραματίστηκε ο δημιουργός του με ζωντανή μουσική από βιολιστή αλλά και έξι χορευτές που χόρευαν μπροστά στο έργο. Μπορείτε να το δείτε εδώ: https://www.agnitha.com/post/jannis-kounellis
Ο ξεχωριστός Γιάννης Κουνέλλης κατάφερε και είχε μια ιδιαίτερα ξεχωριστή συμβολή σε ένα από τα πιο προκλητικά καλλιτεχνικά κινήματα της μεταπολεμικής Ευρώπης. Τα θεαματικά γλυπτά του και οι αριστουργηματικές εγκαταστάσεις του από «φτωχά», καθημερινά αντικείμενα – κομμάτια ξύλου, άνθρακα, τσουβάλια, χάλυβα και μόλυβδο-, τακτοποιημένα σε εκπληκτικές αντιπαραθέσεις στους τοίχους των γκαλερί ή στοιβαγμένα ασυνήθιστα στο πάτωμα, αποτυπώνουν και τονίζουν τις διαφορετικές φυσικές ιδιότητες και τις λειτουργικές συσχετίσεις των υλικών, έτσι ώστε να ενισχυθεί η αντίληψη των θεατών για την καθημερινή πραγματικότητα, τις αντιξοότητες αλλά και την σύγχυση που επικρατεί στην σύγχρονη κοινωνία μας. Διδακτικός, πρωτοποριακός, ποιητικός, επαναστάτης.
----------
** Πληροφορίες για την παρουσίαση «ARTIST ROOMS: Jannis Kounellis», στην Tate Modern στο Λονδίνο, μπορείτε να βρείτε εδώ: https://www.tate.org.uk/visit/tate-modern/display/jannis-kounellis
----------
** Photo: A. KATSIOULA
Comentários