‘Van Gogh: Poets and Lovers’: αγαπημένοι πίνακες του Βίνσεντ βαν Γκογκ / Vincent van Gogh, από όλο τον κόσμο, συγκεντρώθηκαν σε μια εκπληκτική παρουσίαση γεμάτη ποίηση και αγάπη, για να γιορτάσουμε τα 200ά γενέθλια της Εθνικής Πινακοθήκης (The National Gallery) στο Λονδίνο
-----------
Δείτε το videopodcast στο YouTube κάνοντας κλικ επάνω
Ακούστε το podcast στο Spotify κάνοντας κλικ επάνω, ή στο Spotify for creators κάτω
--------------------
Από την Αγνή Κατσιούλα
---------------------

Η ποιητική φαντασία και οι ιδέες που συνδέονται με την αγάπη εξελίχθηκαν σε κεντρικά θέματα για τον ψυχωσικό αυτόχειρα Ολλανδό καλλιτέχνη, ειδικά την εποχή που δημιούργησε στην Αρλ (Arles) και το άσυλο Σεν-Ρεμί (Saint-Rémy) στη Νότια Γαλλία (1888-90). Μέσα σε αυτά τα μόλις δύο χρόνια, ο Βαν Γκογκ έφερε επανάσταση στο στυλ του σε μια συμφωνία ποιητικού χρώματος και υφής. Εμπνεύστηκε από ποιητές, συγγραφείς και καλλιτέχνες και η έκθεση αυτή στην βρετανική πρωτεύουσα μας δίνει την δυνατότητα να παρακολουθούμε αυτή τη στιγμή ως μια αποφασιστική περίοδο στην καριέρα του.

Η επιθυμία του να αφηγηθεί ιστορίες κατορθώνει να δημιουργήσει ένα τοπίο ποιητικού λυρισμού και ρομαντικής αγάπης σε φιλόδοξη κλίμακα. Ο φωτεινός κόσμος του με τους εντυπωσιακούς πίνακες απλωμένος σε 8 μεγάλες αίθουσες, πάντα κατάμεστες από θεατές, ήρθε να μας θυμίσει μέσα από το έργο του, το ταλέντο τού μετα-ιμπρεσιονιστή μάστερ που έμαθε να βλέπει και να αποτυπώνει τον κόσμο γύρω του φτιάχνοντας την μοναδική δική του ωδή. Η έκθεση, με περίπου 60 έργα και σχέδια, διερευνά τη συναρπαστική πρακτική του καλλιτέχνη να μετατρέπει τα μέρη που συνάντησε σε εξιδανικευμένους χώρους στην τέχνη του, δημιουργώντας έτσι ένα βαθιά ηχητικό και ποιητικό πλαίσιο, για το έργο του.
-----------

Χαρακτηρίστηκε η έκθεση του αιώνα, με πέντε αστέρια, τα εισιτήρια για το κοινό εξαντλήθηκαν μέσα σε λίγες ώρες, μήνες πριν ανοίξει τις πόρτες της στους θεατές. Ναι, το φως της Νότιας Γαλλίας, απαστράπτον έλουσε θεραπευτικά το κέντρο της βρετανικής πρωτεύουσας καθώς τα εντυπωσιακά έργα του μετα- ιμπρεσιονιστή μάστερ Βίνσεντ βαν Γκογκ κατέλαβαν με την ομορφιά τους την Εθνική Πινακοθήκη (The National Gallery) εδώ στο χειμερινό, παγωμένο Λονδίνο.

Αυτός ο κακός καιρός μας δεν πτόησε τους αποφασισμένους επισκέπτες ώστε να διαλογιστούμε θεραπευτικά με την απαράμιλλη τέχνη του, τις υπερβολικές σε χρώμα και με κίνηση πινελιές του.

‘Van Gogh: Poets and Lovers’ ο τίτλος της και ναι, είναι εντυπωσιακό, καθημερινά οι ουρές της εισόδου σχημάτιζαν για ώρες μαιάνδρους στο πλακόστρωτο της πλατείας Τραφάλγκαρ. Λονδρέζοι, Βρετανοί, αλλά και πολλοί μα πάρα πολλοί τουρίστες από κάθε γωνιά της γης που βρέθηκαν αυτή την περίοδο στο Λονδίνο κατόρθωσαν να φτιάξουν ένα πολύχρωμο πλήθος “προσκυνητών” του μεγαλείου του.

Οι ομπρέλες άνοιγαν και ξαναέκλειναν, οι τσάντες έδιναν ένα βιαστικό σνακ της αναμονής, η υπομονή όμως δεν εξαντλείται, κανείς δεν παρέκκλινε, καθώς ο ιερός σκοπός όλων είναι να μπούμε στην ψυχή του, να δούμε με τα μάτια του και να ψηλαφήσουμε με τον μοναδικό του τρόπο τον κόσμο μας.
Ευτυχώς, τα μέλη δεν χρειάζεται να κλείσουμε εισιτήριο, αλλά την ουρά δεν την γλυτώνεις, αν χάσεις την ευκαιρία να απολαύσεις την κάθε έκθεση σε καθορισμένες ημερομηνίες πριν ανοίξει για το πλατύ κοινό.

Η Εθνική Πινακοθήκη μετρώντας πάνω από 280.000 επισκέπτες της έκθεσης, αναγκάζεται να εκδώσει νέα εισιτήρια τα οποία εξαντλήθηκαν αμέσως παρατείνοντας για μερικές επιπλέον ώρες τα σαββατοκύριακα την λειτουργία της.

Βέβαια, για να κορέσει την δίψα του κοινού για την τέχνη του Βίνσεντ, έρχεται ως αποκορύφωμα η απόφαση της πινακοθήκης να ανοίξει για 24 ώρες συνεχούς λειτουργίας της έκθεσης με νυχτερινούς επισκέπτες. Είναι μόλις η δεύτερη φορά που συμβαίνει αυτό στην ιστορία της, καθώς η πρώτη ήταν για τον Λεονάρντο ντα Βίντσι και την έκθεση “Leonardo da Vinci: Painter at the Court of Milan” το 2012. Είναι εμπειρία ξημερώματα να περιδιαβαίνεις και να απολαμβάνεις τον υπέροχο κόσμο του Ολλανδού δάσκαλου.

Η Εθνική Πινακοθήκη διοργανώνει τη μεγάλη παρουσίαση – αφιέρωμα στον Βίνσεντ βαν Γκογκ για την 200ή της επέτειο. Για να τιμήσει την είσοδο της στον τρίτο αιώνα λειτουργία της διοργάνωσε την εντυπωσιακότατη έκθεση με τον εμφατικό τίτλο “Van Gogh: Poets and Lovers”, επίσης η έκθεση έρχεται για να σηματοδοτήσει την εκατονταετηρίδα από την απόκτηση -1924- των καταπληκτικών έργων του Βαν Γκογκ “Sunflowers” και “Van Gogh’s Chair”, (1888).


Είναι η πρώτη έκθεση της Πινακοθήκης αφιερωμένη στον καλλιτέχνη και είναι η πρώτη παρουσίαση του έργου του, η οποία επικεντρώνεται στις ευφάνταστες μεταμορφώσεις του Βαν Γκογκ.

Περιλαμβάνει περίπου 60 έργα και σχέδια, δάνεια από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών εικόνων από το Μουσείο Kröller Müller στο Otterlo της Ολλανδίας, το υπέροχο Μουσείο Βαν Γκογκ -ένα πραγματικό θησαυροφυλάκιο του του πνεύματός του- στο Άμστερνταμ και το Musée d'Orsay στο Παρίσι. Ομάδες από τα πιο ονομαστά έργα σε καμβάδες αλλά και έργα σε χαρτί του Βαν Γκογκ εξερευνούν με ιδανικό τρόπο, τη δημιουργική διαδικασία του καλλιτέχνη και τις πηγές έμπνευσής του.

Εκτός από τα πολλά δάνεια, η έκθεση βασίζεται στα έργα του καλλιτέχνη που βρίσκονται στη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης. Εκτός από τα διάσημα «Ηλιοτρόπια» και την «καρέκλα του Βαν Γκογκ», η γκαλερί έχει στην κατοχή της και άλλους σημαντικούς πίνακες ζωγραφικής με πολύ μεγάλη σημασία για την επανεκτίμηση του έργου του Βαν Γκογκ σε μια βασική στιγμή της καριέρας του: αυτά είναι το αριστούργημα “A Wheatfield with Cypresses” (1889) που απέκτησε η Πινακοθήκη το 1923 και το “Long Grass with Butterflies” (1890), που μπήκε στη συλλογή της το 1926.

Με βάση την εποχή του Βαν Γκογκ στην Αρλ (Arles) και το Σεν-Ρεμί (Saint-Rémy) στη Νότια Γαλλία (1888-90), η έκθεση στις μεγάλες φωτεινές αίθουσες, διερευνά εντυπωσιακά τη συναρπαστική πρακτική του καλλιτέχνη να μετατρέπει τα μέρη που συνάντησε σε εξιδανικευμένους χώρους στην τέχνη του, δημιουργώντας έτσι ένα βαθιά ηχητικό και ποιητικό πλαίσιο. για το έργο του.

Η έκθεση καταδεικνύει επίσης πώς τα πορτρέτα έπαιξαν ζωτικό ρόλο στην τέχνη του, καθώς ο Βαν Γκογκ έδωσε στα μοντέλα του συμβολικό νόημα μέσα στο καλλιτεχνικό του σύμπαν. Ποίηση και αγάπη, “ποιητές μαζί με εραστές” κρυμμένοι σε καμβάδες που έδωσαν και τον τίτλο στην έκθεση.

Το «Van Gogh: Poets and Lovers» λοιπόν, εξερευνά τον τρόπο που η ποιητική φαντασία και οι ιδέες που συνδέονται με την αγάπη εξελίχθηκαν για τον καλλιτέχνη σε κεντρικά θέματα. Στην Αρλ, για παράδειγμα, ο Βαν Γκογκ όρισε το δημόσιο πάρκο μπροστά από το περίφημο Κίτρινο Σπίτι (στο οποίο, το 1888, νοίκιασε τέσσερα δωμάτια θέλοντας να το κάνει καλλιτεχνικό κοινόβιο) ως κήπο των ποιητών, οραματιζόμενος τους Ιταλούς ποιητές της Αναγέννησης o Dante (Δάντης), ο Petrarch (Φραντσέσκο Πετράρκα, Πετράρχης) και ο Boccaccio (Τζοβάνι Μποκκάτσιο, Βοκάκιος) να κάνουν βόλτες εκεί, όπως αναφέρει σε επιστολή του στον πολυαγαπημένο αδερφό του Theo, με τον οποίο αντάλλασαν σχεδόν καθημερινά επιστολές.

Μερικοί από τους πιο ένδοξους και φημισμένους πίνακες και σχέδια του Βαν Γκογκ της εποχής συνδέονται με την ιδέα της αγάπης και τα ζευγάρια των εραστών που εμφανίζονται πολύ συχνά στους πίνακες του όπως παράδειγμα η ''Starry Night over the Rhône' (Έναστρη νύχτα) (1888), (Musée d’Orsay, Παρίσι).
Η πρόκληση της ζωγραφικής τη νύχτα κέντρισε το ενδιαφέρον του Βαν Γκογκ. Το μειονέκτημα του φωτισμού το έκανε πλεονέκτημα αφού επέλεξε για την Έναστρη Νύχτα να απαθανατίσει τις αντανακλάσεις του φωτισμού από τις λάμπες φωταερίου στην Αρλ κατά μήκος του αστραφτερού μπλε νερού του Ροδανού, με την μεγάλη Άρκτο να αποτυπώνεται αστραφτερά στα χρώματα του νυχτερινού ουρανού. Και βέβαια τι πιο ρομαντικό, να τοποθετήσει σε πρώτο πλάνο, δύο ερωτευμένους που κάνουν βόλτα στις όχθες του ποταμού, γέρνοντας απαλά ο ένας πάνω στον άλλον.

Ας θυμηθούμε πως σε αντίθεση αυτού του έργου τα άστρα που δημιούργησε στην “Έναστρη νύχτα” ένα χρόνο μετά, δηλαδή το 1889, - έργο που βρίσκεται και εκτίθεται στο MoMA-, εκεί απλώνουν και ανθίζουν σχεδόν στον με κίνηση ουρανό σαν λουλούδια, ηλίανθους θα λέγαμε.

Μα ας γυρίσουμε και ας κάνουμε μια στάση ακόμα στο καταπληκτικό 'The Yellow House (The Street)' (1888) «Το κίτρινο σπίτι (Ο δρόμος)» λοιπόν που αναφέραμε πριν. Εκτίθεται εδώ και είναι πραγματικά ένα εκπληκτικό έργο με την προοπτική και την σύνθεση, αλλά και το συναίσθημα που αποπνέει το όνειρό του. Το σπίτι αυτό στο οποίο έζησε για λιγότερο από 6 μήνες, έχει γίνει συνώνυμο του Βαν Γκογκ και του χρόνου του στη νότια Γαλλία, καθώς οραματίστηκε πως θα μπορούσε εκεί να ζει και να δημιουργεί με άλλους καλλιτέχνες όλοι μαζί. Αυτός ο πίνακας τον συνόδευε πάντα και δεν έφυγε ποτέ από την κατοχή του καλλιτέχνη και της οικογένειας Βαν Γκογκ.

Τον Μάιο και τον Ιούνιο του 1889, μετά από ένα ισχυρό ψυχωσικό επεισόδιο και την εισαγωγή του υπέροχου Βίνσεντ στο νοσοκομείο Saint-Paul de Mausole στο Saint-Rémy, ακόμα και εκεί φαντάστηκε τον κατάφυτο κήπο του ασύλου ως μια απομονωμένη τοποθεσία για τους ερωτευμένους επίσης. Η τέχνη υπήρξε θεραπευτική για τον Ολλανδό μάστερ.

Ζωγράφισε εδώ θεαματικές συνθέσεις που απεικόνιζαν την θέα στους χώρους του ασύλου με το φως του καλοκαιριού. Η έκθεση δείχνει πώς αυτή η εξιδανικευτική, η με ευφορία και ανεβασμένη διάθεση εξερεύνηση του κήπου του ασύλου, έρχεται πλήρως σε δραματική αντίθεση με έργα από το φθινόπωρο, όταν ο Βαν Γκογκ αντίθετα συνέδεσε την ίδια τοποθεσία με την ψυχική του υγεία, με τις ερινύες που τον βασάνιζαν, όχι μόνο εκείνον αλλά και των άλλων έγκλειστων γύρω του στο άσυλο.

Αντίθετα, στην Αρλ, στα τέλη του προηγούμενου καλοκαιριού του 1888, ο Βαν Γκογκ σχεδίασε να διακοσμήσει το ουτοπικό Κίτρινο Σπίτι του με έργα όπως το 'The Poet’s Garden' (Κήπο του Ποιητή), τα 'Sunflowers' (Ηλιοτρόπια), 'The Poet' ( Ο Ποιητής) και 'The Lover' (Ο Εραστής). Αυτοί οι πίνακες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη σύλληψή του για ένα δημιουργικό σχήμα που γρήγορα ανέπτυξε πέρα από τους τοίχους του Κίτρινου Σπιτιού.

Ο Βαν Γκογκ ζωγράφισε αρχικά τα «Ηλιοτρόπια» για τον φίλο του, τον καλλιτέχνη Paul Gauguin, για να τον καλωσορίσει στο σπίτι του στην Αρλ, όπου έζησαν για λίγο μαζί. Ήταν σαν να του έδινε ένα μεγάλο μπουκέτο λουλούδια. Ζωγράφισε συνολικά επτά πίνακες με ηλιοτρόπια. Εδώ σε αυτή την έκθεση ήρθαν και τα περίφημα «Ηλιοτρόπια» από το μουσείο της Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ. Λίγο διαφορετικά, με αυτό το κόκκινο στίγμα στο κέντρο ενός άνθους δεξιά.

Ο Βαν Γκογκ σκιαγράφησε επίσης ένα σχέδιο για δύο ηλιοτρόπια που εκτίθενται ως τρίπτυχο εδώ στην έκθεση σε μια εκδοχή του «La Berceuse (Lullaby: Madame Augustine Roulin Rocking a Cradle)» όπως βλέπουμε σε μια επιστολή προς τον αγαπημένο και υποστηρικτικό αδελφό του Theo.

Ναι, τα τρία έργα παρουσιάζονται μαζί όπως ο Βαν Γκογκ ονειρευόταν να εκτεθούν. Τα Ηλιοτρόπια δεξιά και αριστερά και στο κέντρο, το νανούρισμα της κυρίας Augustine, το εκπληκτικό The Lullaby!

Ενώ ο Βαν Γκογκ είναι περισσότερο γνωστός για την τολμηρή χρήση φωτεινών χρωμάτων με τις υπέροχες διακρινόμενες πινελιές στους καμβάδες του, τα σχέδιά του είναι εξίσου συναρπαστικά. Στην έκθεση παρουσιάζονται 14 εξαιρετικά σχέδιά του, γεμάτα εμφανέστατα με την ενέργεια και τον δυναμισμό του χεριού του. Τοπία γύρω από την Αρλ, δέντρα, τοποθεσίες, βράχοι, ολοζώντανοι θάμνοι και πόες που κυριολεκτικά θροΐζουν στο πέρασμα...

Ναι, εδώ σ΄ αυτή την καταπληκτική παρουσίαση που μας χαρίζει η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου, έχουμε την μοναδική ευκαιρία να πλησιάσουμε και να μπούμε κυριολεκτικά μέσα στο πινέλο με το παχύ στρώμα χρώματος του υπέροχου Βίνσεντ. Να παρακολουθήσουμε την κίνηση, να έρθουμε κυριολεκτικά πρόσωπο με τις πραγματικά “τρισδιάστατες” πινελιές του, να επιθεωρήσουμε τον τρόπο που αιχμαλωτίζει το φως και τους εραστές, τους κήπους και τα όνειρα, μέσα από την εφαρμογή μπογιάς και κάνοντας βήματα πίσω να θαυμάσουμε την κίνηση στο μεγαλείο του έργου του.

Ο Βαν Γκογκ κυριολεκτικά μας παρασύρει στα ποιητικά οράματά του, αιχμαλωτίζοντας τους ερωτευμένους που κάνουν βόλτες στις όχθες του Ροδανού ή στο δημόσιο πάρκο στην Αρλ, αυτό που ονόμασε ποιητικά ως The Poets Garden όπως ήδη είπαμε. Βυθιζόμαστε στον δημιουργικό του κόσμο με την έμπνευση να μας τυλίγει.

Η έκθεση επίσης πρέπει να αναφέρουμε πως δείχνει τον τρόπο που ο καλλιτέχνης προσπάθησε να δημιουργήσει σημαντικές συνθέσεις έργων για μια έκθεση στο Παρίσι, αρχικά το 1889, δηλαδή το έτος της έκθεσης Exposition Universelle, όταν ήλπιζε να τις παρουσιάσει ως μια συνεκτική ομάδα, μαζί με έργα καλλιτεχνών συναδέλφων του τής avant-garde.

Μέσα σε μόλις δύο χρόνια στη νότια Γαλλία, ο Βαν Γκογκ ναι, έφερε επανάσταση στο στυλ του σε μια συμφωνία ποιητικού χρώματος και υφής. Ναι θα το ξαναπούμε, εμπνεύστηκε από ποιητές, συγγραφείς και καλλιτέχνες. Βλέπουμε αυτή τη στιγμή στην Αρλ και στο Σεν Ρεμί ως μια αποφασιστική περίοδο στην καριέρα του. Μια και μοναδική ήταν η επιθυμία του, να αφηγηθεί ιστορίες δημιουργώντας ένα τοπίο ποιητικής φαντασίας και ρομαντικής αγάπης σε υπερθετική κλίμακα.

Η έκθεση είναι μια ευκαιρία που δίνεται στο κοινό μια φορά κάθε αιώνα για να απολαύσει ολόκληρο τον φωτεινό κόσμο και τόσα έργα συγκεντρωμένα μαζί. Μας δίνει την μοναδική ευκαιρία να εμβαθύνουμε σε αυτό που ενέπνευσε και παρακίνησε τον καλλιτέχνη στα περίφημα παραγωγικά τελευταία του χρόνια στην Αρλ, στη νότια Γαλλία.

Ναι, κυριολεκτικά εγκατέλειψε το Παρίσι και μετακόμισε στη μικρή πόλη στα νότια της Γαλλίας, αναζητώντας το φως που εγκλώβισε στο έργο του αλλά και την αγαλλίαση για την ψυχή του. Η Αρλ θα συνέχιζε πάντα να εμπνέει τον καλλιτέχνη, με τις αγροτικές σκηνές και την ποιότητα του φωτός. Μαγεύτηκε κυριολεκτικά από τον τόπο και το φως που πέρασε ανεξίτηλο στο έργο του.

Ο τόπος και η φύση τον ενέπνευσαν βαθιά και του απάλυναν τον πόνο στις δύσκολες εποχές της εσωτερικής του αστάθειας καθώς αποθέωνε το μεγαλείο τους μέσα στους καμβάδες του.

Ο Βίνσεντ βαν Γκογκ είδε τη φύση και την τέχνη ως άρρηκτα συνδεδεμένες. Πουθενά δεν βρήκε τόσο έμπνευση, γαλήνη και παρηγοριά όσο στην επαφή μαζί τους και βρήκε την ηρεμία και την ελπίδα στον φυσικό κόσμο.

Ο ψυχωσικός αυτόχειρας Βαν Γκογκ εμπνεύστηκε μέχρι τα βάθη της ψυχής του. Βρίσκει ειρήνη και παρηγοριά στην περιοχή και ζωγραφίζει τοπία και φως παραγωγικά μέχρι τους τελευταίους μήνες της ζωής του: ήταν μια ωδή στην φύση και την αγάπη, στην οποία πρόσθεσε μια βαθύτερη συναισθηματική απεικόνιση.
Στο έργο του δημιουργεί εκστατικά την πανέμορφη ουτοπία, μας καλεί να ταυτιστούμε μαζί της ώστε να ξεπεράσουμε τους φόβους μας και τη δυστυχία.

Ναι, μια υπέροχη έκθεση πέντε αστέρων! Ο Βίνσεντ κατάφερε να περπατήσουμε με ένα ζευγάρι ερωτευμένων κάτω από μια έναστρη νύχτα. Κοιτάξαμε ψηλά τα σύννεφα που στροβιλίζονται και τα κυπαρίσσια που λικνίζονται στον άνεμο. Διαβήκαμε για λίγο στο αγαπημένο πάρκο του Βαν Γκογκ, τον «Κήπο του Ποιητή» και ακούσαμε τα ερωτικά σκιρτήματα των εραστών στις φυλλωσιές, ξαποστάσαμε κάτω από ένα σκιερό δέντρο εκεί στο Saint-Rémy, στον κήπο του ασύλου.

Ερωτευτήκαμε για άλλη μια φορά τα αστέρια που μας τράβηξαν στους ουρανούς του και θεραπευτικά αποθέσαμε το σώμα μας στο χώμα, εκεί στις ρίζες από τα λιόδεντρα με το χορτάρι να θεριεύει και τις πολύχρωμες πεταλούδες ανάλαφρες να πετούν μακριά.
------------
**Πληροφορίες για την έκθεση ‘Van Gogh: Poets and Lovers’ στην Εθνική Πινακοθήκη (The National Gallery), στο Λονδίνο, μπορείτε να βρείτε εδώ: https://www.nationalgallery.org.uk/exhibitions/van-gogh-poets-and-lovers
----------
**Photo: A. KATSIOULA
-----------
**Μπορείτε να ανατρέξετε και σε προηγούμενα αφιερώματα στο έργο και την ζωή του Vincent van Gogh με podcast και videopodcast εδώ: https://www.agnitha.com/post/vincent
Comments